Το μπάσκετμπολ είναι δημιούργημα ενός μόνο ανθρώπου, κάτι ασυνήθιστο για άθλημα. Το 1891 ο Δρ. Τζέιμς Νέισμιθ, ένας καναδός πάστορας, γυμναστής σε κολέγιο στο Σπρίνγκφιλντ της Μασαχουσέτης, έψαχνε για ένα παιχνίδι κλειστού χώρου, προκειμένου να απασχολεί τους μαθητές του κατά τη διάρκεια του μακρύ χειμώνα της Νέας Αγγλίας.
Αφού απέρριψε διάφορες ιδέες, τοποθέτησε ένα καλάθι στον τοίχο του γυμναστηρίου, έγραψε ορισμένους βασικούς κανόνες κι άρχισε να εκπαιδεύει τους μαθητές του, οι οποίοι έπαιξαν τον πρώτο αγώνα στην ιστορία του αθλήματος στις 21 Δεκεμβρίου του 1891. Η ονομασία μπάσκετμπολ -καλαθοσφαίριση στα ελληνικά- ήταν έμπνευση ενός εκ των μαθητών του.
Το άθλημα κέρδισε γρήγορα πολλούς θαυμαστές και διαδόθηκε σ’ όλες τις ΗΠΑ. Τη δεκαετία του 1920 υπήρχαν εκατοντάδες ομάδες, επαγγελματικές αλλά και ερασιτεχνικές, κάτω από την «ομπρέλα» της Διακολεγιακής Αθλητικής Ένωσης, προδρόμου του γνωστού μας NCAA.
Το μπάσκετμπολ εισήχθη και στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνου το 1936, ενώ ως άθλημα επίδειξης είχε πρωτοπαρουσιαστεί το 1904, στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Αγίου Λουδοβίκου. Οι γυναίκες έπαιξαν για πρώτη φορά μπάσκετ στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μόντρεαλ το 1976.
Το επαγγελματικό μπάσκετ έφτασε στην κορύφωσή του το 1946 με τη δημιουργία του ΝΒΑ, που σήμερα θεωρείται ό,τι το καλύτερο έχει να επιδείξει το άθλημα σε επίπεδο πρωταθλήματος. Στις 18 Ιουνίου του 1932 ιδρύθηκε η Παγκόσμια Ομοσπονδία Μπάσκετ, γνωστή με τα αρχικά FIBA, από εκπροσώπους οκτώ χωρών, ανάμεσά τους και της Ελλάδας.
Στη χώρα μας, ο πρώτος αγώνας μπάσκετ είχε παιχτεί 14 χρόνια νωρίτερα, το 1918, στο γήπεδο της ΧΑΝ Αθηνών. Οι δύο ομάδες χρησιμοποίησαν δύο ανεστραμμένες καρέκλες για καλάθια και μία μπάλα ποδοσφαίρου. Μεταξύ των πρώτων παικτών ήταν και ο Μάικ Στεργιάδης, που υπήρξε μαθητής του Νέισμιθ στο κολέγιο του Σπρίνγκφιλντ.
Η επίσημη περίοδος για το ελληνικό μπάσκετ άρχισε το 1927, υπό τη σκέπη του ΣΕΓΑΣ. Δύο χρόνια αργότερα διοργανώθηκε το πρώτο πρωτάθλημα μεταξύ αθηναϊκών ομάδων, το οποίο κατέκτησε ο Πανελλήνιος. Το 1930 διοργανώθηκε το πρώτο πανελλήνιο πρωτάθλημα στη Θεσσαλονίκη, με νικητή τον Άρη.