Σεξουαλική παρενόχληση κατά των γυναικών στην εργασία: Εξετάζοντας τον κλάδο επισιτισμού και τουρισμού. Τι δείχνει η έρευνα της Actionaid.
Η σεξουαλική παρενόχληση είναι η πλέον διαδεδομένη μορφή βίας κατά των κοριτσιών και των γυναικών στην ΕΕ και η πλειονότητα των γυναικών στην Ευρώπη αναφέρουν ότι έχουν πέσει θύματα τουλάχιστον μίας μορφής σεξιστικής ή σεξουαλικής βίας κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής σταδιοδρομίας τους. Η εικόνα για τη σεξουαλική παρενόχληση κατά των γυναικών στην εργασία είναι θολή στην Ελλάδα, παρόλο που ανεκδοτολογικά δεδομένα δείχνουν ότι είναι διαδεδομένη.
H ActionAid, στο πλαίσιο της εκστρατείας μας «Ποτέ και Πουθενά» για την εξάλειψη της έμφυλης βίας, διενήργησε μια μεγάλη πανελλαδική έρευνα με δύο ερευνητικές εστιάσεις: η πρώτη στον ευρύτερο πληθυσμό των γυναικών και η δεύτερη σε γυναίκες εργαζόμενες στους κλάδους του τουρισμού, του επισιτισμού και γενικότερα της βιομηχανίας της φιλοξενίας. Επιλέχθηκαν οι κλάδοι αυτοί διότι απασχολούν τις περισσότερες εργαζόμενες στην Ελλάδα, ενώ δυστυχώς για πολλές από αυτές, η σεξουαλική παρενόχληση συνιστά «μέρος» της εργασιακής τους καθημερινότητας.
Η έρευνα ανέδειξε κυρίως ότι τα προκλητικά βλέμματα των ανδρών προς τις γυναίκες στους χώρους εργασίας ή η αφήγηση σεξουαλικών και πρόστυχων αστείων δεν αναγνωρίζονται συχνά από τους άνδρες ως σεξουαλική παρενόχληση.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας σχετικά με τις αντιλήψεις των ανδρών γύρω από τη σεξουαλική παρενόχληση στην εργασία, οι συμπεριφορές που δεν περιλαμβάνουν σωματική επαφή αλλά παρενοχλούν λεκτικά ή με το βλέμμα αναγνωρίζονται πολύ λιγότερο ως σεξουαλική παρενόχληση. Τα προκλητικά βλέμματα σε ποσοστό 50,2% και η αφήγηση σεξουαλικών ή πρόστυχων αστείων και ιστοριών σε ποσοστό 51,4%. Την ίδια στιγμή, είναι αξιοσημείωτο ότι στην αντίστοιχη έρευνα που διεξήχθη δύο χρόνια νωρίτερα σε γυναίκες για τη σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο εργασίας, οι ερωτώμενες είχαν απαντήσει ότι ακριβώς αυτές είναι οι συμπεριφορές που βιώνουν συχνά ή και καθημερινά. Το 69% δήλωσε ότι έχει βιώσει τα προκλητικά βλέμματα ως σεξουαλική παρενόχληση και το 61% την αφήγηση σεξουαλικών ή πρόστυχων αστείων ή ιστοριών.
Οι άνδρες θεωρούν συνηθέστερα σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο εργασίας τον εκβιασμό για να ενδώσει μία γυναίκα σε σεξουαλικές προτάσεις μέσα από άμεσες ή έμμεσες απειλές ή δωροδοκίες (88,1%), τον βιασμό, απόπειρα βιασμού ή σεξουαλική επίθεση (87,9%) και την ανεπιθύμητη σωματική επαφή (83,4%).
Στην έρευνα, που δημοσιοποιείται σήμερα με αφορμή την αυριανή Παγκόσμια Ημέρα Εξάλειψης της Βίας κατά των Γυναικών και παρουσιάζει το Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, συμμετείχαν 1.009 άνδρες ηλικίας 18 ετών και άνω, η πλειονότητα των οποίων έγγαμοι με παιδιά, ηλικίας 45-64 ετών, μισθωτοί πλήρους απασχόλησης που διαμένουν στον νομό Αττικής και έχουν ολοκληρώσει την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Επίσης, πραγματοποιήθηκε ποιοτική διερεύνηση μέσα από 15 συνεντεύξεις με άνδρες εργαζόμενους ηλικίας από 27 έως 65 ετών.
Σε ερώτηση για τα περιστατικά στα οποία έχουν υπάρξει μάρτυρες οι περισσότεροι άνδρες, οι απαντήσεις αναφέρονταν σε προκλητικά βλέμματα (21,3%), αφήγηση σεξουαλικών ή πρόστυχων αστείων (15,8%), σεξουαλικά ή σεξιστικά σχόλια και προσβλητικές ερωτήσεις για την προσωπική ζωή (14,5%). Ωστόσο, οι αντιδράσεις των ανδρών σε περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης φαίνεται πως δεν είναι συχνές. Συγκεκριμένα, όσοι δήλωσαν ότι έχουν υπάρξει μάρτυρες τέτοιων περιστατικών, κλήθηκαν να απαντήσουν σε ερώτηση σχετικά με το πώς αντέδρασαν. Όμως, το 60% δεν απάντησε στην ερώτηση. Επίσης, οι περισσότεροι θεωρούν ότι οι ίδιες οι γυναίκες θύματα πρέπει να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα.
Η πλειονότητα των ανδρών (87,6%) συμφώνησε με την άποψη ότι χρειάζονται πολιτικές μέσα στους εργασιακούς χώρους για την αντιμετώπιση της σεξουαλικής παρενόχλησης, ενώ το 77,6% ανέφερε ότι δεν θα εργαζόταν σε χώρο εργασίας όπου συμβαίνουν περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης.
Σχετικά με το κίνημα #metoo στην Ελλάδα και εάν αυτό έχει επιδράσει θετικά στον τρόπο που σκέφτονται για τα θέματα σεξουαλικής παρενόχλησης κατά των γυναικών, το 71,2% των αποκρινόμενων αντέδρασε καταφατικά. Επίσης, περίπου οι μισοί δήλωσαν ότι οι φεμινιστικές ομάδες και οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις αναπτύσσουν πολύ σημαντική δράση για την ισότητα των φύλων.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος «Safe at work», το οποίο υλοποιείται από την ActionAid, την Επιτροπή Ερευνών του Πάντειου Πανεπιστημίου, την οργάνωση για την επαγγελματική ενδυνάμωση των γυναικών «Women on Top», τον Σύνδεσμο Διοίκησης Ανθρώπινου Δυναμικού Ελλάδας και τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό για την προστασία των δικαιωμάτων των γυναικών στην ψηφιακή εποχή «DATAWO». Στόχος του έργου είναι η πρόληψη και καταπολέμηση της σεξουαλικής παρενόχλησης και βίας στην εργασία. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος Active Citizens Fund, που χρηματοδοτείται από τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο.
Σημειώνεται ότι η ActionAid προσφέρει τη δωρεάν νομική υπηρεσία Speak Out για να υποστηρίξει γυναίκες που έχουν δεχθεί σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο εργασίας.