Η Ελλάδα έχει το υψηλότερο ποσοστό μαθητών χωρίς πρόσβαση σε δραστηριότητες Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού σύμφωνα με έρευνα του ΣΕΒ.
Σύμφωνα με το Σύνδεσμο Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών, μπροστά στις ολοένα αυξανόμενες επιλογές και προκλήσεις, αρκετοί νέοι χάνουν τον προσανατολισμό τους ή οδηγούνται σε ακατάλληλες επιλογές, με αρνητικές επιπτώσεις στην επαγγελματική τους εξέλιξη. Η αρχική επαγγελματική επιλογή ειδικά, είναι μία κρίσιμη απόφαση, η οποία απαιτεί ενημέρωση, αυτογνωσία, ωριμότητα και κριτική ικανότητα, ενώ επηρεάζεται σημαντικά και από άλλους παράγοντες όπως προσωπικά χαρακτηριστικά, κοινωνικό υπόβαθρο, οικογενειακές, κοινωνικές, πολιτιστικές αξίες, γεωγραφικές, οικονομικές και πολιτικές συνθήκες, αλλά και από τυχαία και απρόβλεπτα γεγονότα.
Επομένως, είναι σημαντικό, η σχολική εκπαίδευση, πέρα από τις βασικές γνώσεις και δεξιότητες, να προσφέρει στους μαθητές δυνατότητες αυτοεξέλιξης και αυτοδιαχείρισης, μέσα από μία ολοκληρωμένη διαδικασία επαγγελματικού προσανατολισμού και συμβουλευτικής σταδιοδρομίας. Και αυτό γιατί οι πρώτες κρίσιμες αποφάσεις σε σχέση με την απασχόληση λαμβάνονται στη διάρκεια της εφηβείας.
Στην ουσία, ο επαγγελματικός προσανατολισμός αντιμετωπίζεται πλέον ως μέρος της δια βίου διαδικασίας μάθησης και προσαρμογής στις διαρκείς μεταβολές της αγοράς εργασίας, με τον Σχολικό Επαγγελματικό Προσανατολισμό να αποτελεί τον πρώτο και κρίσιμο κρίκο αυτής της αλυσίδας. Η αναβάθμισή του, μεταξύ άλλων, μέσα από την ανάπτυξη δραστηριοτήτων συνεργασίας των σχολείων με την επιχειρηματική κοινότητα (π.χ. επισκέψεις σε επιχειρήσεις, καθοδήγηση-mentoring, πρακτική άσκηση/ job shadowing, διαγωνισμοί και εργαστήρια επιχειρηματικότητας κλπ.) είναι σημαντικό αναπτυξιακό και κοινωνικό ζητούμενο.
Τα βασικά ευρήματα της έρευνας του ΣΕΒ είναι τα εξής:
– Η Ελλάδα είναι πρώτη στην Ευρώπη σε ποσοστό φοιτητών (46% έναντι περίπου 33% στην ΕΕ-28 αλλά 28η σε ποσοστό αποφοιτήσεων (8.9% έναντι 25%) σύμφωνα με την ΕΘΑΕΕ 2020.
– Σύμφωνα με έρευνα του PISA 2018, οι προτιμήσεις των 15χρονων μαθητών για τη μελλοντική σταδιοδρομία τους συγκεντρώνονται σε μόλις 10 επαγγέλματα.
– Στην Ελλάδα, ο θεσμός του Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού παραμένει περιθωριοποιημένος, παρά τις κατά καιρούς προσπάθειες για την ποιοτική αναβάθμιση και ενίσχυσή του. Σύμφωνα με μελέτη του ΟΟΣΑ, η Ελλάδα έχει το υψηλότερο ποσοστό μαθητών χωρίς πρόσβαση σε δραστηριότητες Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού (52%).
– Καμία σταδιοδρομία δεν είναι απρόσιτη. Όμως, τα καθήκοντα, οι γνώσεις και οι δεξιότητες που απαιτούνται, σχεδόν για κάθε επάγγελμα, αλλάζουν με ταχύτητα και οι σύγχρονες τάσεις στην αγορά εργασίας απαιτούν ευελιξία και προσαρμοστικότητα. Είναι σημαντικό το εκπαιδευτικό σύστημα να παρέχει στους μαθητές όλα τα απαραίτητα εφόδια για την επιτυχή επαγγελματική τους εξέλιξη σε αυτό το περιβάλλον. Εφόδια που θα τους επιτρέψουν ευρεία ενημέρωση για τα επαγγέλματα και την απασχόληση, την αύξηση της αυτογνωσίας τους, και την ετοιμότητά τους, ώστε να πραγματοποιήσουν επιλογές που θα τους ικανοποιούν σε βάθος χρόνου.
– Για τον ΣΕΒ, ο αποτελεσματικός Σχολικός Επαγγελματικός Προσανατολισμός αποτελεί κοινωνικό αγαθό, αφού η επιλογή κατάλληλης επαγγελματικής διαδρομής έχει θετικό αντίκτυπο στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο, σε όρους απασχόλησης, παραγωγικότητας και οικονομικής ανάπτυξης.
– Η επιχειρηματική κοινότητα αποτελεί πολύτιμη πηγή πληροφόρησης και έμπνευσης για τους μαθητές και ιδιαίτερα για τους λιγότερο προνομιούχους. Τα διαθέσιμα ερευνητικά δεδομένα καταδεικνύουν ότι η οργανωμένη συμμετοχή της επιχειρηματικής κοινότητας σε δραστηριότητες επαγγελματικού προσανατολισμού έχει σημαντική και μετρήσιμη επίδραση στην επαγγελματική εξέλιξη των ατόμων, ειδικά όταν πραγματοποιείται στην πρώιμη εφηβική ηλικία.
– Στην Ελλάδα, η συνεργασία σχολείων – επιχειρήσεων στο πεδίο του επαγγελματικού προσανατολισμού δεν έχει αναπτυχθεί συστηματικά αν και ο σχολικός επαγγελματικός προσανατολισμός αποτελεί την ουσιαστική απαρχή της Διά Βίου Μάθησης.
– Ο ΣΕΒ έχει καταθέσει προτάσεις για την ενίσχυση της συνεισφοράς της επιχειρηματικής κοινότητας στον επαγγελματικό προσανατολισμό των μαθητών. Περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων:
- Τη δημιουργία προϋποθέσεων για την καλλιέργεια κουλτούρας συνεργασίας μεταξύ της εκπαιδευτικής και επιχειρηματικής κοινότητας.
- Την ανάληψη κοινών πρωτοβουλιών ενίσχυσης της εταιρικής σχέσης σχολείων-επιχειρήσεων σε όλο το φάσμα της εκπαίδευσης.
- Την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών για άμεση πρόσβαση σχολείων και μαθητών όλης της χώρας σε ευκαιρίες βιωματικής επαφής με τον κόσμο της εργασίας.
- Την αξιοποίηση και ανάδειξη καλών πρακτικών κινητοποίησης της επιχειρηματικής κοινότητας στο πεδίο του Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού.
- Τη συστηματική παρακολούθηση και αποτίμηση της συνεργασίας σχολείων και επιχειρήσεων στο πεδίο του επαγγελματικού προσανατολισμού.
- Την ενθάρρυνση των επιχειρήσεων για ενίσχυση της συνεισφοράς τους στο πεδίο του Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού, ειδικά μέσω προσφοράς στελεχών σε ρόλο εθελοντή μέντορα.