Τα κομμάτια του γεωστρατηγικού πάζλ στην Ευρασία έχουν αρχίσει και μπαίνουν στην θέση τους. Ο Ταγίπ Ερντογάν μαζί με τους Ρώσους ήρθε σε συμφωνία με τους Ουκρανούς και ελέγχει πλέον την μετακίνηση των σιτηρών στην Ευρώπη – Μόλις σήμερα ανακοινώθηκε η είδηση ότι η Τουρκία αποφάσισε κάθετη αύξηση κατά 400% στα τέλη διέλευσης από τον Βόσπορο
Επί της συγκεκριμένης κίνησης του Ταγίπ Ερντογάν υπάρχει οργισμένη αντίδραση των Ελλήνων εφοπλιστών αφού γίνεται σαφές ότι η εξέλιξη αυτή «γονατίζει» τον ελληνικό εφοπλισμό και όχι μόνο. Δημιουργεί τρομερές αναταράξεις στην οικονομία της Ευρώπης αφού τα στενά του Βοσπόρου είναι ο σημαντικότερος γεωστρατηγικός κόμβος της Ευρασίας.
Οι τουρκικές αρχές, αναφέρει σε ανακοίνωση της η Ένωση Εφοπλιστών Ναυτιλίας Μικρών Αποστάσεων (ΕΕΝΜΑ), προέβησαν σε μια αιφνιδιαστική και πρωτόγνωρη κίνηση που πλήττει την εύρυθμη λειτουργία του εμπορίου και κατ’ επέκταση την ναυτιλία.
Η υπέρμετρη αύξηση που αγγίζει το 400% από τις 07.10.2022 στα τέλη διέλευσης πλοίων από τον Βόσπορο που αποφάσισε η Τουρκία, αυτονόητα δημιουργεί τεράστια προβλήματα διαχείρισης στα ήδη ναυλωμένα και συμφωνημένα ναύλα αλλά και στα υπό ναύλωση πλοία και ειδικά στα πλοία της shortsea ναυτιλίας που πραγματοποιούν ιδιαίτερα συχνές διελεύσεις. Η ΕΕΝΜΑ με σχετική επιστολή της προς τα Υπουργεία Εξωτερικών και Ναυτιλίας & Νησιωτικής Πολιτικής, ζητά την άμεση παρέμβαση της Ελληνικής Κυβέρνησης. Παράλληλα, η ΕΕΝΜΑ βρίσκεται σε επικοινωνία με τους διεθνείς οργανισμούς, καθότι η αδικαιολόγητη απόφαση των Τουρκικών Αρχών, ουσιαστικά πλήττει την ελεύθερη διακίνηση αγαθών και αντίκειται στην λειτουργία της διεθνούς ναυτιλιακής κοινότητας.
Οι παραπάνω εξελίξεις επιβεβαιώνουν πλήρως το γεγονός ότι η Τουρκία λειτουργεί πλέον ως «πειρατής» στην ευρύτερη περιοχή και γι’ αυτό θέλει να ελέγξει πλήρως τα Στενά της Μαύρης Θάλασσας, το Αιγαίο και ευρύτερα τη λεκάνη της Μεσογείου. Τα Στενά, δηλαδή ο Βόσπορος και τα Δαρδανέλια, που συνδέουν τη Μαύρη Θάλασσα με το Αιγαίο και τη Μεσόγειο Θάλασσα, και κατ’ επέκταση με τον κόσμο, αποτελούν αναμφίβολα τον σημαντικότερο γεωστρατηγικό κόμβο της Ευρασίας, επηρεάζοντας διεθνείς σχέσεις, μεταφορές, συγκοινωνίες και οικονομία, καθώς και τις παγκόσμιες ισορροπίες. Είναι μια περιοχή γεωοικονομικής διαμετακόμισης διηπειρωτικής αλληλεπίδρασης, καθώς χωρίζουν και ενώνουν την Ευρώπη με την Ασία και τη Μαύρη Θάλασσα με τη Μεσόγειο. Κάνοντας μια ιστορική αναδρομή μπορούμε να αντιληφθούμε για ποιο λόγο το πεπρωμένο και η μοίρα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας καθορίστηκαν από τις ρυθμίσεις του καθεστώτος των Στενών. Όταν οι Οθωμανοί είχαν τον απόλυτο έλεγχο των Στενών κι έβαζαν οι ίδιοι τους κανόνες στη ναυσιπλοΐα μεταξύ Μεσογείου και Μαύρης Θάλασσας ήταν και ένιωθαν πολύ ισχυροί, όπως άλλωστε και οι Βυζαντινοί προκάτοχοι τους. Επί τέσσερις σχεδόν αιώνες οι Οθωμανοί είχαν πλήρη κατοχή, κυριαρχία και έλεγχο επί των Στενών και έδιναν όποτε ήθελαν άδεια διέλευσης των εμπορικών πλοίων των ναυτικών δυνάμεων της Δύσης, με το αζημίωτο φυσικά. Αυτός είναι και ο λόγος που η Μεγάλη Βρετανία αποφάσισε να διαλύσει την Οθωμανική Αυτοκρατορία και να στηρίξει με όλες τις τις δυνάμεις την Ελληνική Επανάσταση του 1821. Μα και πριν από την ελληνική επανάσταση με τη Συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή (1774), την οποία επέβαλε η νικήτρια Ρωσία στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, καθιερώθηκε ο ελεύθερος διάπλους των Στενών στο ρωσικό εμπόριο και οι Οθωμανοί απώλεσαν έτσι τον απόλυτο έλεγχο που είχαν.
Το 1936 η Σύμβαση του Μοντρέ κατάργησε την Επιτροπή των Στενών και οι αρμοδιότητές της περιήλθαν στην Τουρκία, η οποία μπορούσε πλέον να επαναστρατιωτικοποιήσει τα Στενά, λαμβάνοντας υπόψιν της τα θέματα ασφαλείας των Παρευξείνιων χωρών. Η τουρκική κυριαρχία στα Στενά ισχυροποιήθηκε με την απαγόρευση διάπλου των Στενών σε εμπορικά πλοία εμπόλεμων χωρών, το δικαίωμα του ελέγχου των διερχόμενων εμπορικών πλοίων κ.ά. Αυτή η σύμβαση ήταν αποτέλεσμα διεργασιών των ενδοευρωπαϊκών συσχετισμών ισχύος, που στη συγκεκριμένη φάση λειτούργησαν υπέρ της Τουρκίας.
Παρόλα αυτά η Σοβιετική Ένωση έθεσε και πάλι ζήτημα Στενών μετά τον Β’ Π. Πόλεμο ως νικήτρια δύναμη και πάλι. Οι απαιτήσεις που εκδήλωσε η Μόσχα επί των Στενών υπήρξαν και οι πρώτες απειλές προς το καθεστώς που προέκυψε για την Τουρκία με τη Σύμβαση του Μοντρέ. Οι απειλές αυτές οδήγησαν στην εγκατάλειψη της «ουδετερότητας» από την Τουρκία, ουδετερότητα για την οποία χαρακτηρίστηκε η Άγκυρα κατά τη διάρκεια του Β’ Π. Πολέμου. Αυτός ήταν ένας από τους λόγους που οδήγησαν την Τουρκία στον προσανατολισμό της με την Δύση και στην ένταξή της στο ΝΑΤΟ το 1952.
Στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ και του Ψυχρού Πολέμου (1945-1991) πολλές φορές τα Στενά αναβαθμίστηκαν και επαναξιολογήθηκαν στη βάση μιας στρατηγικής που εμπόδιζε τη σοβιετική θαλάσσια προσπέλαση προς τη Μεσόγειο, προς τις «θερμές θάλασσες».
Μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, οι ισορροπίες στην περιοχή μεταβάλλονται επικίνδυνα και για την Ελλάδα και για την Δύση συνολικά και η κίνηση του Ταγίπ Ερντογάν να αυξήσει κατά 400% το κόστος διέλευσης και όπως εκτιμούν αρκετοί αναλυτές πρόκειται για ένα επικίνδυνο σχέδιο, που ενδέχεται να προκαλέσει νέες διενέξεις στην άμεση γειτονιά της Ευρώπης. Η τουρκική αντιπολίτευση αποκαλεί το κανάλι «εφιάλτη» για την τουρκική μεγαλούπολη και κατηγορεί την κυβέρνηση ότι ασχολείται με το εν λόγω έργο μόνο και μόνο για να κερδίσει χρήματα.