Η κλιματική αλλαγή δεν φέρνει μόνο ακραία καιρικά φαινόμενα. Μαζί με τις πλημμύρες, τις φωτιές και τους τυφώνες καταστρέφονται και σοδιές, αγροκτήματα, κτηνοτροφικές μονάδες. Και δεν είναι μόνο αυτά.
Έκθεση του ΟΗΕ το 2019, διαπίστωσε ότι τις επόμενες δεκαετίες απειλούνται ένα εκατομμύριο είδη με εξαφάνιση λόγω της επιτάχυνσης της κλιματικής αλλαγής.
Οι πληθυσμοί των μελισσών μειώνονται, πάνω από τα μισά είδη νυχτερίδων στις Ηνωμένες Πολιτείες μειώνονται δραματικά ή έχουν καταγραφεί ως απειλούμενα με εξαφάνιση, ενώ οι επιστήμονες ανακοίνωσαν πρόσφατα ότι η πεταλούδα Μονάρχης τελεί υπό εξαφάνιση.
Τι κοινό έχουν αυτά τα τρία είδη; Είναι επικονιαστές και χωρίς τη συμμετοχή τους, φρούτα, λαχανικά και άλλα φυτά δεν μπορούν να επικονιαστούν, απειλώντας την παραγωγή τροφίμων σε παγκόσμιο επίπεδο.
«Μία στις τρεις μπουκιές φαγητού που τρώμε συνδέεται άμεσα με έναν επικονιαστή», δήλωσε στο CNN ο Ρον Μάγκιλ, διευθυντής επικοινωνίας και ειδικός σε θέματα άγριας ζωής στο ζωολογικό κήπο του Μαϊάμι. Περίπου το 30% της τροφής που καταλήγει στο τραπέζι μας φτάνει εκεί χάρη στις πεταλούδες, τις μέλισσες και τις νυχτερίδες. Η απώλεια αυτών των κρίσιμων πληθυσμών θα μπορούσε επίσης να σημαίνει την απώλεια ορισμένων τροφών.
Τα μήλα, τα πεπόνια, τα βατόμουρα, οι κολοκύθες, τα κολοκύθια, το μπρόκολο και τα αμύγδαλα, είναι μεταξύ των τροφών που επηρεάζονται περισσότερο από τη μείωση των επικονιαστών, σύμφωνα με την Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ. Ακόμη και η παραγωγή της τεκίλας κινδυνεύει.
«Είναι όλα τόσο στενά συνδεδεμένα. Ή τρώτε το τρόφιμο που επικονιάζεται άμεσα ή τρώτε κάτι που εξαρτάται από τον συγκεκριμένο επικονιαστή», δήλωσε ο Μαγκίλ. «Πρόκειται για ένα φαινόμενο ντόμινο».
Με άλλα λόγια, αν τρώτε τηγανητό κοτόπουλο ή χοιρινά παϊδάκια, αυτά τα κοτόπουλα και οι χοίροι τρώνε φρούτα, λαχανικά και άλλα φυτά που εξαρτώνται από τους επικονιαστές.
Επιπλέον, η κλιματική κρίση έχει πλήξει τους επικονιαστές. Εκτός από τον αρνητικό αντίκτυπο της έντονης και παρατεταμένης ξηρασίας υπάρχει και μια αυξανόμενη ανησυχία για την επίδραση της ακραίας ζέστης – ιδίως στις πεταλούδες.
Τα φυτά ανθίζουν γρηγορότερα λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη και αυτό αποσυντονίζει τις πεταλούδες. Όταν τα λουλούδια από τα οποία εξαρτώνται για την τροφή τους ανθίζουν γρηγορότερα, οι πεταλούδες βρίσκουν ελάχιστα για να τραφούν, γεγονός που επηρεάζει σημαντικά την ικανότητά τους να αναπαραχθούν και να επιβιώσουν.
Αυτό εξελίσσεται σε ένα κυκλικό πρόβλημα όπου οι πεταλούδες δεν μπορούν να πάρουν την τροφή που χρειάζονται για να αναπαραχθούν, ούτε τα φυτά μπορούν να επικονιαστούν – με αποτέλεσμα και τα δύο να υποφέρουν σε μεγάλο βαθμό.
Επιστήμονες της Διεθνούς Ένωσης για τη Διατήρηση της Φύσης πρόσθεσαν τον περασμένο μήνα την πεταλούδα Μονάρχη -ένα από τα πιο δημοφιλή και αναγνωρίσιμα έντομα στον κόσμο- στον Παγκόσμιο Κόκκινο Κατάλογο Απειλούμενων Ειδών, σημειώνοντας ότι η καταστροφή των βιοτόπων της και η άνοδος της θερμοκρασίας, απειλούν όλο και περισσότερο το είδος.
Από τον Απρίλιο του 2020 έως τον Απρίλιο του 2021, οι μελισσοκόμοι στις ΗΠΑ έχασαν περίπου το 45% των αποικιών μελισσών, σύμφωνα με το Κολέγιο Γεωργίας του Πανεπιστημίου Auburn, το οποίο αναφέρει ότι το αποδεκτό ποσοστό είναι περίπου 20%.
Η κλιματική αλλαγή μπορεί να ενισχύει ένα θανατηφόρο παράσιτο στους πληθυσμούς των μελισσών. Η έρευνα έδειξε ότι αυτά τα παράσιτα που σκοτώνουν τις μέλισσες γίνονται πιο διαδεδομένα σε θερμότερα κλίματα, πράγμα που σημαίνει ότι καθώς οι θερμοκρασίες συνεχίζουν να αυξάνονται, τα παράσιτα θα μπορούσαν να γίνουν καταστροφικά για τις μέλισσες.
Αρκετές χώρες και ορισμένες πολιτείες στις ΗΠΑ έχουν ήδη κινηθεί για να βοηθήσουν στην προστασία αυτών των ζωτικών ειδών. Η πολιτεία της Καλιφόρνια πιέζει για τον περιορισμό των φυτοφαρμάκων που σκοτώνουν τις μέλισσες.
Ο Μαγκίλ σημείωσε ότι ενώ αυτές οι μειώσεις συμβαίνουν σταδιακά, τελικά θα είναι πολύ μεγάλες για να τις αντιμετωπίσουν τα οικοσυστήματα – σαν ένα σημείο καμπής, πέρα από το οποίο κάποια είδη θα χαθούν για πάντα.
Απειλείται και η παραγωγή τεκίλας
Οι νυχτερίδες παίζουν επίσης αναντικατάστατο ρόλο στην ασφάλεια των τροφίμων. Το Υπουργείο Γεωργίας των Ηνωμένων Πολιτειών επισημαίνει ότι οι νυχτερίδες τρώνε αρκετά παράσιτα ώστε να εξοικονομούν πάνω από 1 δισεκατομμύριο δολάρια ετησίως σε ζημιές καλλιεργειών και δαπάνες φυτοφαρμάκων στις ΗΠΑ, κυρίως για τη βιομηχανία καλαμποκιού.
Οι νυχτερίδες είναι επίσης σημαντικοί επικονιαστές. «Δεν θα είχαμε τεκίλα αν δεν υπήρχαν οι νυχτερίδες, επειδή είναι ο μόνος επικονιαστής του φυτού αγαύη που παράγει την τεκίλα», εξήγησε ο Μαγκίλ.
Οι νυχτερίδες επηρεάζονται από την κλιματική κρίση με τον ίδιο τρόπο που επηρεάζονται οι πεταλούδες και οι μέλισσες.
«Οι νυχτερίδες είναι επίσης πιο ευαίσθητες στο θερμικό στρες», πρόσθεσε.
Σε αντίθεση με τις πεταλούδες και τις μέλισσες, όμως, οι νυχτερίδες δεν είναι απλώς ένας ζωτικός επικονιαστής – θεωρούνται σημαντικός διασκορπιστής σπόρων και είναι κρίσιμες για τα οικοσυστήματά μας, όπως και τα πουλιά.
Για την αντιμετώπιση του προβλήματος, πρέπει να γίνουν αλλαγές σε παγκόσμια κλίμακα.
Υπάρχουν όμως τρόποι με τους οποίους ο κάθε άνθρωπος μπορεί να βοηθήσει.
«Φυτέψτε αυτοφυή φυτά στον κήπο σας που είναι ζωτικής σημασίας για την επιβίωση των ενδημικών ζώων», συμβουλεύει ο Μαγκίλ.
Επιπλέον, τα φυτά που είναι ενδημικά απαιτούν λιγότερη φροντίδα. Μπορείτε επίσης να προσπαθήσετε να μειώσετε τη χρήση φυτοφαρμάκων και χημικών ουσιών γύρω από το σπίτι σας. Θα μπορούσατε να χρησιμοποιήσετε βιολογικά προϊόντα, όπως το κομπόστ, για την υγεία του εδάφους.