Γιατί εμφανίστηκαν οι μωβ μέδουσες στις ελληνικές θάλασσες – Ποια μέτρα πρέπει να ληφθούν για να μην επαναληφθεί το φαινόμενο – Τι περιμένουμε μέσα στο καλοκαίρι
Για το μείζον ζήτημα της έξαρσης των μωβ μεδουσών και το κατά πόσο οι υψηλές θερμοκρασίες, σε συνδυασμό με την υπεραλίευση των μεγάλων θηρευτών έχουν οδηγήσει στις συγκεκριμένες πληθυσμιακές εκρήξεις, μίλησε στο Data Project του Newsbomb.gr η κυρία Αναστασία Μήλιου, Διευθύντρια Έρευνας του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος».
Υποστηρίζοντας ξεκάθαρα ότι το θέμα παρουσιάστηκε πολύ μεγαλύτερο από ό,τι πραγματικά είναι από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, θεωρεί ότι πρόκειται για συνέπεια της επίδρασης ανθρωπογενών παραγόντων στο θαλάσσιο περιβάλλον, σε συνδυασμό με την απουσία μέτρων για την αναστροφή τους εκ μέρους της πολιτείας. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά: «Φέτος όμως αν και όντως παρατηρείται αυξητική τάση στους πληθυσμούς των μεδουσών, η έκταση του φαινομένου είναι δυσανάλογη με την προβολή του θέματος».
Παράλληλα, η κ. Μήλιου αναφέρει πως για το συγκεκριμένο φαινόμενο δεν συντρέχει λόγος ανησυχίας από τους πολίτες, οι οποίοι αντίθετα θα πρέπει να προβληματιστούν εν γένει για την κατάσταση του θαλάσσιου περιβάλλοντος και να απαιτήσουν άμεσα τη ανάληψη δράσεων: «Δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας. Η υπερπροβολή όμως του θέματος μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα και κάποια ΜΜΕ, προκαλεί μεγάλη ανησυχία στους πολίτες για ‘επιδρομές’ από ‘επικίνδυνες’ μέδουσες και ‘άγριους’ καρχαρίες, κλπ. Αυτό δεν βοηθάει ούτε να κατανοήσουμε το πρόβλημα και τις αιτίες του, αλλά και ούτε το πώς μπορούμε να συμβάλλουμε στην επίλυσή του. Δυστυχώς, για άλλη μία χρονιά επιλέγουμε να ξεχνάμε τους πραγματικούς κινδύνους που αντιμετωπίζουμε όλοι στις θάλασσες μας οι οποίοι είναι κυρίως ανθρωπογενείς», επισημαίνει η ίδια.
Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη της κυρίας Αναστασίας Μήλιου, Διευθύντριας Έρευνας του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος»
Το φαινόμενο της εξάπλωσης των μωβ μεδουσών ήταν σχετικά ασυνήθιστο παλαιότερα, τις τελευταίες δεκαετίες όμως, παρατηρούνται υψηλές θερμοκρασίες από τον Μάιο. Θεωρείτε πως αυτή η κατάσταση σε συνδυασμό με την υπεραλίευση των μεγάλων θηρευτών –τόνοι, παλαμίδες, ξιφίες– οδηγεί στο αποτέλεσμα να έχουμε αυτές τις πληθυσμιακές εκρήξεις;
Τα φαινόμενα αυξητικής τάσης των πληθυσμών των μεδουσών δεν ήταν ασυνήθιστα τα προηγούμενα χρόνια, άλλωστε σε πολλές περιοχές της Ελλάδας υπάρχουν σχετικές αναφορές από την δεκαετία του 1960 και σίγουρα εμφανίζονταν και παλαιότερα. Φέτος όμως αν και όντως παρατηρείται αυξητική τάση στους πληθυσμούς των μεδουσών, η έκταση του φαινομένου είναι δυσανάλογη με την προβολή του θέματος. Δεδομένου ότι στην Ελλάδα υπεραλιεύουμε συστηματικά τα ιχθυαποθέματα, συμπεριλαμβανομένων και των φυσικών θηρευτών των μεδουσών, αυτή η πληθυσμιακή αύξηση δε θα έπρεπε να μας εκπλήσσει. Η πολιτεία επιμένει επί δεκαετίες να μην εφαρμόζει κανένα μέτρο για την ουσιαστική αντιμετώπιση της υπεραλίευσης, αλλά και κανένα μέτρο για την αειφόρο διαχείριση της αλιείας. Ταυτόχρονα όμως, όλοι μας συμβάλλουμε στην εξάντληση των αλιευμάτων και των θαλάσσιων πόρων ως αλιείς, έμποροι ή καταναλωτές. Αν μας ενδιαφέρει να είναι τα πράγματα καλύτερα την επόμενη χρονιά, θα πρέπει να ληφθούν μέτρα σήμερα και αυτό θα έπρεπε να είναι το αντικείμενο της συζήτησης.
Πώς εξηγείται το γεγονός ότι η πληθυσμιακή έκρηξη των μωβ μεδουσών, διαφέρει χρονικά από περιοχή σε περιοχή; Συγκεκριμένα, κάποιες περιοχές εκδήλωσαν το φαινόμενο στις αρχές του Μαΐου, ενώ άλλες στα μέσα ή στο τέλος του περασμένου μήνα;
Αυτό είναι αναμενόμενο, καθώς οι αυξητικές τάσεις σε κάθε περιοχή εξαρτώνται από πολλούς βιοτικούς και αβιοτικούς παράγοντες, π.χ. τα φυσικοχημικά χαρακτηριστικά, την παρουσία ή απουσία θηρευτών, τα θαλάσσια ρεύματα, την κατεύθυνση του ανέμου κλπ.
Πώς εκτιμάτε την εξέλιξη του φαινομένου; Θα υπάρξει δεύτερο «κύμα» μέσα στο φετινό καλοκαίρι και εάν ναι, από ποιους παράγοντες κρίνετε ότι θα επηρεαστεί;
Αυτό δεν είναι γνωστό, αλλά θεωρώ ότι δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας. Η υπερπροβολή όμως του θέματος μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα και κάποια ΜΜΕ, προκαλεί μεγάλη ανησυχία στους πολίτες για «επιδρομές» από «επικίνδυνες» μέδουσες και «άγριους» καρχαρίες, κλπ. Αυτό δεν βοηθάει ούτε να κατανοήσουμε το πρόβλημα και τις αιτίες του, αλλά και ούτε το πώς μπορούμε να συμβάλλουμε στην επίλυσή του. Δυστυχώς, για άλλη μία χρονιά επιλέγουμε να ξεχνάμε τους πραγματικούς κινδύνους που αντιμετωπίζουμε όλοι στις θάλασσες μας οι οποίοι είναι κυρίως ανθρωπογενείς. Σύμφωνα με έκθεση του Παρατηρητηρίου Ατυχημάτων στη θάλασσα από το SafeWaterSports, σε διάστημα πέντε ετών σημειώθηκαν στις ελληνικές θάλασσες 1739 θάνατοι, εκ των οποίων οι 342 μόνο το 2021. Συνεπώς, το σημαντικό πρόβλημα που αυτή την εποχή θα έπρεπε να μας απασχολεί σχεδόν καθημερινά δεν είναι η επικινδυνότητα ή μη κάποιων θαλάσσιων ειδών, αλλά οι πραγματικοί κίνδυνοι στις θάλασσές μας που προέρχονται από εμάς τους ίδιους.
Στο ερώτημα αν υπάρχουν τρόποι να αποσοβηθούν φαινόμενα αντίστοιχα με αυτά που καταγράφονται στη χώρα μας και έχουν στο επίκεντρο τις μωβ μέδουσες, τι θα μπορούσατε να μας πείτε;
Αντί να πανικοβαλλόμαστε λόγω των αυξητικών τάσεων, ας χρησιμοποιήσουμε αυτά τα φαινόμενα ως έναυσμα για να ενημερωθούμε για το τι μπορούμε να κάνουμε 365 ημέρες τον χρόνο ώστε να μετριάσουμε το βαρύ μας αποτύπωμα πάνω στα θαλάσσια οικοσυστήματα.