Με επικεφαλής τον Δρ. Eduard Batlle, ερευνητή της ICREA και επικεφαλής του Εργαστηρίου Καρκίνου του Παχέος εντέρου στο IRB Barcelona, η νέα μελέτη αποκαλύπτει ότι ορισμένα κύτταρα όγκου παραμένουν σε λανθάνουσα κατάσταση και, μετά τη χημειοθεραπεία, επανενεργοποιούνται, προκαλώντας έτσι υποτροπή. Η μελέτη δημοσιεύεται στο Nature Cancer. Εν ολίγοις, οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι τα βλαστοκύτταρα όγκου με δραστηριότητα πρωτεΐνης Mex3a παραμένουν σε μια λανθάνουσα κατάσταση που προκαλεί αντίσταση στη χημειοθεραπεία. Λόγω της δράσης των φαρμάκων που χρησιμοποιούνται στη θεραπεία, αυτά τα κύτταρα υιοθετούν μια κατάσταση παρόμοια με την εμβρυϊκή και κάποια στιγμή μετά τη χημειοθεραπεία, όταν το περιβάλλον είναι πιο ευνοϊκό, ενεργοποιούνται ξανά για να αναγεννήσουν τον όγκο σε όλη του την πολυπλοκότητα. Αυτά τα κύτταρα είναι υπεύθυνα για την υποτροπή του καρκίνου μετά τη θεραπεία.
“Η χημειοθεραπεία είναι αποτελεσματική και σκοτώνει τα περισσότερα από τα καρκινικά κύτταρα αλλά όχι όλα. Η ανακάλυψή μας αποκαλύπτει την ταυτότητα μιας ομάδας επίμονων κυττάρων που είναι ανθεκτικά στη χημειοθεραπεία και συνεχίζουν να αναγεννούν τον όγκο μετά τη θεραπεία. Η δουλειά μας ανοίγει το δρόμο για την ανάπτυξη φαρμάκων για την εξάλειψη αυτών των κυττάρων, που θα έκαναν τη χημειοθεραπεία πιο αποτελεσματική και θα βελτίωναν τα ποσοστά επιβίωσης», εξηγεί ο Δρ Batlle, επίσης επικεφαλής της ομάδας στο Cancer CIBER (CIBERONC).
Η μελέτη διεξήχθη χρησιμοποιώντας κυρίως οργανοειδή, τα οποία είναι δείγματα όγκων από ασθενείς (ή από μοντέλα ποντικών προχωρημένου καρκίνου) που μπορούν να αναπτυχθούν στο εργαστήριο και που αναπαράγουν την πολυπλοκότητα του όγκου όσον αφορά την τρισδιάστατη δομή του και μεταβλητότητα των τύπων κυττάρων. «Τα οργανοειδή μας επέτρεψαν να εντοπίσουμε την εξέλιξη των κυττάρων που είναι υπεύθυνα σε όλη τη διαδικασία και να παρατηρήσουμε την αντίδρασή τους στη χημειοθεραπεία», εξηγεί ο Adrián Álvarez-Varela, ο πρώτος συγγραφέας της μελέτης. Η μελέτη περιελάμβανε επίσης τη χρήση μοντέλων ποντικών για καρκίνο του παχέος εντέρου, στα οποία οι ερευνητές μπόρεσαν να παρατηρήσουν και να αναπαραγάγουν τη συμπεριφορά αυτών των επίμονων κυττάρων, όπως στα οργανοειδή. Τέλος, τα αποτελέσματα που ελήφθησαν από οργανοειδή και ποντίκια αντιπαραβλήθηκαν με τη μεταγραφική ανάλυση δειγμάτων από ασθενείς.
Επιπλέον, ο Δρ. Batlle και οι συνεργάτες του δείχνουν ότι η αφαίρεση του γονιδίου Mex3a μέσω τεχνικών γενετικής μηχανικής καθιστά τα καρκινικά κύτταρα του παχέος εντέρου πολύ ευαίσθητα στη χημειοθεραπεία. Σε πειραματικά μοντέλα αυτού του τύπου καρκίνου, οι μεταστάσεις που είναι ανεπαρκείς στο Mex3a εξαλείφονται πλήρως με τη χημειοθεραπεία. Αν και οι λειτουργίες του γονιδίου Mex3a είναι ακόμα άγνωστες, αυτό το εύρημα υποδηλώνει ότι τα φάρμακα που το στοχεύουν θα μπορούσαν να δράσουν συνεργικά με τη χημειοθεραπεία και να αποτρέψουν την υποτροπή.