Εξετάζοντας δεδομένα από 20.000 μεσήλικες και ηλικιωμένους ενήλικες, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι – σύμφωνα με προηγούμενες μελέτες – τα άτομα με διαβήτη τύπου 2 είχαν γενικά χαμηλότερα αποτελέσματα στα τεστ μνήμης και δεξιοτήτων σκέψης. Πέραν αυτού, οι μαγνητικές τομογραφίες αποκάλυψαν διαφορές στις περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με αυτές τις δεξιότητες: Συγκεκριμένα, τα άτομα με διαβήτη είχαν μεγαλύτερη συρρίκνωση των ιστών — παρόμοια με μια επιτάχυνση 26% στη φυσιολογική εγκεφαλική γήρανση του. Είναι γνωστό ότι ο εγκεφαλικός ιστός σταδιακά συρρικνώνεται καθώς γερνάμε, με ορισμένες περιοχές να μαραίνονται περισσότερο και πιο γρήγορα από άλλες.
Τα νέα ευρήματα δείχνουν ότι τα άτομα με διαβήτη έχουν ατροφία στις ίδιες περιοχές του εγκεφάλου με άλλα άτομα της ηλικίας τους, δήλωσε η ανώτερη ερευνήτρια Lilianne Mujica-Parodi. Αλλά αυτό το φαινόμενο γήρανσης συμβαίνει πιο γρήγορα. «Είναι σαν να χάνεις 10 χρόνια», είπε η Mujica-Parodi, καθηγήτρια στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Stony Brook στη Νέα Υόρκη. Τα ευρήματα — που δημοσιεύθηκαν στις 24 Μαΐου στο ιατρικό περιοδικό eLife — προστίθενται σε μια σειρά ερευνών για τον διαβήτη και την υγεία του εγκεφάλου, που περιλαμβάνει πολλές μελέτες που συνδέουν τον διαβήτη με ταχύτερη μείωση της νοητικής ευκρίνειας στους ηλικιωμένους και υψηλότερο κίνδυνο άνοιας.
Στον διαβήτη τύπου 2, το σώμα δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει σωστά την ορμόνη ινσουλίνη, η οποία επιτρέπει στα κύτταρα του σώματος να καταναλώνουν γλυκόζη (ζάχαρη) για ενέργεια. Ως αποτέλεσμα, τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα είναι χρόνια υψηλά — γεγονός που μπορεί να βλάψει τα αιμοφόρα αγγεία και τα νεύρα σε όλο το σώμα. Τα άτομα με τη νόσο διατρέχουν κίνδυνο σοβαρών επιπλοκών όπως καρδιακές παθήσεις, νεφρική νόσο και εγκεφαλικό. Αλλά η σύνδεση διαβήτη-εγκεφάλου ξεπερνά κατά πολύ να προαναφερθέντα προβλήματα, σύμφωνα με την Mujica-Parodi. Ο εγκέφαλος είναι «τεράσιος καταναλωτής» γλυκόζης, σημειώνει, και εάν τα εγκεφαλικά κύτταρα (νευρώνες) δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν ινσουλίνη, έχουν πρόβλημα. «Αν λιμοκτονήσετε έναν νευρώνα, θα ατροφήσει», είπε η Mujica-Parodi, που υποψιάζεται ότι η ασιτία των νευρώνων, και όχι η βλάβη των αιμοφόρων αγγείων, είναι η κύρια δύναμη που οδηγεί στην ταχύτερη γήρανση του εγκεφάλου.
Τα ευρήματα βασίζονται σε λίγο περισσότερους από 20.000 ενήλικες, ηλικίας 50 έως 80 ετών, οι οποίοι συμμετείχαν σε ένα συνεχιζόμενο ερευνητικό πρόγραμμα που ονομάζεται Biobank του Ηνωμένου Βασιλείου. Έλαβαν τυπικά τεστ γνωστικών ικανοτήτων όπως η μνήμη, η ταχύτητα επεξεργασίας πληροφοριών και η εκτελεστική λειτουργία — δεξιότητες, όπως ο προγραμματισμός και η οργάνωση, που χρησιμοποιούμε για την εκτέλεση καθημερινών εργασιών. Μια μικρότερη ομάδα υποβλήθηκε επίσης σε μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου. Κατά μέσο όρο, σύμφωνα με τη μελέτη, τα άτομα με διαβήτη τύπου 2 σημείωσαν χαμηλότερη βαθμολογία στα γνωστικά τεστ, σε σύγκριση με άτομα χωρίς διαβήτη της ίδιας ηλικίας, φύλου και μορφωτικού επιπέδου. Οι βαθμολογίες των εκτελεστικών λειτουργιών τους ήταν 13% χαμηλότερες και η απόδοση ταχύτητας επεξεργασίας ήταν σχεδόν 7% χαμηλότερη.
Στη μαγνητική τομογραφία, και οι δύο ομάδες έδειξαν λέπτυνση ιστού που σχετίζεται με την ηλικία στις ίδιες περιοχές του εγκεφάλου — ιδιαίτερα μια περιοχή που ονομάζεται κοιλιακό ραβδωτό σώμα, η οποία είναι κρίσιμη για την εκτελεστική λειτουργία. Όμως τα άτομα με διαβήτη είχαν μεγαλύτερο βαθμό ατροφίας. Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι τα άτομα με διαβήτη εμφανίζουν «επιταχυνόμενη γήρανση» στον εγκέφαλο, δήλωσε ο Michal Beeri, καθηγητής ψυχιατρικής στο Mount Sinai’s Icahn School of Medicine στη Νέα Υόρκη, που δεν συμμετείχε στην έρευνα.