Σουηδία και η Φινλανδία υποβάλουν επίσημα σήμερα ταυτόχρονα αιτήματα για ένταξη στο ΝΑΤΟ, σε μια ιστορική αλλαγή στην αρχιτεκτονική ασφάλειας της Ευρώπης μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Η Σουηδία και η Φινλανδία θα υποβάλουν ταυτόχρονα αιτήματα για ένταξη στο ΝΑΤΟ , δήλωσε η Σουηδή πρωθυπουργός, Mαγκνταλένα Άντερσον. «Η Φινλανδία και η Σουηδία συμφώνησαν να περάσουν από όλη αυτή τη διαδικασία χέρι-χέρι και θα καταθέσουμε την αίτηση μαζί», είπε σε κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Φινλανδό πρόεδρο, Σαούλι Νιινίστο χθες, στη Στοκχόλμη.
«Η ένταξη στο ΝΑΤΟ ενισχύει την ασφάλεια στη Σουηδία αλλά και στην περιοχή της Βαλτικής Θάλασσας», είπε ο Άντερσον. «Το γεγονός ότι υποβάλλουμε αίτηση μαζί με τη Φινλανδία σημαίνει ότι μπορούμε να συμβάλουμε στην ασφάλεια στη βόρεια Ευρώπη».
Η συνάντηση με Μπάιντεν
Η ανακοίνωση έγινε καθώς ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε οτι οι ηγέτες των δύο χωρών θα συναντηθούν με τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, την Πέμπτη για να συζητήσουν τις προσπάθειες ένταξης στην υπό την αμερικανική ηγεσία συμμαχία αμοιβαίας άμυνας και την ευρωπαϊκή ασφάλεια ευρύτερα.
Η Φινλανδία, η οποία μοιράζεται σύνορα μήκους 1.300 χιλιομέτρων με τη Ρωσία, έχει παραμείνει ουδέτερη ή αδέσμευτη από το τέλος του ΄Β παγκόσμιου πολέμου, ενώ η Σουηδία έχει μείνει εκτός στρατιωτικών συμμαχιών για περισσότερο από δύο αιώνες. Και οι δύο θεωρούσαν εδώ και καιρό την ένταξη στο ΝΑΤΟ ως μια περιττή πρόκληση της Ρωσίας.
Η Άντερσον είπε ότι οι ταυτόχρονες αιτήσεις αντικατοπτρίζουν τον βάναυσο αντίκτυπο του «παράνομου πολέμου της Ρωσίας» στην Ουκρανία και την κοινή ιστορία, τις παραδόσεις, τις αξίες και τον πολιτισμό των σκανδιναβικών γειτόνων. «Τους τελευταίους μήνες, κατέστη επίσης σαφές ότι η ασφάλεια της Σουηδίας και της Φινλανδίας συνδέονται στενά», είπε.
Ο Nιινίστο είπε ότι η επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία «άλλαξε τα πάντα», προσθέτοντας ότι η ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ σημαίνει ότι η σκανδιναβική περιοχή θα είναι πλέον «ένα προπύργιο όχι μόνο της δημοκρατίας, της ευημερίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά και της ασφάλειας».
Οι ανακοινώσεις ήρθαν αφότου το φινλανδικό κοινοβούλιο υποστήριξε την Τρίτη (17/5) με συντριπτική πλειοψηφία την πρόταση της κυβέρνησης για ένταξη στη συμμαχία και μια ημέρα αφότου η κυβέρνηση της Σουηδίας επιβεβαίωσε την πρόθεσή της να κάνει το ίδιο. Οι Φινλανδοί βουλευτές ψήφισαν με 188 ψήφους έναντι οκτώ υπέρ της ένταξης.
Το «αγκάθι» της Τουρκίας
Ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, έχει επανειλημμένα πει ότι οι δύο χώρες θα γίνουν δεκτές «με ανοιχτές αγκάλες», αλλά οι αιτήσεις τους πρέπει να εγκριθούν από τα 30 μέλη της συμμαχίας και η Τουρκία φαίνεται έτοιμη να λειτουργήσει ως ανάχωμα.
Η Άγκυρα δήλωσε ότι δεν θα υποστηρίξει τις αιτήσεις, επικαλούμενη την ιστορία της Σουηδίας και της Φινλανδίας να προσφέρουν στήριξη σε μέλη κουρδικών «εξτρεμιστικών» όπως λέει οργανώσεων και την απόφαση του 2019 να επιβάλουν εμπάργκο εξαγωγών όπλων στην Άγκυρα λόγω των στρατιωτικών επιχειρήσεων της Τουρκίας στη Συρία.
Ο Nιινίστο είπε σε ομιλία του στους Σουηδούς βουλευτές την Τρίτη ότι η στάση της Τουρκίας «άλλαξε πολύ γρήγορα και έγινε πιο σκληρή τις τελευταίες ημέρες», αλλά ήταν βέβαιος ότι «οι εποικοδομητικές συζητήσεις» θα λύσουν την κατάσταση.
Ο Φινλανδός πρόεδρος είπε ότι ο Τούρκος ομόλογός του, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, είχε υποστηρίξει τις αιτήσεις όταν μιλούσαν πριν από έναν μήνα, αλλά την περασμένη εβδομάδα «είπε πως δεν είναι ευνοϊκός. Πρέπει να συνεχίσουμε τη συζήτησή μας. Ειμαι αισιόδοξος» Η Άντερσον είπε ότι η Σουηδία «ανυπομονεί να έχει διμερή διάλογο με την Τουρκία. Βλέπω όταν τόσο η Σουηδία όσο και η Τουρκία είναι μέλη του ΝΑΤΟ, υπάρχουν επίσης ευκαιρίες για ανάπτυξη διμερών σχέσεων μεταξύ των χωρών μας».
Η Ουάσιγκτον δήλωσε πεπεισμένη ότι το ΝΑΤΟ θα μπορούσε να καταλήξει σε συναίνεση σχετικά με τις αιτήσεις. «Γνωρίζουμε ότι υπάρχει μεγάλη υποστήριξη για την ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ», δήλωσε η εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου, Καρίν Ζαν-Πιερ.
Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε τη Δευτέρα ότι η Άγκυρα θα αντιταχθεί στις αιτήσεις και δεν είχε νόημα να έρθουν διπλωμάτες στην Άγκυρα για να το συζητήσουν. Η Τουρκία ισχυρίζεται ότι η Φινλανδία και η Σουηδία παρέχουν καταφύγιο σε ανθρώπους που συνδέονται με ομάδες που χαρακτηρίζει τρομοκρατικές.
Αν και δεν είναι σαφές πόσο σοβαρό εμπόδιο θα αποδειχθούν οι αντιρρήσεις της Τουρκίας, πολλοί αναλυτές πιστεύουν ότι ο Ερντογάν, ο οποίος αντιμετωπίζει εκλογές το επόμενο έτος, αναζητά αφορμές για να αποκτήσει εσωτερικό πολιτικό πλεονέκτημα και τελικά δεν θα ασκήσει βέτο στις αιτήσεις των σκανδιναβικών χωρών.
Η θέση της Ρωσίας
Μετά από πολλαπλές προειδοποιήσεις ότι η ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ θα είχε «σοβαρές συνέπειες», συμπεριλαμβανομένης της πιθανής ανάπτυξης πυρηνικών πυραύλων στην περιοχή της Βαλτικής, η Μόσχα, εν τω μεταξύ, φαίνεται τώρα να υποβαθμίζει την προοπτική.
Ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, δήλωσε τη Δευτέρα ότι δεν βλέπει «καμία άμεση απειλή» εάν δεν αναπτυχθεί στρατιωτική υποδομή του ΝΑΤΟ σε φινλανδικό και σουηδικό έδαφος και ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, Σεργκέι Λαβρόφ, δήλωσε χθες (17/5) ότι δεν θα υπάρξει μεγάλη διαφορά, καθώς οι δύο χώρες. συμμετείχαν εδώ και καιρό σε ασκήσεις του ΝΑΤΟ.
«Το ΝΑΤΟ λαμβάνει υπόψη το έδαφός του όταν σχεδιάζει στρατιωτικές κινήσεις προς τα ανατολικά», είπε ο Λαβρόφ. «Οπότε υπό αυτή την έννοια, μάλλον δεν υπάρχει μεγάλη διαφορά. Ας δούμε πώς το έδαφός τους θα χρησιμοποιηθεί στην πράξη στη βορειοατλαντική συμμαχία».
Εν τω μεταξύ, η Ρωσία την Τρίτη απέλασε δύο Φινλανδούς διπλωμάτες και κάλεσε τον Φινλανδό πρεσβευτή για να ακούσει μια διαμαρτυρία ενάντια στη «συγκρουσιακή πορεία της χώρας σε σχέση με τη Ρωσία». Η δήλωση δεν έκανε καμία αναφορά στην ένταξη στο ΝΑΤΟ.
Ο επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, Ζοζέπ Μπορέλ δήλωσε ότι όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ θα στηρίξουν τις αιτήσεις της Φινλανδίας και της Σουηδίας. «Θα λάβουν ισχυρή υποστήριξη, είμαι σίγουρος, από όλα τα κράτη μέλη, γιατί κάτι τέτοιο αυξάνει την ενότητά μας και μας κάνει πιο δυνατούς», είπε στις Βρυξέλλες.
Ο Μπορέλ πρόσθεσε ότι ελπίζει ότι το ΝΑΤΟ θα ξεπεράσει τις αντιρρήσεις της Τουρκίας. Η υπουργός Άμυνας της Γερμανίας, Κριστίν Λάμπρεχτ, είπε επίσης ότι, ενώ είναι σημαντικό τα μέλη να συνομιλούν «εντατικά» με την Τουρκία, ήταν σίγουρη ότι η Άγκυρα θα ηττηθεί «Είναι μια βελτίωση για το ΝΑΤΟ όταν εντάσσονται δύο χώρες τόσο ισχυρές όπως η Σουηδία και η Φινλανδία», είπε «Είμαι πεπεισμένη ότι και η Τουρκία θα πειστεί για αυτό».