Προ των πυλών του ΝΑΤΟ βρίσκονται Σουηδία και Φινλανδία, μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, σε μία κίνηση που θα προκαλέσει παγκόσμιες γεωστρατηγικές αναταράξεις
Η Φινλανδία και η Σουηδία θα υποβάλουν αίτηση για ένταξη στη συμμαχία των 30 εθνών του ΝΑΤΟ εντός των ημερών, τερματίζοντας δεκαετίες στρατιωτικής ουδετερότητας σε μια ιστορική αλλαγή που προκλήθηκε μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Τι είναι το ΝΑΤΟ;
Η Βορειοατλαντική Συμμαχία είναι μια αμυντική στρατιωτική συμμαχία που σχηματίστηκε το 1949 από 12 χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Γαλλίας, για να αντιμετωπίσουν την απειλή της μεταπολεμικής σοβιετικής ρωσικής επέκτασης στην Ευρώπη.
Η κοινή εγγύηση ασφάλειας βασίζεται στο άρθρο 5 της συνθήκης, το οποίο ορίζει ότι μια επίθεση σε ένα μέλος είναι επίθεση εναντίον όλων και δεσμεύει τα μέλη να αμυνθούν μεταξύ τους σε περίπτωση ένοπλης επίθεσης.
Γιατί η Φινλανδία και η Σουηδία δεν είναι ήδη μέλη;
Και οι δύο θεώρησαν ότι η ένταξη στη συμμαχία θα αντιπροσώπευε μια περιττή πρόκληση της Μόσχας, και γι’ αυτό επεδίωξαν εδώ και καιρό πολιτική ουδετερότητα, για να αποφύγουν τον ανταγωνισμό μιας μεγάλης περιφερειακής δύναμης.
Οι ανησυχίες της Φινλανδίας ήταν σε μεγάλο βαθμό πρακτικές: μοιράζεται σύνορα μήκους 1.300 χιλιομέτρων με τη Ρωσία, κήρυξε την ανεξαρτησία της το 1917 μετά από περισσότερο από έναν αιώνα διακυβέρνησης από τη Μόσχα και ο στρατός της πολέμησε δύο φορές τις σοβιετικές δυνάμεις κατά τη διάρκεια του Β παγκόσμιου πολέμου προτού παραχωρήσει περίπου το 10% της επικράτειάς της.
Μια συμφωνία φιλίας, συνεργασίας και αμοιβαίας βοήθειας του 1948 με τη Ρωσία απομόνωσε τη Φινλανδία στρατιωτικά από τη Δυτική Ευρώπη, αν και η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και η ένταξη στην ΕΕ της επέτρεψαν έκτοτε να βγει από τη σκιά της Ρωσίας.
Η αντίθεση της Σουηδίας στην ένταξη στο ΝΑΤΟ ήταν πιο ιδεολογική. Η μεταπολεμική εξωτερική πολιτική της έχει επικεντρωθεί στον πολυμερή διάλογο και τον πυρηνικό αφοπλισμό και θεωρεί τον εαυτό της από καιρό ως μεσολαβητή στη διεθνή σκηνή, μειώνοντας τον στρατό της μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου.
Έχει επανεισαγάγει τη στράτευση και έχει ενισχύσει τις αμυντικές δαπάνες από τότε που η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία το 2014, αλλά πολλοί στη σουηδική αριστερά παραμένουν καχύποπτοι για την ατζέντα του ΝΑΤΟ υπό την ηγεσία των ΗΠΑ και υποστηρίζουν ότι η ένταξη στο ΝΑΤΟ μόνο θα αυξήσει τις περιφερειακές εντάσεις.
Γιατί σκέφτονται να συμμετάσχουν τώρα;
Η πρωθυπουργός της Φινλανδίας, Σάνα Μάριν, και η Σουηδή ομόλογός της, Mαγκνταλένα Άντερσον, δήλωσαν τον περασμένο μήνα ότι η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία «άλλαξε ολόκληρο το τοπίο ασφάλειας της Ευρώπης» και «διαμόρφωσε δραματικά νοοτροπίες» στη σκανδιναβική περιοχή.
Ουσιαστικά, πολλοί Φινλανδοί και Σουηδοί αισθάνονται όλο και περισσότερο ότι η ένταξη στο ΝΑΤΟ θα τους βοηθήσει να μείνουν ασφαλείς όταν αντιμετωπίζουν μία ξεκάθαρα επιθετική και απρόβλεπτη ρωσική ηγεσία. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η υποστήριξη του κοινού για την ένταξη στο ΝΑΤΟ έχει τριπλασιαστεί σε περίπου 75% στη Φινλανδία και αυξήθηκε σε περίπου 60% στη Σουηδία.
Η ένταξη στο ΝΑΤΟ θα σήμαινε ότι για πρώτη φορά η Φινλανδία και η Σουηδία θα έχουν εγγυήσεις ασφαλείας από τα πυρηνικά κράτη.
Θα τους καλωσόριζε το ΝΑΤΟ;
Και οι δύο χώρες πέρασαν από την επίσημη ουδετερότητα στην αδέσμευτη πολιτική (non-alignement) το 1995 όταν εντάχθηκαν στην ΕΕ. Είναι ήδη εταίροι του ΝΑΤΟ, συμμετέχουν σε ασκήσεις και ανταλλάσσουν πληροφορίες με τη συμμαχία. Η Φινλανδία έχει ήδη εκπληρώσει τον στόχο αμυντικών δαπανών του ΝΑΤΟ στο 2% του ΑΕΠ, ενώ η Σουηδία πρόκειται να το κάνει.
Ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, έχει πει ότι θα γίνουν δεκτές «με ανοιχτές αγκάλες» εάν υποβάλουν αίτηση και ότι η διαδικασία ένταξης θα είναι γρήγορη, αν και η επίσημη επικύρωση από όλα τα μέλη της συμμαχίας μπορεί να διαρκέσει αρκετούς μήνες.
Από στρατιωτική άποψη, η προσθήκη των ενόπλων δυνάμεων της Φινλανδίας και της Σουηδίας θα αντιπροσώπευε μια σημαντική ώθηση στις δυνάμεις του ΝΑΤΟ στη βόρεια Ευρώπη, γεμίζοντας μια τρύπα στην άμυνα της συμμαχίας διπλασιάζοντας το μήκος των συνόρων της με τη Ρωσία και βελτιώνοντας την ασφάλεια και τη σταθερότητα στην περιοχή της Βαλτικής .
Τι λέει η Ρωσία;
Η Ρωσία έχει επανειλημμένα προειδοποιήσει τη Φινλανδία και τη Σουηδία να μην ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, λέγοντας ότι οι «σοβαρές στρατιωτικές και πολιτικές συνέπειες» μιας τέτοιας κίνησης θα την υποχρεώσουν να προχωρήσει σε «αντίποινα» για να «αποκαταστήσει τη στρατιωτική ισορροπία» ενισχύοντας την άμυνά της στη Βαλτική, μεταξύ άλλων με την ανάπτυξη πυρηνικά όπλα.
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν βλέπει το ΝΑΤΟ όχι ως αμυντική συμμαχία αλλά ως απειλή για την ασφάλεια της Ρωσίας. Κατηγορεί το ΝΑΤΟ ότι μπλόκαρε την κατάληψη της Ουκρανίας και έχει απαιτήσει την απόσυρση των στρατευμάτων του ΝΑΤΟ από την Ανατολική Ευρώπη. Δεν είναι σαφές πώς θα απαντούσε εάν θεωρούσε την επέκταση της συμμαχίας στη βόρεια Ευρώπη υπαρξιακό κίνδυνο.
Τι θα γίνει στη συνέχεια;
Ο πρόεδρος, ο πρωθυπουργός και οι ανώτεροι υπουργοί της Φινλανδίας θα συναντηθούν αύριο Κυριακή (15/5) για να λάβουν επίσημη απόφαση σχετικά με την υποβολή αίτησης. Στη συνέχεια, μια θετική απόφαση θα παρουσιαστεί στο κοινοβούλιο για έγκριση στις αρχές της επόμενης εβδομάδας.
Οι κυβερνώντες Σοσιαλδημοκράτες της Σουηδίας έχουν διχαστεί σχετικά με το θέμα και πραγματοποιούν εσωτερική διαβούλευση, με την απόφασή τους να αναμένεται επίσης την Κυριακή. Το κόμμα αναμένεται ευρέως να στηρίξει την ένταξη, με τη συντριπτική πλειοψηφία των βουλευτών να ψηφίζουν υπέρ.
Τα σουηδικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι η τελική κυβερνητική απόφαση θα ληφθεί τη Δευτέρα (16/5), με την επίσημη αίτηση για ένταξη να υποβάλλεται αμέσως μετά. Πολλοί αναλυτές πιστεύουν ότι οι δύο χώρες θα προχωρήσουν ταυτόχρονα στο μεγάλο βήμα.
Πηγή: Guardian