Καρδιά και εγκέφαλος συνδέονται μέσω των αγγείων. Άρα, οποιαδήποτε βλάβη σε αυτά, επηρεάζει ένα από τα δύο ή και τα δύο ζωτικά όργανά μας. Βλάβη στην καρδιά και τα αιμοφόρα αγγεία αυξάνει τον κίνδυνο για εγκεφαλικό και άνοια, και αντίστροφα.
Ουσιαστικά, οποιαδήποτε παθολογική επιβάρυνση της καρδιάς συμβάλλει στην αύξηση του κινδύνου για εγκεφαλικό επεισόδιο.
Δεν είναι σπάνιο ένα εγκεφαλικό να αποτελεί την πρώτη -και συχνά δραματική- κλινική εκδήλωση ενός μέχρι εκείνη τη στιγμή μη ανιχνευμένου καρδιακού προβλήματος. Με τη σειρά του και το εγκεφαλικό μπορεί επίσης να ευθύνεται για καρδιακή βλάβη μέσω μιας σειράς νευρο-ορμονικών σημάτων.
Εξάλλου, τα καρδιαγγειακά επεισόδια είναι συχνά και αποτελούν την κύρια αιτία θανάτου ένα χρόνο μετά από ένα εγκεφαλικό επεισόδιο. Και ο λόγος είναι ότι τόσο οι καρδιακές παθήσεις όσο και τα εγκεφαλικά επεισόδια μοιράζονται κοινούς προδιαθεσικούς παράγοντες.
Τα παραπάνω επεσήμανε ο αντιπρόεδρος της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας (ΕΚΕ) και καθηγητής Καρδιολογίας στην Ιατρική Κρήτης Γεώργιος Κοχιαδάκης, σε συνέντευξη Τύπου με αφορμή το Συνέδριο Ομάδων Εργασίας της ΕΚΕ που πραγματοποιείται ως τις 17 Απριλίου στα Ιωάννινα.
Σύμφωνα με τον κ. Κοχιαδάκη, 10 είναι οι βασικοί παράγοντες κινδύνου:
- Αρτηριακή υπέρταση
- Συνυπάρχουσες καρδιαγγειακές παθήσεις
- Σακχαρώδης διαβήτης
- Κάπνισμα
- Παχυσαρκία
- Ανθυγιεινή διατροφή
- Έλλειψη τακτικής σωματική άσκησης
- Αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ
- Αυξημένη αναλογία απολιποπρωτεΐνης ApoB/ApoA1
- Ψυχοκοινωνικοί παράγοντες
Οι παράγοντες αυτοί προκαλούν μια σειρά από ειδικότερες παθήσεις που επιβαρύνουν την καρδιά και τα αγγεία δημιουργώντας νοσηρό έδαφος για τον κίνδυνο εμφράγματος ή εγκεφαλικού επεισοδίου.
Αρτηριακή πίεση
Πρόκειται για τον σημαντικότερο παράγοντα κινδύνου, τόσο για ισχαιμικό όσο και για αιμορραγικό εγκεφαλικό. Η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Υπέρτασης τοποθετεί το στόχο της συστολικής πίεσης μεταξύ 120–129 mmHg για τους περισσότερους ασθενείς ηλικίας άνω των 65 ετών και 130–139 mmHg για ασθενείς ηλικίας από 65 ετών και πάνω. Ωστόσο, ο σχετικός κίνδυνος εξαρτάται από ένα ευρύτερο φάσμα αλληλένδετων παραγόντων και συννοσηροτήτων. Επομένως οι στόχοι και η ενδεχόμενη θεραπεία θα πρέπει να αποφασίζονται στο πλαίσιο εξατομικευμένης ιατρικής συμβουλής και τακτικής αξιολόγησης.
Κολπική μαρμαρυγή
Η καταγραφή αυτής της συχνής καρδιακής αρρυθμίας, με ότι αυτό συνεπάγεται στην εγγενή προδιάθεση της καρδιάς των πασχόντων να σχηματίζει θρόμβους με κίνδυνο αποκόλλησης και επακόλουθης εμβολής εγκεφαλικής αρτηρίας προκαλώντας ισχαιμικό εγκεφαλικό, υπαγορεύει συνήθως την ανάγκη χορήγησης αντιπηκτικών φαρμάκων σαν μέτρο πρόληψης. Ο κίνδυνος εγκεφαλικού επεισοδίου είναι υψηλότερος στη μόνιμη κολπική μαρμαρυγή παρά στην παροξυσμική (ριπές/επεισόδια αυτής) με το αποκαλούμενο «φορτίο» της αρρυθμίας να έχει προγνωστικό ρόλο. Πέρα από τις παραδοσιακές συσκευές αρρυθμιολογικής διάγνωσης (holter ρυθμού, εμφυτεύσιμα καταγραφικά), οι φορητές καταναλωτικές συσκευές (π.χ .smartwatch) ενέχουν σημαντικές δυνατότητες παρακολούθησης του καρδιακού ρυθμού. Αξίζει να σημειωθεί πως τα τελευταία χρόνια κερδίζουν όλο και περισσότερο έδαφος οι επεμβατικές θεραπείες της κολπικής μαρμαρυγής. Αυτές αποσκοπούν είτε στη μείωση -αν όχι εξάλειψη- της αρρυθμίας κυρίως μέσω της απομόνωσης των πνευμονικών φλεβών, είτε στη θρομβοπροφύλαξη μέσω της σύγκλεισης του ωτίου του αριστερού κόλπου (αποκλεισμός από την κυκλοφορία του ανατομικού σχηματισμού ο οποίος ευθύνεται για την πλειονότητα των θρόμβων).
Χοληστερόλη
Η υψηλή χοληστερόλη αποτελεί ισχυρό παράγοντας κινδύνου τόσο για ισχαιμική καρδιακή νόσο όσο και για ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο. Αυτά τα ευρήματα αφορούν τα κλασικά υπολιπιδαιμικά φάρμακα (στατίνες) αλλά και τους νεότερους αναστολείς της PCSK9. Επιπρόσθετα, εμφανίζουν πλειοτροπικές ευεργετικές δράσεις (μείωση της τοπικής φλεγμονής και σταθεροποίηση των ευάλωτων αθηρωματικών πλακών των αρτηριών) πέραν των υπολιπιδαιμικών τους ιδιοτήτων.
Αθηροσκληρωτική καρδιαγγειακή νόσος.
Οι ασθενείς με γνωστή αθηροσκλήρωση (πχ νόσο καρωτίδων, λαγονίων ή στεφανιαία νόσο) διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για εγκεφαλικό επεισόδιο. Η θεραπεία των καταστάσεων αυτών με αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα μειώνει τον κίνδυνο ισχαιμικών εγκεφαλικών. H επιλογή της επεμβατικής θεραπεία για τη νόσο των καρωτίδων (ενδαρτηρεκτομή ή αγγειοπλαστική των καρωτίδων) αποτελεί μια επιπρόσθετη επιλογή στη σύγχρονη θεραπευτική φαρέτρα της πρόληψης του εγκεφαλικού.
Άλλες καρδιακές παθήσεις (π.χ. καρδιακή ανεπάρκεια, βαλβιδοπάθειες κλπ) απαιτούν επαρκή και συνεχή θεραπεία. Η δε ανεύρεση σπανιότερων καρδιακών παθήσεων οδηγεί σε στοχευμένες θεραπείες. Έτσι, η ανάδειξη μιας παραμένουσας ενδοκαρδιακής επικοινωνίας η οποία φυσιολογικά αποκαθίσταται κατά τη βρεφική ηλικία (ανοικτό ωοειδές τρήμα) εξηγεί ένα εγκεφαλικό άγνωστης ως τότε αιτιολογίας και μπορεί να διορθωθεί με μια σχετικά απλή επεμβατική πράξη.