Τα κατάλοιπα ενός αρχαίου χειρουργείου, εκτιμάται πώς έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη στα πλαίσια του Paphos Agora Project. Το πιο αναπάντεχο εύρημα ήταν ένας ανθρώπινος σκελετός. Διάφορα άλλα αντικείμενα φαίνεται να είχαν χρήση ιατρική.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Τμήματος Αρχαιότητων Κύπρου, τα ευρήματα χρονολογούνται στην εποχή του Αυτοκράτορα Ανδριανού γύρω στο 126 μ.Χ. Τις ανασκαφές και έρευνες κατά το 2016 διεξήγαγε το Τμήμα Κλασικής Αρχαιολογίας του Ινστιτούτου Αρχαιολογίας, από το Πανεπιστήμιο Jagiellonian Κρακοβίας, κάτω από τη διεύθυνση της Καθηγήτριας Ewdoksia Papuci-Władyka, στο πλαίσιο του προγράμματος Pafos Agora Project. Υπήρξαν δύο περίοδοι. Την άνοιξη πραγματοποιήθηκε μελέτη των ευρημάτων προηγούμενων ανασκαφικών περιόδων, ενώ στα τέλη του καλοκαιριού-αρχές φθινοπώρου πραγματοποιήθηκε ανασκαφή.
Το πιο αναπάντεχο εύρημα
Κατά τη διάρκεια της δεύτερης περιόδου, οι αρχαιολόγοι ήρθαν αντιμέτωποι με το πιο αναπάντεχο εύρημα. Ένας ανθρώπινος σκελετός εντοπίστηκε σε πηγάδι βάθους 3,5 μ. και θα τύχει ανθρωπολογικής αξιολόγησης κατά το επόμενο έτος.
Το χειρουργείο στο Δωμάτιο 16
Στην ανατολική στοά της Αγοράς, εντοπίστηκαν δύο δωμάτια τα οποία πιθανόν ανήκαν σε αυτήν την αρχαία κλινική. Στο Δωμάτιο 16, σύμφωνα με τις έρευνες βρέθηκαν ένα μικρό ακέραιο μυροδοχείο και εργαλειοθήκη αποτελούμενη από επτά χειρουργικά εργαλεία (έξι χάλκινα και ένα σιδερένιο). Οι προκαταρκτικές έρευνες να δείχνουν ότι τα ευρήματα μοιάζουν με αυτά που βρέθηκαν στην «Οικία του Χειρουργού» στην Πομπηία και στο «γραφείο του οφθαλμίατρου» στην Λυών. Στο Δωμάτιο 15, που είχε ερευνηθεί μερικώς το 2013, βρέθηκαν δύο ακέραια γυάλινα αγγεία μέσα σε ένα είδος κουτιού που πιθανόν να έφερε σιδερένια λαβή.
Επιπλέον, εντοπίστηκαν δύο σύνολα χάλκινων νομισμάτων. Πιθανόν να είχαν φυλαχθεί κατά την αρχαιότητα και χρονολογούνται στο πρώτο μισό της εποχής του Αυτοκράτορα Αδριανού.
Ονάσιλος, ο αρχαιότερος των ιατρών
Ο Ονάσιλος είναο ο αρχαιότερος των ιατρών. Το όνομά του συναντάται για πρώτη φορά στη συλλαβική επιγραφή του Ιδαλίου, η οποία είναι γνωστή και ως Πλάκα του Ονάσιλου.
Η πλάκα χρονολογείται γύρω στο 480-470 π.Χ. Σύμφωνα με αυτήν και τις πηγές, κατά την πολιοκρία του Ιδαλίου από τους Πέρσες και τους Κιτιείς, ο βασιλιάς Στασίκυπρος παρακάλεσαν τον Ονάσιλο και τους αδελφούς του να αναλάβουν τη θεραπεία των τραυματισμένων χωρίς πληρωμή.
Απόλλων ο Κιτιεύς
Από τους πιο γνωστούς ιατρούς της αρχαιότητας, ο Απόλλωνας από το Κίτιο, μαθήτευσε κοντά στον Ζώπυρο στην Αλεξάνδρεια. Σύμφωνα με τον Ηροδιανό, η ιατρική του γνώμη εγκρίθηκε ως από τις πιο έγκυρες. Επίσης, ο Απόλλων έμεινε γνωστός καθώς συνέγραψε πολλά βιβλία για την ιατρική και τα φάρμακα με τα πιο γνωστά να είναι «Περί Επιληψίας» και «Περί Άρθρων Πραγματεία». Το τελευταίο συνοδεύεται από 30 απεικονίσεις διαφόρων τρόπων ανάταξης εξαρθρωμένων μελών του ανθρωπίνου σώματος. Επειδή είναι αρκετά ακριβής θεωρείται ως πρωτοπόρος στην απεικονιστική ιατρική.
Ζήνων ο αρχίατρος
Ο Ζήνων ο αρχίατρος υπήρξε ένας από τους πιο γνωστούς αρχίατρους της εποχής του. Ίδρυσε μάλιστα και δική του σχολή ιατρικής. Καταγόμενος από το Κίτιον, έζησε στην Αλεξάνδρεια τον 4ο αι. μ.Χ. Έγινε ένας από τους σπουδαιότερους αρχίατρους της πόλης.
Ιουλιαν.Επιστ. 45 [426 a-c] στον Ζήνωνα τον αρχίατρο
Το Ασκληπιείον στην Πάφο
Τη δεκαετία του ’70, η αρχαιολογική σκαπάνη του Κ. Νικολάου έφερε στο φως κτήριο το οποίο είναι αφιερωμένο στον θεό της ιατρικής Ασκληπιό. Χρησιμοποιείτο, επίσης, ως οίκος ευγηρίας και φροντίδας ατόμων με ειδικές ανάγκες.
Ο τάφος του χειρούργου στην Πάφο
Το 1983 ήρθε στο φως, ένας ρωμαϊκός τάφος στην Πάφο, ο οποίος χρονολογείται γύρω στο δεύτερο μισό του 2ου αι. μ. Χ. Μέσα σε αυτόν ανευρέθηκε μία από τις πληρέστερες συλλογές ιατρικών εργαλείων στον κόσμο. Μεταξύ αυτών, ανασύρθηκαν μεγάλος αριθμός γυάλινων και πήλινων δοχείων και διάφορα αντικείμενα από χαλκό ή σίδηρο, 6 μεταλλικά δοχεία που περιείχαν φάρμακα και 25 χειρουργικά εργαλεία.
Όλα τα εργαλεία ήταν κατασκευασμένα από μέταλλο για λόγους υγιεινής, εκτός από μια περόνη από ελεφαντόδοντο και μια παλέτα από σχιστόλιθο.