Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν συγκεντρώνει εδώ και μήνες χιλιάδες στρατιώτες κοντά στα σύνορα με την Ουκρανία. Η Μόσχα λέει ότι δεν έχει πρόθεση να εισβάλει, η Δύση ωστόσο ετοιμάζεται για πόλεμο. Ποια είναι η επόμενη κίνηση της Ρωσίας; Κανείς δεν ξέρει, εκτός από τον Πούτιν, ο οποίος ενίοτε επιστρατεύει και άλλα μέσα για να επικρατήσει στη γεωπολιτική σκακιέρα.
Η επιθετική συμπεριφορά του Πούτιν τους τελευταίους μήνες είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα της ικανότητάς του να χρησιμοποιεί την ένταση και το απρόβλεπτο για να επιδιώκει υψηλές αποδόσεις. Με φόντο μια στάσιμη οικονομία και μία σειρά απο αμφίβολες συμμαχίες, η Ρωσία αντιμετωπίζει επίσης ασταθείς καταστάσεις σε τουλάχιστον τρία σύνορα εκτός Ουκρανίας, τη Λευκορωσία, το Καζακστάν και τον Νότιο Καύκασο.
Η τελευταία κρίση στο Καζακστάν είχε ως αποτέλεσμα η Ρωσία να χρησιμοποιήσει μια στρατιωτική οργάνωση για να επέμβει στη χώρα, τον Οργανισμό της Συνθήκης Συλλογικής Ασφαλείας, μία διακυβερνητική στρατιωτική συμμαχία από έξι μετασοβιετικά κράτη που ανήκουν στην Κοινοπολιτεία Ανεξάρτητων Κρατών.
Δεν είναι όμως το μόνο εργαλείο που έχει η Ρωσία. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, η Μόσχα έχει τελειοποιήσει την ικανότητά της να παρεμβαίνει σε όλο τον κόσμο με διάφορους τρόπους, εκπλήσσοντας τους εχθρούς της.
Ίσως καμία άλλη χώρα στον κόσμο, εκτός από τις ΗΠΑ, δεν έχει παρέμβει στρατιωτικά σε τόσες πολλές διεθνείς συγκρούσεις τα τελευταία χρόνια για να προωθήσει τους στόχους της εξωτερικής πολιτικής της. Και παρά το σχετικά μικρό οικονομικό αποτύπωμα της Ρωσίας, το 3% του παγκόσμιου ΑΕΠ, παραμένει υπολογίσιμη στρατιωτική δύναμη.
Αλλά η «εργαλειοθήκη στρατιωτικής επέμβασης» της Ρωσίας αντικατοπτρίζει μοναδικά τα οικονομικά και πολιτικά της όρια. Ακολουθούν 5 τρόποι με τους οποίους η Ρωσία παρεμβαίνει σε όλο τον κόσμο για να προστατεύσει τα συμφέροντά της.
Στρατιωτικό μπλοκ υπό την ηγεσία της Ρωσίας
Η πιο πρόσφατη παρέμβαση έγινε στο Καζακστάν όπου οι διαμαρτυρίες που προκλήθηκαν από την αύξηση της τιμής του φυσικού αερίου, οδήγησε σε εκτεταμένες διαδηλώσεις σε ολόκληρη τη χώρα. Η πολιτική αναταραχή που σάρωσε τη χώρα οδήγησε επίσης σε βία, με αποτέλεσμα την παραίτηση της κυβέρνησης του Καζακστάν. Τα μέτρα απέτυχαν να πείσουν τον κόσμο να πάει σπίτι του.
Καθώς η εξουσία της κυβέρνησης εξασθενούσε, η ηγεσία της χώρας ζήτησε βοήθεια από τον Οργανισμό της Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας (CSTO), ένα στρατιωτικό μπλοκ υπό την ηγεσία της Ρωσίας. Ο CSTO έχει τις ρίζες του στην πρώην Σοβιετική Ένωση και μετά τη διάλυσή της, εξελίχθηκε σε στρατιωτική συμμαχία έως το 2002 με τη Ρωσία ως το κεντρικό και ισχυρότερο μέλος της.
Για πρώτη φορά στην 30χρονη ιστορία του, τα μέλη του CSTO – Ρωσία, Αρμενία, Καζακστάν, Κιργιστάν, Τατζικιστάν και Ουζμπεκιστάν – συμφώνησαν να στείλουν «ειρηνευτές» σε μια προσπάθεια να ενισχύσουν την εξουσία των πολιτικών στην πρωτεύουσα του Καζακστάν Νουρ-Σουλτάν.
Ο Οργανισμός CSTO, με πολλούς τρόπους, αντανακλά τα συμφέροντα της Ρωσίας για την ασφάλεια στη γειτονιά της και αποτελεί προσπάθεια εδραίωσης της σφαίρας επιρροής της. Η στρατιωτική συμμαχία, μεταξύ άλλων, διασφαλίζει ότι τα μέλη του CSTO δεν μπορούν να ενταχθούν σε άλλες στρατιωτικές συμμαχίες – μια αναφορά στο ΝΑΤΟ, το δυτικό στρατιωτικό μπλοκ με επικεφαλής τις ΗΠΑ.
Αναφέρει επίσης, μεταξύ άλλων, ότι οι στρατιωτικές βάσεις οποιασδήποτε τρίτης χώρας χρειάζονται την έγκριση όλων των κρατών-μελών και ότι εάν μια ξένη δύναμη επιτεθεί σε ένα μέλος, θα βοηθήσουν η μία την άλλη. Αυτός ο φόβος της περικύκλωσης από τις δυτικές δυνάμεις, ιδιαίτερα τις ΗΠΑ, είναι ο γνώμονος για τις επιθετικές ρωσικές ενέργειες σε μια άλλη μετασοβιετική χώρα – την Ουκρανία.
«Μικρά πράσινα ανθρωπάκια»
Όταν στρατιώτες χωρίς διακριτικά στις πράσινες στολές τους κατέλαβαν τον έλεγχο του εδάφους της Κριμαίας στην Ουκρανία το 2014, οι Ρώσοι αξιωματούχοι αρνήθηκαν ότι είχαν οποιαδήποτε γνώση τους. Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν είχε δηλώσει τότε ότι οι άνδρες ήταν μονάδες τοπικής αυτοάμυνας.
Γρήγορα έγινε γνωστό ότι αυτοί οι στρατιώτες, τους οποίους οι ντόπιοι ανέφεραν ως «πράσινα ανθρωπάκια» – ήταν μέρος των επίλεκτων ρωσικών δυνάμεων που κατέλαβαν γρήγορα κυβερνητικά κτίρια, δημιουργώντας δεδομένα στο έδαφος – προτού προλάβει κανείς να διαπιστώσει για ποιόν ενεργούσαν.
Η Ρωσία κατέλαβε την Κριμαία, μια χερσόνησο στην βόρεια πλευρά της Μαύρης Θάλασσας, φοβούμενη ότι η κυβέρνηση στην Ουκρανία στρεφόταν εναντίον της Μόσχας και θα μπορούσε να δημιουργήσει στρατιωτικές σχέσεις με το ΝΑΤΟ – μια κίνηση που ο Πούτιν χαρακτήρισε «κόκκινη γραμμή» για τη χώρα.
Στην Κριμαία – η Ρωσία έχει επίσης τη μεγάλη ναυτική βάση της Σεβαστούπολης, η οποία της επιτρέπει να προβάλλει ισχύ σε όλη τη Μαύρη Θάλασσα, μια βάση που διαφορετικά θα είχε χάσει. Στην ανατολική Ουκρανία, ωστόσο, η Ρωσία υιοθέτησε μια διαφορετική στρατηγική – δεν θα υπήρχαν πια «πράσινοι άντρες», αλλά φιλορώσοι αντάρτες.
Αντάρτες
Καθώς η Ρωσία ανέπτυξε ελίτ στρατιωτικούς κομάντο σε ένα μέρος της Ουκρανίας και ενσωμάτωσε τελικά την Κριμαία στη Ρωσία, μια διεθνώς αμφισβητούμενη κίνηση, στα ανατολικά της χώρας δημιούργησε και χρηματοδότησε πολιτοφυλακές για να πολεμήσουν ενάντια στην ουκρανική κυβέρνηση.
Για τη Ρωσία, η Ουκρανία έχει βαθιά κοινωνική και πολιτιστική σημασία. Επίσης ανησυχεί ότι η χώρα, η οποία μοιράζεται σύνορα με την Ευρώπη, θα μπορούσε να απομακρυνθεί από την τροχιά επιρροής της. Η Μόσχα απαιτεί εδώ και χρόνια εγγυήσεις ότι η γειτονική της χώρα δεν θα ενταχθεί ποτέ στο ΝΑΤΟ, διαβεβαίωση που οι ΗΠΑ δεν έχουν προσφέρει.
Από το 2014 η ανατολική περιοχή της χώρας, στην περιοχή του Ντονμπάς, έχει βυθιστεί σε έναν πόλεμο χαμηλού επιπέδου μεταξύ ρωσόφωνων αυτονομιστών που υποστηρίζονται από τις αρχές της Μόσχας και της Ουκρανίας. Μέχρι σήμερα, η σύγκρουση έχει προκαλέσει περισσότερους από 14.000 νεκρούς και αδιέξοδο.
Επιπλέον, ο πόλεμος έχει παραλύσει τη χώρα και διέψευσε κάθε ελπίδα στην Ουάσιγκτον ότι η χώρα θα μπορούσε να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Πέρα απο τη γειτονιά της, η Ρωσία προσπαθεί να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της χρησιμοποιώντας άλλα μέσα.
Στρατιωτική επέμβαση
Καθώς το καθεστώς Άσαντ στη Συρία βρισκόταν στα πρόθυρα της κατάρρευσης το 2014 με τους αντικαθεστωτικούς να προσπαθούν να ανατρέψουν την κυβέρνηση, η Ρωσία ήταν επίσης στα πρόθυρα να χάσει τον παλαιότερο σύμμαχό της στη Μέση Ανατολή και το μοναδικό ναυτικό στρατιωτικό λιμάνι της στη Μεσόγειο.
Στις 30 Σεπτεμβρίου του 2015, η Ρωσία εισήλθε επίσημα στον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας. Οι σφοδρές μάχες και οι μαζικές λιποταξίες μεταξύ του στρατού του Άσαντ και των ανταρτών είχαν προκαλέσει προβλήματα στο στρατό της Συρίας σε ρήξη. Η επέμβαση της Ρωσίας στη χώρα -κατόπιν αιτήματος του καθεστώτος Άσαντ- σταμάτησε την προέλαση της αντιπολίτευσης, την οποία υποστήριζαν η Δύση, η Τουρκία και ο Κόλπος.
Οδήγησε επίσης στο να μπορέσει ένα πιο διεκδικητικό καθεστώς Άσαντ να ανακτήσει χαμένα εδάφη στη Συρία με την υποστήριξη της ρωσικής αεροπορίας. Η επέμβαση της Ρωσίας στον πόλεμο ήταν μακράν η πιο συμβατική, αλλά τη συνόδευε επίσης η άνοδος μιας νέας δύναμης. Αυτή η παραστρατιωτική δύναμη επιχειρούσε ανεπίσημα στο έδαφος στη Συρία αλλά ήταν σε στενή επαφή με τις ρωσικές αρχές. Αυτή ήταν, φυσικά, η ομάδα Wagner.
H οργάνωση Wagner
Ως «εγκέφαλός» της φέρεται ο ολιγάρχης Γεβγκένι Πριγκόζιν, γνωστός και ως «σεφ του Πούτιν», επειδή έχτισε την αυτοκρατορία του μέσω αναθέσεων catering και συμβόλαια με τις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις. Η ομάδα Wagner εθεάθη για πρώτη φορά να δρα το 2014 στην Ουκρανία, υποστηρίζοντας τοπικές πολιτοφυλακές και από τότε εμφανίζεται σε περιοχές συγκρούσεων, όπως η Συρία, η Μοζαμβίκη, η Λιβύη, το Σουδάν και η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία.
Στενά συνδεδεμένη με τον στρατό και τις υπηρεσίες πληροφοριών της χώρας, η ομάδα Wagner παρέχει στη Ρωσία επιρροή σε μακρινά μέρη χωρίς την ακριβή και πολιτικά δύσκολη διαδικασία συντήρησης των στρατιωτικών βάσεων σε άλλες χώρες. Ως οργανισμός μεσολάβησης, έχει γίνει ένας φθηνότερος τρόπος για να χτίζει η Ρωσία επιρροή και να διαμορφώνει γεγονότα, ενώ αρνείται τη συμμετοχή της.
Η Ρωσία έχει αποκτήσει εμπειρία τα τελευταία χρόνια στην ανάπτυξη μιας σειράς διαφορετικών πόρων για να εκμεταλλευτεί τη μετασοβιετική απώλεια ισχύος της.
Το νέο «παιχνίδι» επιρροής της Μόσχας ξεκίνησε το 2014, με τις επεμβάσεις της στην ανατολική Ουκρανία, όπου το Κρεμλίνο συνεργάστηκε με ένοπλες ομάδες τις οποίες στήριζαν Ρώσοι επιχειρηματίες. Ακολούθησε η Συρία όπου «στρατιωτικοί εργολάβοι» ενεπλάκησαν σε θερμά επεισόδια με τα στρατεύματα των ΗΠΑ. Το επόμενο βήμα πολλοί φοβούνται θα είναι η Ουκρανία με τον…πατροπαράδοτο τρόπο της στρατιωτικής επέμβασης.
Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Newsbomb.gr.