Ουκρανία: Γιατί οι ΝΑΤΟικές φιλοδοξίες που έχει το Κίεβο είναι τόσο αμφιλεγόμενες; Θα μπορούσε να ξεσπάσει ολοκληρωτικός πόλεμος; Κρίσιμα ερωτήματα και απαντήσεις για το μέτωπο που προκαλεί παγκόσμια ανησυχία
Οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ, φοβούμενοι μια πιθανή χερσαία εισβολή από τη Ρωσία, έχουν ενισχύσει την υποστήριξη προς το Κίεβο στέλνοντας επιπλέον στρατεύματα και στρατιωτικό εξοπλισμό στην Ουκρανία. Η συμμαχία λέει ότι οι κινήσεις της είναι απάντηση στη συνεχιζόμενη στρατιωτική κινητικότητα της Ρωσίας κατά μήκος των συνόρων με την Ουκρανία.
Η Μόσχα απο την πλευρά της λέει ότι οι ενέργειές της είναι απαραίτητες για τη διασφάλιση ζωτικών συμφερόντων και κατηγορεί το ΝΑΤΟ για υπονόμευση της ασφάλειας της περιοχής.
Γιατί έχει ξεσπάσει κρίση;
Η Ουκρανία, η οποία ήταν μέρος της ρωσικής αυτοκρατορίας για αιώνες πριν γίνει σοβιετική δημοκρατία, κέρδισε την ανεξαρτησία της όταν διαλύθηκε η ΕΣΣΔ το 1991. Έκανε κινήσεις για να αποβάλλει τη ρωσική αυτοκρατορική της κληρονομιά και να σφυρηλατήσει ολοένα και πιο στενούς δεσμούς με τη Δύση.
Η απόφαση του Ουκρανού πρώην προέδρου Βίκτορ Γιανουκόβιτς που έκλινε προς το Κρεμλίνο να απορρίψει μια συμφωνία σύνδεσης με την ΕΕ υπέρ των στενότερων δεσμών με τη Μόσχα οδήγησε σε μαζικές διαμαρτυρίες που οδήγησαν στην απομάκρυνσή του από την εξουσία το 2014. Η Ρωσία απάντησε προσαρτώντας τη χερσόνησο της Κριμαίας και στηρίζοντας την εξέγερση αυτονομιστών που ξέσπασε στα ανατολικά της Ουκρανίας.
Η Ουκρανία και η Δύση κατηγόρησαν τη Ρωσία ότι έστειλε στρατεύματα και όπλα για να στηρίξει τους αντάρτες. Η Μόσχα το αρνήθηκε, λέγοντας ότι οι Ρώσοι που προσχώρησαν στους αυτονομιστές ήταν εθελοντές. Σύμφωνα με το Κίεβο, περισσότεροι από 14.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στις μάχες που κατέστρεψαν το Ντονμπάς, την ανατολική βιομηχανική καρδιά της Ουκρανίας.
Από την πλευρά της, η Μόσχα επέκρινε έντονα τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους στο ΝΑΤΟ για την παροχή όπλων στην Ουκρανία και τη διεξαγωγή κοινών ασκήσεων, λέγοντας ότι τέτοιες κινήσεις ενθαρρύνουν τα “γεράκια” στην Ουκρανία να επιχειρήσουν να ανακτήσουν τις περιοχές που κατείχαν οι αντάρτες με τη βία.
Επιπλέον, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι οι φιλοδοξίες της Ουκρανίας να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ αποτελούν “κόκκινη γραμμή” και εξέφρασε ανησυχία για τα σχέδια ορισμένων μελών του ΝΑΤΟ να δημιουργήσουν στρατιωτικά κέντρα εκπαίδευσης στην Ουκρανία. Αυτό, είπε, θα τους έδινε στρατιωτική βάση στην περιοχή ακόμη και χωρίς την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.
Τι θέλει η Ρωσία;
Το θέμα είναι τι δεν θέλει η Ρωσία. Η Ρωσία δεν θέλει την Ουκρανία στο ΝΑΤΟ – και το έχει αναφέρει στον κατάλογο των απαιτήσεων ασφαλείας που απεστάλη στις ΗΠΑ τον περασμένο Δεκέμβριο. Τα αιτήματα περιελάμβαναν τη διακοπή οποιασδήποτε άσκησης του ΝΑΤΟ κοντά στα σύνορα της Ρωσίας.
Η Μόσχα εξακολουθεί να περιμένει απάντηση, αλλά πολλά από τα τελεσίγραφά της δεν αποτελούν καν αντικείμενο διαπραγμάτευσης από τη Δύση. Θέλει επίσης να αποσυρθεί το ΝΑΤΟ από την Ανατολική Ευρώπη. Ο Πούτιν είπε ότι η Ρωσία θα αναζητήσει εγγυήσεις «που θα αποκλείουν κάθε περαιτέρω κίνηση του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά και την ανάπτυξη οπλικών συστημάτων που μας απειλούν σε κοντινή απόσταση από το ρωσικό έδαφος».
Πρόσφερε στη Δύση την ευκαιρία να συμμετάσχει σε ουσιαστικές συνομιλίες για το θέμα, προσθέτοντας ότι η Μόσχα δεν θα χρειαζόταν απλώς προφορικές διαβεβαιώσεις, αλλά «νομικές εγγυήσεις». Η ένταξη της Ουκρανίας στη συμμαχία θα απαιτούσε την ομόφωνη έγκριση των 30 κρατών που απαρτίζουν το σώμα.
Θα ενταχθεί η Ουκρανία στο ΝΑΤΟ;
Η Ουκρανία δεν είναι μέλος του ΝΑΤΟ, αλλά θέλει να είναι. Θεωρείται εταίρος της συμμαχίας. Πριν εξετάσει το αίτημα ένταξης, λέει το ΝΑΤΟ, το Κίεβο πρέπει να ξεριζώσει πληγές όπως η διαφθορά.
Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ τον Δεκέμβριο απέρριψε τα ρωσικά αιτήματα να ακυρώσει τη δέσμευση του 2008 προς την Ουκρανία ότι η χώρα θα γινόταν μια μέρα μέλος της. Υποστηρίζει ότι όταν έρθει η ώρα να εξεταστεί το θέμα, η Ρωσία δεν θα μπορέσει να ασκήσει βέτο στην ένταξη της Ουκρανίας.
Ωστόσο, οι αναλυτές λένε ότι οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ, μεταξύ των οποίων ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, είναι απρόθυμοι να επεκτείνουν το στρατιωτικό τους αποτύπωμα στην περιοχή και να θέσουν σε περαιτέρω κίνδυνο τη σχέση τους με τη Μόσχα. Ενώ ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν έχει εκφράσει την υποστήριξή του για την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, ο Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν ήταν πιο συγκρατημένος στο ζήτημα.
Θα γίνει ολοκληρωτικός πόλεμος;
Η Δύση κατηγορεί τη Ρωσία, η οποία έχει συγκεντρώσει 100.000 στρατιώτες στα ουκρανικά σύνορα, ότι προετοιμάζεται να εισβάλει στον φιλοδυτικό γείτονά της.
Ο Μπάιντεν ισχυρίζεται «απόλυτη ομοφωνία» για τον τρόπο αντιμετώπισης της Ρωσίας. Το Πεντάγωνο έχει θέσει σε ετοιμότητα 8.500 Αμερικανούς στρατιώτες για ανάπτυξη στην Ανατολική Ευρώπη και το ΝΑΤΟ είπε ότι στέλνει πλοία και αεροσκάφη για να ενισχύσει την άμυνα της περιοχής.
Ο εκπρόσωπος του προέδρου Πούτιν Ντμίτρι Πεσκόφ είπε ότι αυτές οι ενέργειες απλώς επιδεινώνουν μια ήδη τεταμένη ατμόσφαιρα. «Οι Ηνωμένες Πολιτείες κλιμακώνουν τις εντάσεις», είπε στους δημοσιογράφους. «Παρακολουθούμε αυτές τις ενέργειες των ΗΠΑ με μεγάλη ανησυχία».
Η Ρωσία αρνείται ότι έχει σχέδια για εισβολή στην Ουκρανία και κατηγορεί τη Δύση ότι επιδεινώνει την κατάσταση. Δεν είναι βέβαιο εάν θα ξεσπάσει πόλεμος μεταξύ των δύο χωρών, αλλά ορισμένοι αναλυτές λένε ότι η Ρωσία θα μπορούσε να προχωρήσει στην Ουκρανία για να διεκδικήσει μια γρήγορη, αποφασιστική νίκη και να αυξήσει τη διαπραγματευτική της δύναμη σε μελλοντικές συνομιλίες για την επέκταση του ΝΑΤΟ και τις σφαίρες επιρροής.
«Νομίζω ότι αυτό που θα επιδιώξουν πραγματικά η Ρωσία και ο Βλαντιμίρ Πούτιν θα ήταν να νικήσουν τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις στο πεδίο, να προκαλέσουν μια συντριπτική στρατιωτική ήττα που ταπεινώνει τους Ουκρανούς και κατ’ επέκταση να δημιουργήσει ανησυχία ότι η υποστήριξη που έχει η Ουκρανία από τους συμμάχους της στη Δύση- τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο- είναι ανεπαρκής», λέει ο Σαμίρ Πούρι, ανώτερος συνεργάτης στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών.
Τι θα συμβεί αν η Ρωσία εισβάλει στην Ουκρανία;
Τα δυτικά έθνη έχουν υποστηρίξει την Ουκρανία, αλλά ορισμένες απαντήσεις ήταν πιο σκληρές από άλλες. Οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν προμηθεύσει όπλα, ενώ η Γερμανία σχεδιάζει να στείλει μια επιτόπια ιατρική μονάδα τον επόμενο μήνα, αλλά δεν θα μεταφέρει στρατιωτικό εξοπλισμό.
Έχει επίσης γίνει πολύς λόγος για κυρώσεις που αποσκοπούν στην τιμωρία της Μόσχας. Δημόσια, οι ΗΠΑ και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι υποσχέθηκαν να χτυπήσουν οικονομικά τη Ρωσία όπως ποτέ άλλοτε, εάν ο Πούτιν αποστείλει τον στρατό του στην Ουκρανία.
Η αποκοπή της Ρωσίας από το χρηματοπιστωτικό σύστημα SWIFT, το οποίο μεταφέρει χρήματα από τράπεζα σε τράπεζα σε όλο τον κόσμο, θα ήταν ένα από τα πιο σκληρά οικονομικά βήματα που θα μπορούσαν να κάνουν, βλάπτοντας τη ρωσική οικονομία άμεσα και μακροπρόθεσμα.
Η κίνηση θα μπορούσε να αποκόψει τη Ρωσία από τις περισσότερες διεθνείς οικονομικές συναλλαγές, συμπεριλαμβανομένων των διεθνών κερδών από την παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου, που αντιπροσωπεύει περισσότερο από το 40% των εσόδων της χώρας.
Οι ΗΠΑ έχουν επίσης ένα από τα πιο ισχυρά οικονομικά όπλα εναντίον του Πούτιν εάν εισβάλει στην Ουκρανία – εμποδίζοντας τη Ρωσία από την πρόσβαση στο δολάριο. Τα δολάρια εξακολουθούν να κυριαρχούν στις χρηματοοικονομικές συναλλαγές σε όλο τον κόσμο, με τρισεκατομμύρια δολάρια να κυκλοφορούν καθημερινά.
Τέλος, οι ΗΠΑ εξετάζουν το ενδεχόμενο επιβολής ελέγχων στις εξαγωγές, αποκόπτοντας ενδεχομένως τη Ρωσία από την υψηλή τεχνολογία που, μεταξύ άλλων, βοηθά τα πολεμικά αεροσκάφη και τα επιβατικά αεροσκάφη να πετούν και τροφοδοτούν τα smartphone.
Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Newsbomb.gr.