Εκτός από τους Έλληνες σκεπτικιστές και τους Ρωμαίους αυτοκράτορες της παρακμής, όλα τα πνεύματα φαίνονται υποδουλωμένα σε έναν κοινωνικό προορισμό. Μόνο αυτοί χειραφετήθηκαν, οι μεν με την αμφιβολία, οι άλλοι με την παραφροσύνη, από την ανούσια ιδεοληψία να είναι χρήσιμοι.
Έχοντας προβιβάσει την αυθαιρεσία σε επίπεδο άσκησης ή ιλίγγου, ανάλογα με τον αν ήταν φιλόσοφοι ή ανοιχτομάτηδες απόγονοι παλιών κατακτητών, δεν ήταν προσκολλημένοι σε τίποτα’ από αυτή την άποψη θυμίζουν τους αγίους. Αλλά ενώ οι άγιοι δεν έπρεπε ποτέ να καταρρεύσουν, – εκείνοι βρίσκονταν υπό την εξουσία του δικού τους παιχνιδιού, κύριοι και θύματα των ιδιοτροπιών τους, – ως αληθινοί μοναχικοί, επειδή η μοναξιά τους ήταν στείρα. Κανείς δεν την πήρε για παράδειγμα και οι ίδιοι διόλου δεν την πρότειναν επίσης επικοινωνούσαν με τους «ομοίους» τους μόνο με την ειρωνεία και τον τρόμο…
Άραγε μπορούμε να φανταστούμε πιο θλιβερή και πιο μεγαλειώδη έπαρση από το να είναι κανείς ο αίτιος της διάλυσης μιας φιλοσοφίας ή μιας αυτοκρατορίας;
Να σκοτώνει από τη μια μεριά την αλήθεια και από την άλλη το μεγαλείο, μανίες που δίνουν ζωή στο πνεύμα και στην πόλη· να υπονομεύει την αρχιτεκτονική των ειδώλων πάνω στην οποία βασίζεται η έπαρση του στοχαστή και του πολίτη· να απαλύνει μέχρι διαστρεβλώσεως τα κίνητρα της χαράς του να αντιλαμβάνεται και να θέλει- να υποτιμά, με τις λεπτολογίες του σαρκασμού και της βασάνου, τις παραδοσιακές αφαιρέσεις και τις αξιότιμες συνήθειες, – τι λεπτή και πρωτόγονη ζέση!
Δεν υπάρχει καμιά χάρη εκεί όπου οι θεοί δεν πεθαίνουν μπροστά στα μάτια μας. Στη Ρώμη, όπου τους αντικαθιστούσαν, όπου τους εισήγαγαν, όπου τους έβλεπαν να υποβιβάζονται, πόσο μεγάλη απόλαυση ήταν να επικαλούνται φαντάσματα, χωρίς όμως να λείπει ο μοναδικός φόβος μήπως αυτή η ύψιστη αστασία συνθηκολογήσει μπροστά στην επίθεση κάποιας βλοσυρής και ρυπαρής θεότητας… Όπως κι έγινε.
Δεν είναι εύκολο να καταστραφεί ένα είδωλο: απαιτείται τόσος χρόνος όσος χρειάζεται για την προαγωγή και τη λατρεία του. Γιατί δεν αρκεί η καταστροφή του υλικού του συμβόλου, πράγμα εύκολο-αλλά πρέπει να ξεριζωθεί από την ψυχή. Πώς να στρέψουν τα βλέμματά τους προς τις εποχές του λυκόφωτος – όπου το παρελθόν διαλυόταν μπροστά σε μάτια που μόνο το κενό μπορούσε να τα θαμπώσει -χωρίς να συγκινηθούν μπροστά στη μεγάλη τέχνη που είναι ο θάνατος ενός πολιτισμού;
…Έτσι ονειρεύομαι ότι υπήρξα κάποτε ένας από αυτούς τους δούλους, φερμένος από μιαν απίθανη χώρα, μελαγχολικός και βάρβαρος, για να φέρω μέσα στην αγωνία της Ρώμης μια αόριστη ερήμωση, εξωραϊσμένη με ελληνικά σοφίσματα. Μέσα στα άδεια μάτια των προτομών, μέσα στα είδωλα που έχουν σμικρυνθεί από επιβλητικές δεισιδαιμονίες, θα λησμονούσα τους προγόνους μου, τη δουλειά μου και το άλγος μου.
Ακολουθώντας τη μελαγχολία των αρχαίων συμβόλων, θα απελευθερωνόμουνα· θα συμεριζόμουνα την αξιοσύνη των εγκαταλελειμμένων θεών, υπερασπίζοντας τους ενάντια στους ύπουλους σταυρούς, ενάντια στην εισβολή οικείων και μαρτύρων, και οι νύχτες μου θα αναζητούσαν την ανάπαυση μέσα στην παράνοια και την ακολασία των Καισάρων.
Έμπειρος στο να ξεφεύγω από αυταπάτες, περνώντας από το κόσκινο μιας διαλυμένης σοφίας τις νέες θεοσέβειες, – μπροστά σε αυλικούς , μέσα στα πορνεία του σκεπτικισμού ή μέσα στους ιπποδρόμους με τις πομπώδεις ωμότητες, θα είχα φορτίσει τους συλλογισμούς μου ελαττώματα και αίμα, για να διαστείλω τη λογική σε διαστάσεις που ποτέ δεν φαντάστηκε, μέχρι τις διαστάσεις των κόσμων που πεθαίνουν.
Ε. Μ. Σιοράν – Εγκόλπιο Ανασκολοπισμού