Όλοι γνωρίζουμε ότι ο τάφος του Λεωνίδα δεν έχει ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα. Κάποιος το μακρινό 1896 υποστήριξε το αντίθετο.
Το παρακάτω άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Εφημερίς στο 3ο φύλλο στις 26/05/1896.
– Κάποιος γέρων εκ Λεβαδείας ελθών επί τούτω εις Αθήνας ανήγγειλεν εις τον γεωπόνον κ. Καλογερόπουλον ότι ανεκάλυψε τον τάφον του μεγάλου Λεωνίδα, εν Θερμοπύλαις. – Ο γέρων αυτός ζητεί αμοιβήν παρά της αρχαιολογικής εταιρίας όπως υποδείξη το μέρος όπου έκαμε την ανακάλυψιν και φέρη ούτως εις φως πολυτιμότατα αρχαιολογικά και ιστορικά αντικείμενα. – Εάν δεν πρόκηται περί παράφρονος βεβαίως το πράγμα είνε άξιον μελέτης, διότι τις οίδε τίνα τάφον αρχαίον ανεκάλυψε παρά τας Θερμοπύλας ο Λεβαδείτης γέρων.
Υπάρχει τελικά ο τάφος του Λεωνίδα;
Έμβλημα και σημαντικό μνημείο της σύγχρονης Σπάρτης αποτελεί ο τάφος του Λεωνίδα βόρεια της πόλης. Γνωστός και σαν Λεωνίδαιον, ανεσκάφη το 1892 από τον Βαλντστάιν και είναι το μοναδικό μνημείο της Αρχαίας Αγοράς που σώζεται ως τις μέρες μας. Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό οικοδόμημα, με σχήμα και μορφή ναού, που χρονολογείται πιθανότατα τον 5ο αι. π.Χ. και μεταγενέστερα. Το κτίριο, που είναι διαστάσεων 12,5×8,30 μέτρα, κατασκευάστηκε από ογκώδεις πωρόλιθους, και το εσωτερικό του ήταν χωρισμένο σε δύο θαλάμους που συγκοινωνούσαν μεταξύ τους. Ο ανατολικός, μήκους 3.15 μέτρων, είχε τη μορφή πρόναου και ήταν διακοσμημένος με κίονες.
Η χρήση του κτηρίου δεν έχει εξακριβωθεί μέχρι σήμερα. Πιθανολογείται ότι ήταν κενοτάφιο, ενώ πολλοί μελετητές συμμερίζονται την άποψη ότι πρόκειται για τον ναό του Απόλλωνος Καρνείου.
Παρότι δεν υπάρχει καμία ένδειξη για το συσχετισμό του ναού με το θρυλικό βασιλιά της Σπάρτης, τόσο η τοπική παράδοση όσο και ο περιηγητής Παυσανίας, εκφράζουν την άποψη ότι εκεί μεταφέρθηκαν και ετάφησαν τα οστά του Λεωνίδα από τις Θερμοπύλες.
Έτσι το μνημείο ταυτίστηκε στη λαϊκή συνείδηση με τον τάφο του Λεωνίδα. Ο Παυσανίας αναφέρει επίσης, ότι ο τάφος βρισκόταν δυτικά της αγοράς, απέναντι από το θέατρο, και ότι εδώ τελούταν κάθε χρόνο αγώνες.
Εφημερίς – 3ο φύλλο 26/05/1896, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη – Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα