Όταν υπάρχουν ανατιμήσεις σε κάποια βασικά προϊόντα και σε βασικές υπηρεσίες τότε αυτό, σαν ντόμινο παρασύρει όλα τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που είναι διαθέσιμες σε μία κοινωνία.Απολύτως αναμενόμενο θεωρώ αυτό το φαινόμενο και καμία έκπληξη δεν πρέπει να υπάρχει μεταξύ των ειδικών.Μετά από αυτήν την περιπέτεια της πανδημίας που έχει περάσει ο πλανήτης, και η οποία προφανώς δεν έχει τελειώσει ακόμα, αυτό το φαινόμενο των ανατιμήσεων θα είναι ένα από τα σημάδια που θα αφήσει πίσω της.
Η στάση εργασιών, που αναγκάστηκε να γίνει σε παγκόσμιο επίπεδο, προκειμένου οι επιστήμες να προλάβουν την εξέλιξη της πανδημίας, έχει ένα έμμεσο κόστος που εμφανίζεται αργότερα και είναι αυτό που συμβαίνει σήμερα.Οι οικονομίες κλίμακος δεκαετιών, των μεγάλων παραγωγικών μονάδων και των μεταφορικών υπηρεσιών, εξανεμίσθηκαν το τελευταίο ενάμιση χρόνο από την μείωση έως και την παύση πολλών λειτουργιών τους. H επανεκκίνηση «των μηχανών» σε διαφορετικές συνθήκες, πολλές φορές είναι μια πολύπλοκη και χρονοβόρα διαδικασία, που κρύβει τα δικά της κόστη που τελικά επίσης διαχέονται στην αγορά.
Η παράλληλη δε αύξηση του κόστους της ενέργειας και αρκετών πρώτων υλών, είναι αλληλένδετη, και συνεισφέρει σε ένα εκρηκτικό μίγμα αντιδράσεων στην αγορά που θα έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση του κόστους της ζωής. Αυτό είναι σίγουρο.
Τα ερωτήματα είναι δύο.
- Πόσο θα επηρεασθεί η τελική αγοραστική δύναμη του πολίτη, μετά από όλες τις υποστηρικτικές δραστηριότητες της πολιτείας.
- Πόσο συγκυριακό είναι όλο αυτό, και πότε θα γυρίσουμε στις προ covid αξίες.
Η απαντήσεις και στα δύο είναι εξαρτώμενες μεταξύ τους και λειτουργούν σαν συγκοινωνούντα δοχεία. Όσο πιο πολύ αποσβεσθούν οι κραδασμοί των ανατιμήσεων, μέσω κρατικού χρήματος, τόσο αργότερα θα γυρίσουμε στην προηγούμενη κανονικότητα.Αν γυρίσουμε ποτέ, χωρίς αυτό να είναι υποχρεωτικά κακό.Και επειδή ο καπιταλισμός έχει αποθεματικά και λύσεις για τέτοιες περιπτώσεις κρίσεων, θεωρώ ότι οι επεμβάσεις που ελπίζω να γίνουν θα αποσβέσουν ένα μεγάλο μέρος από τους κραδασμούς στην αγοραστική δύναμη των ανθρώπων, γιατί στο τέλος της ημέρας, για αυτό μιλάμε.Τα συστήματα λοιπόν θα πρέπει να επενδύσουν στην επανεκκίνηση της οικονομίας, υποστηρίζοντας την παραγωγή και την κατανάλωση, με τις βαρύτητες εκείνες και τον επιμερισμό που θα κρίνουν οι ειδικοί ότι θα έχουν το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.Σε μερικές περιπτώσεις επιδοτείται η παραγωγή για να συγκρατηθούν τα κόστη όσο γίνεται, και σε άλλες επιδοτείται η κατανάλωση για διατηρηθεί η ζήτηση και οι ισορροπίες όσο το δυνατόν καλύτερα γίνεται. Δύσκολη φόρμουλα και ποτέ δεν αποδεικνύεται η ορθότητά της ή μη. Γιατί δεν μπορεί να αποδειχθεί ποτέ ότι θα είχες καλύτερο αποτέλεσμα αν είχες κάνει κάτι διαφορετικό.Και όταν θα μπει στην ζυγαριά το κόστος της επανεκκίνησης με το κόστος της στασιμότητας τότε ελπίζω οι επιλογές να είναι σοφές, ψύχραιμες και τολμηρές.Και μάλλον αυτό θα γίνει ή έτσι ελπίζω τουλάχιστον.
Η πολιτεία, δηλαδή, θα επιδοτήσει μέρος από την αύξηση του τιμάριθμου, σώζοντας έτσι ένα μέρος της αγοραστικής μας δύναμης και αποτρέποντας το δικό της πολιτικό κόστος και το κόστος από την στασιμότητα ή την αργή επανεκκίνηση της οικονομίας.Πρέπει ο τροχός να γυρίσει, η κινητικότητα να αποκατασταθεί, η οικονομία να δουλέψει, προϊόντα και υπηρεσίες να παραχθούν και να διατεθούν στην αγορά, να δημιουργηθούν κερδοφορίες, να πληρωθούν φόροι και η ζωή να τραβήξει την ανηφόρα.Θα παγιωθεί μια κατάσταση μεγαλύτερων αξιών με τον πληθωρισμό να καλπάζει για λίγο καιρό, και αφού σταθεροποιηθούν οι σχέσεις και ανακτηθούν κάποιες οικονομίες κλίμακος μπορεί να αποκλιμακωθεί όλο αυτό σε βάθους χρόνου και σε ορίζοντα μερικών ετών.Παράλληλα και με πληθωριστικό χρήμα θα ανακτήσουμε την αγοραστική μας ικανότητα και όλοι θα είναι ευχαριστημένοι.Φαινόμενα κερδοσκοπίας, σίγουρα θα υπάρξουν, σε αυτήν την εξέλιξη. Πάντα υπάρχουν γιατί όλοι θα προσπαθήσουν να βελτιώσουν την θέση τους, εκμεταλλευόμενοι την παγκόσμια ανακατάταξη αγαθών και υπηρεσιών.Το θέμα είναι ότι από όλη αυτήν την διαδικασία, η σχέση μεταξύ εισοδημάτων και αγαθών μάλλον θα αλλάξει προς το χειρότερο, τουλάχιστον προσωρινά, και απλά ελπίζω όχι για πολύ.
Κώστας Αγγελάκης
www.costasaggelakis.com
www.pro-visions.eu