Οι εταιρείες ορυκτών καυσίμων έχουν διεισδύσει στα πανεπιστήμια εδώ και χρόνια χρηματοδοτώντας έρευνες για την κλιματική αλλαγή. Είναι σαν οι καπνοβιομηχανίες να χρηματοδοτούν την έρευνα για τις επιπτώσεις του καπνίσματος στην υγεία.
Σε ένα πρόσφατο event για την πράσινη καινοτομία στο Imperial College του Λονδίνου, η υποψήφια διδάκτορας Naomi Pratt με μια ομάδα φοιτητών προσπάθησαν να μοιράσουν φυλλάδια για να καταγγείλουν τους δεσμούς του πανεπιστημίου τους με τη βιομηχανία ορυκτών καυσίμων. Μέσα σε δύο λεπτά, στην αίθουσα είχαν μπει φρουροί ασφαλείας που τους είπαν ότι μπορούν να συνεχίσουν να έχουν την άποψή τους, αλλά δεν μπορούν να συνεχίσουν να μοιράζουν φυλλάδια κατά των βιομηχανιών πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Η Pratt είναι επικεφαλής της «Divest Imperial», μιας ομάδας που έχει συσταθεί για να ασκήσει πιέσεις στο πανεπιστήμιο ώστε να μειώσει τις επενδύσεις σε εταιρείες ορυκτών καυσίμων από το ταμείο παροχών του και να μειώσει την εξάρτησή του από τη χρηματοδότηση της έρευνας από τη συγκεκριμένη βιομηχανία. Η πρόσφατη παρεμπόδιση της διαμαρτυρίας της ομάδας στους κοινόχρηστους χώρους του πανεπιστημίου, δεν ήταν και η μοναδική. «Είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του πως το Imperial λειτουργεί ως επιχείρηση και του πως διαχειρίζεται τη δημόσια εικόνα του», λέει η ίδια στον Guardian.
Το Ιmperial College του Λονδίνου κατατάσσεται στην κατώτατη βαθμίδα της ετήσιας έκθεσης για την αειφορία του ακτιβιστικού ακαδημαϊκού δικτύου «People & Planet» για τα πανεπιστήμια. Στην προσπάθειά του να καταλάβει τι είχε πάει στραβά έκανε μια εσωτερική έρευνα. Από το προσωπικό και τους φοιτητές που ερωτήθηκαν για τις απόψεις τους, το 98% δήλωσε ότι το πανεπιστήμιο πρέπει να κάνει περισσότερα για την αειφορία και την κλιματική αλλαγή.
Η Pratt είναι μια από αυτούς που ανησυχούν. «Το πανεπιστήμιο λειτουργεί σχεδόν σαν επέκταση των βιομηχανιών ορυκτών καυσίμων, από τις οποίες αντλεί πολύτιμη χρηματοδότηση για έρευνα και χρηματοδοτούμενους καθηγητές, καθώς και πόρους για προγράμματα σπουδών που βγάζουν την επόμενη γενιά μηχανικών πετρελαίου και φυσικού αερίου», λέει. Οι εταιρείες ορυκτών καυσίμων πραγματοποιούν μάλιστα τακτικές εμφανίσεις σε εκθέσεις σταδιοδρομίας, ενώ σε πολλά μαθήματα είναι υποχρεωτικό οι φοιτητές να συμμετάσχουν σε «εκδρομές» σε πεδία εξορύξεων, που είναι μια «ευγενική προσφορά» από τον κλάδο πετρελαίου και φυσικού αερίου. «Είναι σχεδόν παντού», σημειώνει η ίδια στη βρετανική εφημερίδα.
Το Imperial θεωρείται ότι έχει από τους πλέον στενούς δεσμούς με τη βιομηχανία, αλλά δεν είναι και το μόνο. Το Πανεπιστήμιο του Cambridge έλαβε περίπου 1,9 εκατ. λίρες – ή το 0,4% της συνολικής χρηματοδότησής του από εταιρίες πετρελαίου και φυσικού αερίου το 2016, σύμφωνα με έρευνα της ομάδας εκστρατειών «Zero Carbon Cambridge».
Μπορούν τα πανεπιστήμια να δικαιολογήσουν αυτές τις σχέσεις τους με τη συγκεκριμένη βιομηχανία; Το Imperial δηλώνει ότι συνεργάζεται με βιομηχανικούς εταίρους για να βρει λύσεις στην παγκόσμια ανάγκη για ενέργεια, παράλληλα με την έρευνα που αποσκοπεί στη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των ορυκτών καυσίμων. Υπερασπίζεται μάλιστα τις οικονομικές δοσοληψίες του με το επιχείρημα της επένδυσης στην έρευνα και την εκπαίδευση.
Πρόσφατη έκθεση του ΟΗΕ, επικρίνει όμως τις προσπάθειές της βιομηχανίας ορυκτών καυσίμων για τον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής. Η έκθεση προειδοποιεί ότι ο κόσμος χρειάζεται να μειώσει κατά 45% την ρύπανση άνθρακα μέχρι το 2030 για να περιορίσει την αύξηση της θερμοκρασίας σε 1,5 βαθμό Κελσίου.
Η εικόνα είναι παρόμοια και στις ΗΠΑ, όπου ο Ben Franta, διδάκτωρ στο πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, εκπονεί μια μελέτη που καταγράφει πόση έρευνα χρηματοδοτείται από τη βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου. Ο Franta πιστεύει ότι υπήρξε μια «αόρατη αποικιοποίηση» του ακαδημαϊκού κόσμου από τις εταιρείες ορυκτών καυσίμων. Όπως λέει στον Guardian, όταν κάποιος μιλάει για αυτό το θέμα, η συνήθης αντίδραση είναι η έκπληξη. «Είναι σαν οι καπνοβιομηχανίες να χρηματοδοτούν έρευνες για τις επιδράσεις του καπνίσματος στην υγεία μας», σημειώνει χαρακτηριστικά, για να καταδείξει τη σαφή σύγκρουση συμφερόντων που υπάρχει σε αυτή τη σχέση.
Για το θέμα μιλάει στην εφημερίδα και ο Mat Hope, συντάκτης της ερευνητικής περιβαλλοντικής ιστοσελίδας DeSmog. Ο Hope βλέπει την υποστήριξη των πανεπιστημίων από τις εταιρείες ορυκτών καυσίμων ως μέρος μιας εσκεμμένης στρατηγικής για να αμβλύνουν την δημόσια εικόνα τους. «Προσπαθούν να γίνουν αναπόσπαστο κομμάτι της οικονομίας της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ως μέσο για την ενθάρρυνση ενός ευνοϊκού φορολογικού περιβάλλοντος και να εξασφαλίσουν την υποστήριξη των τοπικών κι εθνικών κυβερνήσεων προς όφελος τους», λέει.
Ακόμα και αν η δράση τους είναι αντικρουόμενες με τις κυβερνητικές δεσμεύσεις για το κλίμα…