Ο Πακτωλός είναι ποταμός της Τουρκίας, που πηγάζει από τις βόρειες πλαγιές του Τμώλου (μεγάλη οροσειρά της χώρας, που βρίσκεται στο δυτικό τμήμα της Μικρασιατικής χερσονήσου) και συμβάλλει στον Έρμο ποταμό. Στην αρχαιότητα διέρρεε την πρωτεύουσα της Λυδίας, τις Σάρδεις, γι΄ αυτό και στα τουρκικά λέγεται Ποταμός των Σάρδεων.
Είναι λοιπόν ένα απλό ποτάμι. Και τότε, πώς συνδέθηκε με την έννοια της πληθώρας; (θα έχεις ακούσει τη φράση «πακτωλός χρημάτων», που σημαίνει πολλά χρήματα).
Σύμφωνα με αρχαιοελληνικές αναφορές, ο Πακτωλός ήταν γεμάτος με ψήγματα χρυσού και σ΄ αυτόν οφειλόταν ο μυθικός πλούτος του βασιλιά των Λυδών, του Κροίσου. Ο Πλούταρχος αναφέρει ότι γι΄ αυτόν τον λόγο λεγόταν και Χρυσορρόας.
Η κατάρα του Μίδα
Κατά τη μυθολογία, η παρουσία χρυσού στον ποταμό οφείλεται στον βασιλιά Μίδα της Φρυγίας. Όπως λέει ο γνωστός μύθος, ο Μίδας φιλοξένησε στο παλάτι του τον Σιλυνό, μία θεότητα της ακολουθίας του Διονύσου. Ο Σιλυνός, σε ανταπόδοση της φιλοξενίας, ζήτησε από τον Διόνυσο να ικανοποιήσει μία χάρη στον Μίδα. Ο Μίδας, που αγαπούσε τον πλούτο, χωρίς να το πολυσκεφτεί ζήτησε να μετατρέπεται σε χρυσάφι κάθε αντικείμενο που αγγίζει. Σύντομα όμως διαπίστωσε πως αυτή η επιθυμία του εξελίχθηκε σε κατάρα, γιατί ακόμα και το φαγητό που έτρωγε, ακόμα και τα αγαπημένα του πρόσωπα μετατρέπονταν σε χρυσάφι. Καταλαβαίνοντας το λάθος του παρακάλεσε τον Διόνυσο να τον απαλλάξει από αυτό το «χάρισμα». Ο Διόνυσος τον συμβούλεψε να πλυθεί στον Πακτωλό ποταμό, ο οποίος από τότε γέμισε χρυσάφι.