Επιστήμη Έρευνα: Μια νέα εφημερίδα στο περιοδικό Cancer Discovery έχει πλέον εντοπίσει συγκεκριμένα μοτίβα βλάβης στο DNA που προκαλούνται από δίαιτες πλούσιες σε κόκκινο κρέας – που εμπλέκουν περαιτέρω το φαγητό ως καρκινογόνο, ενώ ταυτόχρονα αναφέρει τη δυνατότητα ανίχνευσης του καρκίνου νωρίς και σχεδιάζει νέες θεραπείες. Η κατανάλωση λιγότερου κόκκινου κρέατος είναι τυπική ιατρική συμβουλή για την πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου, αλλά ο τρόπος με τον οποίο προκαλεί τη μετάλλαξη των κυττάρων παρέμεινε ασαφής και δεν ήταν όλοι οι ειδικοί πεπεισμένοι ότι υπήρχε ισχυρή σχέση.
Μια νέα εφημερίδα στο περιοδικό Cancer Discovery έχει πλέον εντοπίσει συγκεκριμένα μοτίβα βλάβης στο DNA που προκαλούνται από δίαιτες πλούσιες σε κόκκινο κρέας – εμπλέκοντας περαιτέρω το φαγητό ως καρκινογόνο, ενώ ταυτόχρονα αναφέρει τη δυνατότητα ανίχνευσης του καρκίνου νωρίς και σχεδιάζει νέες θεραπείες.
Προηγούμενη έρευνα για τη διαπίστωση της σύνδεσης ήταν κυρίως επιδημιολογική, πράγμα που σημαίνει ότι οι άνθρωποι που ανέπτυξαν την κατάσταση ερωτήθηκαν σχετικά με τις διατροφικές τους συνήθειες και οι ερευνητές εντόπισαν συσχετίσεις με την εμφάνιση καρκίνου του παχέος εντέρου.
Όμως, η έλλειψη σαφήνειας γύρω από τη βιολογία σήμαινε ότι η υπόθεση δεν ήταν αρκετά μεγάλη, και το 2019, μια ομάδα ερευνητών έκανε κύματα όταν δήλωσαν ότι είχαν μόνο «χαμηλό» βαθμό βεβαιότητας ότι η μείωση της κατανάλωσης θα αποτρέψει τους θανάτους από καρκίνο.
«Όταν λέμε ότι το κόκκινο κρέας είναι καρκινογόνο και ότι επηρεάζει τη συχνότητα εμφάνισης καρκίνου, πρέπει να υπάρχει κάποιος εύλογος τρόπος με τον οποίο το κάνει», δήλωσε ο ογκολόγος του Ινστιτούτου Καρκίνου του Dana-Farber Μάριος Γιαννάκης, ο οποίος ηγήθηκε της νέας μελέτης.
Σε τελική ανάλυση, οι επιστήμονες ανακάλυψαν εδώ και πολύ καιρό ποιες χημικές ουσίες στον καπνό τσιγάρων ευθύνονται για τον καρκίνο και πώς ορισμένες ζώνες υπεριώδους φωτός διεισδύουν στο δέρμα και προκαλούν μεταλλάξεις στα γονίδια που ελέγχουν τον τρόπο ανάπτυξης και διαίρεσης των κυττάρων.
Για να αντιμετωπίσει το κενό γνώσεων, ο Γιαννάκης και οι συνάδελφοί του ανίχνευσαν δεδομένα DNA από 900 ασθενείς με καρκίνο του παχέος εντέρου, οι οποίοι προήλθαν από μια πολύ μεγαλύτερη ομάδα 280.000 εργαζομένων στον τομέα της υγείας που συμμετείχαν σε πολυετείς μελέτες που περιελάμβαναν έρευνες στον τρόπο ζωής. –
Το πλεονέκτημα αυτής της προσέγγισης είναι ότι οι άνθρωποι που τεκμηριώνουν τη διατροφή τους δεν είχαν κανέναν τρόπο να γνωρίζουν τη μελλοντική τους διάγνωση καρκίνου, αντί να ζητούν από τους ανθρώπους να θυμούνται τις διατροφικές τους συνήθειες μετά τη νόσησή τους.
Η ανάλυση αποκάλυψε μια ξεχωριστή μεταλλακτική υπογραφή – ένα μοτίβο που δεν είχε προηγουμένως εντοπιστεί αλλά ήταν ενδεικτικό ενός τύπου βλάβης του DNA που ονομάζεται «αλκυλίωση».
Δεν θα γίνουν απαραίτητα όλα τα κύτταρα που περιέχουν αυτές τις μεταλλάξεις καρκινικά και η υπογραφή υπήρχε και σε ορισμένα υγιή δείγματα παχέος εντέρου.
Η υπογραφή μετάλλαξης συσχετίστηκε σημαντικά με την πρόσληψη κόκκινου κρέατος, τόσο επεξεργασμένου όσο και μη επεξεργασμένου, πριν από τη διάγνωση του καρκίνου του ασθενούς, αλλά όχι με την πρόσληψη πουλερικών, ψαριών ή άλλων παραγόντων του τρόπου ζωής που εξετάστηκαν.
«Με το κόκκινο κρέας, υπάρχουν χημικές ουσίες που μπορούν να προκαλέσουν αλκυλίωση», εξήγησε ο Γιαννάκης.
Οι συγκεκριμένες ενώσεις είναι νιτροζο ενώσεις που μπορούν να παρασκευαστούν από αίμη, η οποία είναι άφθονη στο κόκκινο κρέας, καθώς και τα νιτρικά άλατα, που συχνά βρίσκονται στο μεταποιημένο κρέας.
Τα μοτίβα μετάλλαξης συσχετίστηκαν έντονα με το απομακρυσμένο κόλον – το κάτω μέρος των εντέρων που οδηγεί στο πρωκτικό κανάλι, όπου η προηγούμενη έρευνα έδειξε ότι εμφανίζεται συνήθως καρκίνος του παχέος εντέρου που συνδέεται με το κόκκινο κρέας.
Επιπλέον, μεταξύ των γονιδίων που επηρεάστηκαν περισσότερο από τα πρότυπα αλκυλίωσης ήταν αυτά που έχει δείξει προηγούμενη έρευνα μεταξύ των πιο κοινών παραγόντων του καρκίνου του παχέος εντέρου όταν μεταλλάσσονται.
Συνολικά, οι πολλαπλές αποδείξεις δημιουργούν ένα συναρπαστικό επιχείρημα, είπε ο Γιαννάκης, παρομοιάζοντας την έρευνα με προσεκτική εργασία ντετέκτιβ. –
Η εποπτεία προτρέπεται – Σε αυτήν την περίπτωση, η ύποπτη υπογραφή μετάλλαξης έχει πολλά να απαντήσει: οι ασθενείς των οποίων οι όγκοι είχαν τα υψηλότερα επίπεδα βλάβης αλκυλίωσης είχαν 47% μεγαλύτερο κίνδυνο θανάτου για καρκίνο του παχέος εντέρου, σε σύγκριση με ασθενείς με χαμηλότερα επίπεδα βλάβης.
Ωστόσο, ο Γιαννάκης, επίσης ασκούμενος γιατρός, είπε ότι ήταν σημαντικό να επικεντρωθούμε στο πώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί η έρευνα για να βοηθήσει τους ασθενείς.
Η μελλοντική εργασία μπορεί να βοηθήσει τους γιατρούς να εντοπίσουν ποιοι ασθενείς έχουν γενετική προδιάθεση για συσσώρευση βλάβης αλκυλίωσης και, στη συνέχεια, να τους συμβουλεύσουν να περιορίσουν την πρόσληψη κόκκινου κρέατος.
Ο εντοπισμός ασθενών που έχουν ήδη αρχίσει να συγκεντρώνουν τη μεταλλακτική υπογραφή θα μπορούσε να βοηθήσει στον εντοπισμό ποιος διατρέχει μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου ή να πιάσει την ασθένεια σε προγενέστερο στάδιο.
Και επειδή το ποσό της βλάβης της αλκυλίωσης φαίνεται να είναι βιοδείκτης της επιβίωσης των ασθενών, θα μπορούσε ενδεχομένως να χρησιμοποιηθεί για να ενημερώσει τους ασθενείς για την πρόγνωσή τους. Τέλος, η κατανόηση της βιολογικής οδού μέσω της οποίας εμφανίζεται ο καρκίνος του παχέος εντέρου ανοίγει τον δρόμο για φάρμακα που διακόπτουν ή αναστρέφουν τη διαδικασία, αποτρέποντας την ασθένεια.
Ο Γιαννάκης τόνισε ότι το μήνυμα της απομάκρυνσης δεν είναι ότι οι άνθρωποι πρέπει να απέχουν εντελώς από το κόκκινο κρέας:
«Η πρότασή μου θα ήταν ότι η μετριοπάθεια και μια ισορροπημένη διατροφή είναι το κλειδί».
Υψηλά επίπεδα βλάβης αλκυλίωσης όγκου παρατηρήθηκαν μόνο σε ασθενείς που τρώνε κατά μέσο όρο περισσότερα από 150 γραμμάρια (πέντε ουγγιές) την ημέρα, περίπου, ίσα με δύο ή περισσότερες μερίδες.