Τόσο η παχυσαρκία, όσο και η κατάθλιψη αποτελούν σοβαρά παγκόσμια προβλήματα υγείας. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, κοστίζουν στη παγκόσμια οικονομία τρισεκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο. Οι προηγούμενες μελέτες έχουν επισημάνει πως η κατάθλιψη συχνά εμφανίζεται σε άτομα που είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα.
Όμως, οι εμπειρικές μελέτες δεν έχουν καταφέρει να αποδείξουν αν η παχυσαρκία προκαλεί κατάθλιψη ή το αντίθετο, αφού το ζήτημα είναι πολυπαραγοντικό. Για παράδειγμα, η παχυσαρκία αποτελεί παράγοντα κινδύνου για πολλές παθήσεις, οπότε το γεγονός ότι εμπλέκονται κι άλλα προβλήματα υγείας αυξάνει την πιθανότητα να προκληθεί κατάθλιψη.
Κάποιοι ερευνητές διαφωνούν και επισημαίνουν πως η σχέση μπορεί να είναι αντίστροφη: δηλαδή η κατάθλιψη να προκαλεί παχυσαρκία. Άλλοι πιστεύουν ότι η κατάθλιψη και η παχυσαρκία επιδεινώνουν το ένα το άλλο. Για παράδειγμα, η παχυσαρκία μπορεί εξ αρχής να αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης κατάθλιψης, αλλά μόλις τα καταθλιπτικά συμπτώματα εμφανιστούν, συμβάλλουν στην επιδείνωση της παχυσαρκίας, δυσκολεύοντας για παράδειγμα ένα άτομο να ασκηθεί.
Επανεξέταση της σχέσης παχυσαρκίας – κατάθλιψης
Για να κατανοήσουν καλύτερα αυτή την περίπλοκη σχέση, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Exeter στη Μ. Βρετανία ένωσαν τις δυνάμεις τους με επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Νότιας Αυστραλίας. Δημοσίευσαν τα αποτελέσματά τους στο International Journal of Epidemiology.
Η Dr. Jess Tyrrell, βασική ερευνήτρια δηλώνει: «Γνωρίζαμε εδώ και χρόνια πως υπάρχει κάποια σύνδεση ανάμεσα στα δύο, όμως δεν είναι σαφές αν η παχυσαρκία προκαλεί κατάθλιψη ή το αντίθετο, κι επίσης αν η παχυσαρκία ή τα σχετιζόμενα προβλήματα υγείας είναι που μπορούν να προκαλέσουν κατάθλιψη».
Η έρευνα χρησιμοποίησε γενετικά δεδομένα για να εξετάσει την αιτιώδη σχέση ανάμεσα στην παχυσαρκία και την κατάθλιψη. Η ομάδα ήθελε να καταλάβει αν ο υψηλότερος δείκτης μάζας σώματος σχετιζόταν με αυξημένο κίνδυνο κατάθλιψης χωρίς την παρουσία άλλων προβλημάτων υγείας.
Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν γενετικά και ιατρικά δεδομένα από 48000 άτομα με κατάθλιψη και τα συνέκρινα με 290.000 άτομα που ανήκαν σε ομάδα ελέγχου, καθιστώντας την μελέτη αυτή τη μεγαλύτερη που έχει γίνει ποτέ σε σχέση με αυτό το ζήτημα.
Η ψυχολογική επίδραση της παχυσαρκίας
Γενικά, όπως ήταν αναμενόμενο, ο υψηλότερος δείκτης μάζας σώματος σχετιζόταν με περισσότερες πιθανότητες εμφάνισης κατάθλιψης. Αυτή η συσχέτιση ήταν ισχυρότερη στις γυναίκες παρά στους άνδρες, επιβεβαιώνοντας παλαιότερα ευρήματα. Οι γυναίκες με υψηλό δείκτη μάζας σώματος παρουσίαζαν 21% περισσότερο κίνδυνο, σε σύγκριση με το 8% στους άνδρες.
Μελετώντας άτομα με γονίδια που τα προδιέθεταν για παχυσαρκία, αλλά χωρίς να τα προδιαθέτουν για μεταβολικές διαταραχές, όπως διαβήτη – που είχαν δηλαδή ένα ευνοϊκό μεταβολικό προφίλ – μπορούσαν να ξεχωρίσουν το ψυχολογικό στοιχείο της παχυσαρκίας.
Βρήκαν ότι τα άτομα με ευνοϊκό μεταβολικό προφίλ είχαν τις ίδιες πιθανότητες να αναπτύξουν κατάθλιψη, όσο και τα άτομα με παχυσαρκία που παρουσίασαν γενετική προδιάθεση στο να αναπτύξουν μεταβολικές διαταραχές. Αυτή η επίδραση ήταν πιο ισχυρή στις γυναίκες. Για να ελέγξουν τα ευρήματά τους, μελέτησαν και δεδομένα από μια μεγάλη ψυχιατρική βάση δεδομένων (Psychiatric Genomics Consortium). Και η δεύτερη αυτή ανάλυση έδειξε παρόμοια αποτελέσματα, προσθέτοντας ιδιαίτερο βάρος στα συμπεράσματά τους.
Η γενετική τους ανάλυση συμπεραίνει ότι η ψυχολογική επίδραση της παχυσαρκίας είναι πιθανότερο να προκαλέσει κατάθλιψη. Αυτά τα αποτελέσματα θα βοηθήσουν στο να επικεντρωθούμε πια στις προσπάθειες να μειώσουμε την κατάθλιψη, που δυσκολεύει ακόμα περισσότερο τους ανθρώπους να καταφέρουν να υιοθετήσουν υγιεινές συνήθειες. Εντούτοις, η σχέση ανάμεσα στην παχυσαρκία και στην κατάθλιψη είναι τόσο στενή και περίπλοκη που ακόμα χρειάζεται περαιτέρω εξερεύνηση των παραγόντων και των αιτιωδών συνδέσεων μεταξύ τους.