Το κάπνισμα δεν είναι μόνο μία βλαβερή συνήθεια. Το κάπνισμα είναι ένα παγκόσμιο κοινωνικό πρόβλημα.
Οι μύθοι και οι αλήθειες γύρω από αυτό το θέμα «δίνουν και παίρνουν», δημιουργώντας συχνά σύγχυση στους καπνιστές. Ας ξεκαθαρίσουμε τα πράγματα λοιπόν.
Η καύση και όχι η νικοτίνη είναι το κύριο πρόβλημα που οδηγεί στα νοσήματα που σχετίζονται με το κάπνισμα
Η νικοτίνη είναι το πιο γνωστό συστατικό που εμπεριέχει το φυτό του καπνού και ως εκ τούτου υπάρχει σε όλα τα καπνικά προϊόντα. Είναι πλέον σαφές ότι η νικοτίνη είναι εθιστική και δεν είναι ακίνδυνη, όμως, αντίθετα απ’ ό,τι πολλοί εξακολουθούν να πιστεύουν, δεν αποτελεί την κύρια αιτία των ασθενειών που σχετίζονται με το κάπνισμα. Η καύση είναι η αιτία που παράγει τη συντριπτική πλειονότητα των τοξικών ενώσεων που βρίσκονται στον καπνό του τσιγάρου και προκαλούν τις ασθένειες.
Η νικοτίνη χρησιμοποιείται επίσης, ως το βασικό συστατικό των θεραπειών υποκατάστασης που έχουν σχεδιαστεί για να βοηθήσουν τους καπνιστές να διακόψουν το κάπνισμα.
Αξιόπιστοι οργανισμοί Δημόσιας Υγείας, όπως το Public Health England (PHE) και ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA), αναγνωρίζουν ολοένα και περισσότερο τον ρόλο που μπορούν να παίξουν τα προϊόντα που περιέχουν νικοτίνη αλλά δεν περιλαμβάνουν καύση, ως εναλλακτικές του καπνίσματος τσιγάρου για εκείνους που αδυνατούν να διακόψουν.
Τι σημαίνει καύση και τι αποτελέσματα έχει
Η καύση είναι μια διαδικασία που απαιτεί τρία στοιχεία: μια πηγή καυσίμου, όπως ο καπνός· οξυγόνο, που βρίσκεται στην ατμόσφαιρα· και αρκετή θερμότητα ώστε να ξεκινήσει η αυτο-τροφοδοτούμενη αντίδραση που παράγει θερμότητα. Κατά τη διάρκεια της καύσης, σε ιδανικές συνθήκες, υδρογονάνθρακες και οξυγόνο αντιδρούν και παράγουν διοξείδιο του άνθρακα και νερό. Σε πραγματικές συνθήκες, όμως, όπως για παράδειγμα κατά τη χρήση των καιόμενων τσιγάρων, δεν υπάρχει αρκετό οξυγόνο ώστε να γίνει τέλεια καύση.
Η ατελής καύση παράγει μονοξείδιο του άνθρακα και μια σειρά από άλλα μόρια, πολλά από τα οποία έχουν χαρακτηριστεί από τις υγειονομικές αρχές ως επιβλαβή ή δυνητικά επιβλαβή. Ορισμένες από τις τοξικές ουσίες που αποδεσμεύονται κατά την καύση σχηματίζουν υγρά και στερεά σωματίδια, τα οποία μαζί με τις υπόλοιπες εκπομπές σχηματίζουν τον καπνό, που μπορεί να είναι επιβλαβής για την υγεία εάν τον εισπνεύσουμε.
Η διαδικασία της θέρμανσης και οι συνέπειές της
Η νικοτίνη που περιέχεται στον καπνό του τσιγάρου απελευθερώνεται στον αέρα σε θερμοκρασίες έως του σημείου βρασμού της, γύρω στους 247°C. Αυτή η θερμοκρασία είναι πολύ χαμηλότερη από εκείνη που αρχίζει η καύση του καπνού, περίπου στους 400°C. Αυτό σημαίνει ότι είναι δυνατό ο καπνός να θερμανθεί αρκετά ώστε να απελευθερώσει νικοτίνη, χωρίς να καίγεται και να παράγει αέριο καπνό. Τα θερμαινόμενα προϊόντα καπνού, όπως και τα προϊόντα ατμίσματος, κάνουν ακριβώς αυτό. Θερμαίνουν τον καπνό ή το υγρό απελευθερώνοντας έτσι τη νικοτίνη και τις γεύσεις, και μειώνοντας σημαντικά τον σχηματισμό των τοξικών ουσιών.
Οι χημικές ουσίες που βρίσκονται στον καπνό του τσιγάρου
Έχουν εντοπιστεί χιλιάδες συστατικά στο φυτό του καπνού και εκτιμάται ότι άλλα τόσα θα ανακαλυφθούν μελλοντικά, σύμφωνα με τους ερευνητές Rodgman και Perfetti. Όπως κάθε φυτό, ο καπνός παίρνει απλά στοιχεία και τα μετατρέπει σε μακρομόρια για την ανάπτυξη και την αυτοσυντήρησή του. Η διαδικασία αυτή καθίσταται περαιτέρω πολύπλοκη λόγω της καύσης των επεξεργασμένων και αποξηραμένων φύλλων του, δημιουργώντας το σύνθετο μείγμα των περισσότερων από 6.000 χημικών ουσιών που υπάρχουν στον καπνό του τσιγάρου όταν καίγεται.
Η γνώση σχετικά με τα συστατικά του καπνού που παράγεται από την καύση του τσιγάρου ενισχύθηκε κατά πολύ τη δεκαετία του 1950, οδηγώντας στον εντοπισμό μιας σειράς από αλδεΰδες και κετόνες, στις οποίες οφείλεται κατά κύριο λόγο ο σχηματισμός όγκων και οι βλάβες που δημιουργούνται στους αεραγωγούς των πνευμόνων.
Σύμφωνα με πολλές έρευνες, η πλειοψηφία των επιβλαβών ή δυνητικά επιβλαβών συστατικών (Harmful and Potentially Harmful Constituents – HPHCs) του καπνού του τσιγάρου δημιουργούνται από την ίδια την καύση. Συνεπώς αποφεύγοντας την καύση, μπορούμε να μειώσουμε σημαντικά το επίπεδο των επιβλαβών συστατικών που παράγονται.
Η μείωση της βλάβης και η μεγάλη ευκαιρία που αντιπροσωπεύει
Η διακοπή του καπνίσματος παραμένει ο καλύτερος τρόπος για τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης ασθενειών που σχετίζονται με αυτό. Οι υπολογισμοί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας όμως είναι ότι μέχρι το 2025 1 δισεκατομμύριο άτομα θα συνεχίσουν να καπνίζουν. Τι θα γίνει με όσους από αυτούς δεν μπορούν να διακόψουν το κάπνισμα;
Αρκετοί φορείς στο χώρο της Δημόσιας Υγείας παγκοσμίως, συμφωνούν ότι οι πολιτικές που στηρίζουν τη Μείωση της Βλάβης από το κάπνισμα είναι προς τη σωστή κατεύθυνση και συμπληρώνουν τις προσπάθειες που στοχεύουν στην Πρόληψη και Διακοπή του τσιγάρου. Λένε δηλαδή, ότι οι καπνιστές που δεν μπορούν να διακόψουν αυτή την βλαβερή συνήθεια, θα μπορούσαν να πάρουν τη νικοτίνη που χρειάζονται από εναλλακτικά προϊόντα, τα οποία δεν έχουν καύση με αποτέλεσμα να παρουσιάζουν ένα μειωμένο προφίλ κινδύνου.
Σημαντική σημείωση: Η πιο ασφαλής επιλογή για έναν καπνιστή είναι να σταματήσει το κάπνισμα