Οφείλει ο βασανισμός ζώων να αντιμετωπίζεται ως κακούργημα;
του Χρήστου Μπονατάκη
Συχνά, η τροποποίηση/αυστηροποίηση μιας διατάξεως/ποινής, επικαιροποιείται και τελικά πραγματοποιείται έπειτα από κάποιο σοβαρό-σοκαριστικό «περιστατικό».
Κατ’ ακρίβεια, έπειτα από αμέτρητα (γνωστά ή άγνωστα) παρόμοιας φύσεως και εξ’ ίσου σοβαρά-σοκαριστικά περιστατικά, έρχεται κάποτε στο φως της δημοσιότητας κάποιο το οποίο προκαλεί αρκετή φρίκη ώστε να κινητοποιηθούν η κοινωνία και τελικά οι υπεύθυνοι, προς ανάληψη των απαραίτητων νομικών πρωτοβουλιών. Κακά τα ψέματα, πολλά ζητήματα στην κοινωνία, έχουν και μία εξόχως επικοινωνιακή διάσταση, κάτω από το βάρος της οποίας δύναται επιτέλους «να κυλήσει νερό στ’ αυλάκι»…
Ένα τέτοιο περιστατικό-κτηνωδία, έλαβε χώρα στα Χανιά, όπου ένας 55χρονος βασάνισε άγρια το σκύλο του με τρόπο τόσο ειδεχθή, ώστε και μόνο μια ‘λιτή’ αφήγηση των μεθόδων που μετήλθε για «να τον …ηρεμήσει» (όπως δήλωσε ο ίδιος), αποτελεί σωστή δοκιμασία για τον ανθρώπινο νου (για αμφοτέρους ακροατή και αφηγητή). Στο σημείο αυτό, δεν μπορούμε να μην ευχαριστήσουμε θερμά ως κοινωνία, τον συνάνθρωπο εκείνο, το Γερμανό Reinhold και …άξιο «εκπρόσωπο» του είδους μας, που επενέβη άμεσα ακούγοντας τις φωνές-λυγμούς του σκύλου, μάλιστα «εισβάλλοντας» στο σπίτι του βασανιστή.
Η κακοποίηση των ζώων δυστυχώς είναι φαινόμενο διαχρονικό. Πολλά τα ερωτήματα. Να φταίει κάποια ψυχική διαταραχή των ανθρώπων αυτών; Το πνευματικό, πολιτισμικό τους επίπεδο; Ή απλά κάποια «σκοτεινά» ένστικτα που ενδεχομένως εμφωλεύουν στην προσωπικότητα και τη ψυχοσύνθεσή τους; Το «θέαμα» και το μαρτύριο ενός ανυπεράσπιστου ζώου, προσφέρει άραγε στο θύτη κάτι σαν «ικανοποίηση περιέργειας», συναισθήματα «κυριαρχίας»; (ή ακόμα και …«ψυχαγωγία»;) Πρόκειται για «αντίποινα» έναντι μιας μη επιθυμητής συμπεριφοράς ενός ζώου; Αποσκοπεί κανείς πράγματι, στο να …εκπαιδεύσει-«συνετίσει» με αυτό τον τρόπο το ζώο του;
Να συμβάλει μεταξύ άλλων και το επίπεδο της εκάστοτε τοπικής κοινωνίας, όταν στον αξιακό κώδικα αυτής τέτοιες συμπεριφορές αξιολογούνται ως ηθικά αδιάφορες; Να φταίει άραγε και ο δισταγμός ή ο φόβος επίσης μιας κοινωνίας να επέμβει, όταν παρουσιάζονται τέτοια φαινόμενα; Κατά το κοινώς λεγόμενο, να «μπλέξει» κανείς, εκθέτοντας τον εαυτό του σε ταλαιπωρίες ή κινδύνους, ενδεχομένως έως και παρόμοιους με εκείνους από τους οποίους προσπαθεί να προστατέψει;
Παρότι είναι σαφές ότι κάθε περίπτωση είναι διαφορετική (πχ. αναλόγως την ηλικιακή ομάδα, μια δεδομένη ψυχολογική κατάσταση κτλ) κι ότι δεν δύναται φυσικά όλα τα περιστατικά να «τσουβαλιάζονται σ’ ένα σακί», πολλοί αναρωτιούνται εάν ο βασανισμός ζώων οφείλει να αντιμετωπίζεται ως κακούργημα.
Το σίγουρο είναι ότι ο «ενεργητικός»-σαδιστικός και συχνά συστηματικός από το ίδιο άτομο βασανισμός ζώων, δεν πρόκειται για ένα στιγμιαίο -έστω με στοιχεία βίας- περιστατικό• ή μία εν θερμώ αντίδραση. Ούτε για κάποια ενέργεια που τη χαρακτηρίζει απλά και μόνο αδιαφορία, «αναισθησία»… Πολύ περισσότερο δεν πρόκειται για στιγμές αυτοάμυνας, κατά τις οποίες φυσικά έχει κανείς το δικαίωμα, ή απλά τη φυσική-ενστικτώδη παρόρμηση, να προστατέψει τον εαυτό του με κάθε τρόπο.
Πρόκειται λοιπόν σαφώς για κάτι το οποίο απαιτεί …«μέριμνα», «σκέψη»-«δημιουργικότητα», «κόπο»… «Στρώνεται», θα λέγαμε, κανείς …στη «δουλειά»… (φυσικά ζητώ συγνώμη για την κατάχρηση των όρων) Ο δράστης δρα χρησιμοποιώντας βοηθητικά «εργαλεία». Επιλέγει, εάν είναι εφικτό, κατάλληλο τόπο και χρόνο, ώστε να προσφέρεται σχετική «άνεση κινήσεων». Κάνει «σειρά σκέψεων» ως προς τη μεθοδολογία. Μοιάζει να «πειραματίζεται»…
Ένας βασανιστής γενικά, παρότι κάθε άλλο παρά φέρεται με σεβασμό στην αξία της ζωής, εν τούτοις μετέρχεται προσεκτικά μεθόδους που δεν σκοτώνουν γρήγορα-εύκολα. Ή κι όταν δεν αποσκοπεί στο να προκαλέσει θάνατο, σε κάθε περίπτωση σκοπός δεν είναι άλλος από την πλήρη επαφή του θύματος με το περιβάλλον και το μαρτύριό του…
Σε τέτοιες περιπτώσεις λοιπόν, η ελευθερία του δράστη έχει χρησιμοποιηθεί βασανίζοντας άγρια και με «σπουδή» ένα ανυπεράσπιστο ζώο (εν προκειμένω «τον καλύτερο φίλο του ανθρώπου», τον σκύλο και μάλιστα τον δικό του!)
Δεν έχει καταστεί ίσως, επαρκώς κατανοητό. Το να αγαπάει κανείς (και σε τι βαθμό) τα ζώα ή όχι, αφορά την προσωπικότητα του καθενός. Δεν πρόκειται για κάτι το οποίο επιβάλλεται. Το να τα βασανίζει όμως κανείς, αυτό φαίνεται να πηγάζει από ένα αληθώς εγκληματικό υπόβαθρο (όταν βεβαίως, δεν συντρέχει κάποια βαθιά διανοητική διαταραχή). Δεν θα προκαλούσε ας πούμε έκπληξη εάν διαπιστωνόταν ότι ο ίδιος αποτελεί κι έναν προβληματικό, απρόβλεπτο, έως και βασανιστικό συγκάτοικο, σύζυγο, γείτονα…
Εκτός δηλαδή από το γεγονός ότι εντάσσεται συνήθως στα πλαίσια μίας γενικότερα εξουσιαστικής προσωπικότητας, όπως υπογραμμίζει η ψυχολόγος-εγκληματολόγος κ. Τζουραμάνη κάτι τέτοιο «αποκαλύπτει χαρακτηριστικά του ατόμου που δύναται να οδηγήσουν στο μέλλον και σε άλλες βίαιες συμπεριφορές». Ενώ και η κ. Κάτια Σωτηρίου (νομικός-εγκληματολόγος) επισημαίνει ότι συνήθως …«δεν σταματούν εκεί»… Με απλά λόγια, όπως λέγεται και σε ιδιωτικές συνομιλίες, σε πολλούς μεταξύ των ατόμων αυτών, απαιτείται ίσως μια αφορμή (και φυσικά ένα συγκυριακό πλαίσιο που θα παρέχει «κάλυψη»), ώστε να εκδηλώσουν παρόμοια ένστικτα και σε ανθρώπους!
Θα ήταν παράλειψη εδώ εάν δεν επισημαινόταν ότι σε κάποια περιστατικά βασανισμού ζώων, το είδος και η περιγραφή του βασανισμού δεν μοιάζει να αντιστοιχεί …σε «πρωτάρη». Ο τρόπος–διαδικασία μαρτυρά κάποια εξοικείωση, ή (αν επιτρέπεται άλλη μια κατάχρηση του λόγου), αντανακλά μια κατάσταση σε …«προχωρημένο» στάδιο• ένα «υψηλότερο σκαλοπάτι μίας κλίμακας»!
Ως πολίτες, δεν μπορούμε παρά να χαιρετίσουμε την πρόθεση της κυβερνήσεως, περιστατικά βασανισμού ζώων, να αντιμετωπίζονται στο εξής με τη δέουσα νομική προσέγγιση, ως «κοινά» κακουργήματα. Με απλά λόγια: στην πραγματική τους διάσταση!
Τα παραπάνω δεν γράφονται από εμπάθεια, ούτε βέβαια σκοπός είναι τόσο το να τιμωρηθεί απλά κάποιος. Θα ήταν ευχής έργο οι όποιοι δράστες τέτοιων πράξεων να «έλθουν εις εαυτούς» και να μην προκαλέσουν σε κανέναν πόνο ξανά (ούτε σε ζώα, ούτε σε ανθρώπους). Κανείς δε υγιώς (και ανθρωπίνως) σκεπτόμενος πολίτης δεν θα ευχόταν πχ. οι δράστες «να πάθουν τα ίδια» κτλ
Η μετατροπή ωστόσο του αδικήματος του βασανισμού των ζώων σε κακούργημα, προφανώς και θα συμβάλει στην αποτροπή ανάλογων συμπεριφορών, στο μέτρο τουλάχιστο που κάθε νόμος δύναται να αποτρέψει• όσο και στη δικαιότερη απονομή δικαιοσύνης. (αρκεί βεβαίως να μην εκτραπεί η κατάσταση σε …«κυνήγι μαγισσών» από μερίδα «ζωόφιλων») Στην πράξη δε αυτό σημαίνει, ότι συνήθως/εκτός απροόπτου στους δράστες θα επιβάλλονται στερητικές της ελευθερίας ποινές. Θα οδηγούνται στη φυλακή…
**Ευχόμαστε να μην υπάρξει μεγάλη καθυστέρηση για μια αντίστοιχη αυστηροποίηση και στις ποινές που αφορούν την κακοποίηση γυναικών!