Καλώς εχόντων των πραγμάτων, όπως τουλάχιστον λέει ο αρμόδιος υπουργός Δικαιοσύνης κ. Κώστας Τσιάρας την άλλη εβδομάδα θα τεθεί στη Γραμματεία της κυβέρνησης ο νέος νομοθετικός σχεδιασμός προκειμένου να ακολουθηθεί η διαδικασία της διαβούλευσης για την συνεπιμέλεια των παιδιών
Οι μέρες πλησιάζουν για να δοθεί το νομοσχέδιο σε δημόσια διαβούλευση, όμως υπάρχει έντονος προβληματισμός από αρκετούς καθώς ακόμα και μέσα στη νομοπαρασκευαστική επιτροπή υπάρχουν συντηρητικές απόψεις οι οποίες μπορεί να επηρεάσουν αυτό που λέμε τη διασταλτική και όχι την ξεκάθαρη ερμηνεία του νόμου.
Είναι γεγονός ότι στην Επιτροπή προτάθηκαν ρυθμίσεις που ουσιαστικά «βαφτίζουν το κρέας ψάρι». Τι σημαίνει αυτό; Ότι πρακτικά θα φέρνει την αποκλειστική επιμέλεια ξανά με το όνομα «γονέας με τον οποίο το παιδί συνήθως διαμένει» ο οποίος θ’ αποφασίζει για ότι σήμερα αποφασίζει ο γονέας με αποκλειστική επιμέλεια. Ενώ το μόνο που θα δίνεται στον άλλο γονέα και στην προκειμένη περίπτωση στους μπαμπάδες θα είναι η εκπαίδευση του παιδιού, ενώ το παιδί θα συνεχίσει να μεγαλώνει με τον ένα γονιό. Γίνεται αντιληπτό ότι μια τέτοια εξέλιξη όχι μόνο δεν λύνει το πρόβλημα, αλλά το περιπλέκει ακόμα περισσότερο.
Από το Newsbomb.gr έχουμε επισημάνει εγκαίρως τις στρεβλώσεις αυτές σε σχετική αρθρογραφία με τίτλο: «Νομοσχέδιο για συνεπιμέλεια: Αναμόρφωση ή «παραμόρφωση» του Οικογενειακού Δικαίου;», την οποία αξίζει να διαβάσετε αναλυτικά.
Η νομοθετική μεταρρύθμιση για συνεπιμέλεια των παιδιών, η οποία αποτελεί επιτακτική ανάγκη των καιρών, καθώς όλο και περισσότερα ζευγάρια χωρίζουν με τα παιδιά πολλές φορές να γίνονται μέσο αντιπαράθεσης ή ακόμα και εκδίκησης, έρχεται να αλλάξει τον ρου του οικογενειακού δικαίου. Ο Υπουργός Δικαιοσύνης Κώστας Τσιάρας μίλησε πριν λίγες ημέρες στην εκπομπή της ΕΡΤ «Συνδέσεις» για αυτή τη φλέγουσα νομοθετική μεταρρύθμιση. «Πρόκειται για ένα πολύ ευαίσθητο ζήτημα, το οποίο έχει τύχει μιας βασικής νομοθέτησης από το 1983 και ενώ περάσαν περίπου 40 χρόνια από την τελευταία αναμόρφωση του οικογενειακού δικαίου, νομίζω ότι είναι κοινή διαπίστωση ότι η κοινωνική πραγματικότητα και ο τρόπος με τον οποίο πλέον προσεγγίζονται σύγχρονα ζητήματα έχει αλλάξει σε πολύ μεγάλο βαθμό» ανέφερε ο κ. Τσιάρας.
«Από την πρώτη στιγμή που βρέθηκα στη θέση του Υπουργού Δικαιοσύνης, υπήρχε ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων που με έναν διαφορετικό τρόπο προσέγγιζαν το ζήτημα και φρόντιζαν κατά κάποιο τρόπο να μου το κάνουν γνωστό, με αποτέλεσμα να διαπιστώνεται η πραγματική ανάγκη μιας νομοθετικής παρέμβασης, η οποία θα έδινε λύση σε ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα».
«Όλοι μας λίγο ή πολύ είμαστε κοινωνοί μιας πραγματικότητας, που πολλές φορές τα παιδιά εργαλειοποιούνται, γίνονται το αντικείμενο ουσιαστικά της αντιπαράθεσης μεταξύ των δύο χωρισμένων γονιών και βεβαίως αυτό από μόνο του σαν γεγονός προβάλει την πολύ μεγάλη ανάγκη να προβούμε σε μία νομοθέτηση, η οποία θα έχει σαν κύριο στόχο, σαν βασική μέριμνα τη διαφύλαξη του συμφέροντος του παιδιού», τόνισε ο Υπουργός.
Ενώ επεσήμανε ότι «μέσα από μια πολύ μεγάλη συζήτηση που έχει προηγηθεί για σχεδόν ένα χρόνο και μετά από μια διαβούλευση που έχει υπάρξει μεταξύ εμού και των πολιτικών κομμάτων αλλά βεβαίως και όλων των φορέων, οι οποίοι έχουν κάποιο συγκριμένο ενδιαφέρον για την αλλαγή της συγκριμένης νομοθεσίας, επιχειρούμε για πρώτη φορά να αλλάξουμε τη βασική φιλοσοφία, ώστε μετά τη διάσταση των γονέων να περάσουν από τη μονοδιάστατη άσκηση της γονικής μέριμνας από τον ένα γονέα, στην από κοινού πλέον άσκηση και από τους δύο γονείς, πάντοτε με βάση το πραγματικό συμφέρον του παιδιού».
Η γονική μέριμνα είναι ένας υπέρτερος όρος της συνεπιμέλειας, δηλαδή συμπεριλαμβάνει τη συνεπιμέλεια. Αυτό που είναι τεράστιας σημασίας σύμφωνα με τον Υπουργό είναι ότι καθιερώνεται για πρώτη φορά ελάχιστο μαχητό τεκμήριο επικοινωνίας κατά το 1/3 του χρόνου μεταξύ των δύο γονέων, το οποίο μπορεί να φθάνει έως και το ½ ανάλογα με τις συνθήκες.
Επειδή υπάρχουν ιδιαιτερότητες σε κάθε περίπτωση (όπως το να μένουν μακριά οι δύο γονείς), αφήνεται στη δικαιοσύνη να κρίνει μέσα σε ένα χρόνο, σε ποιους χρόνους μπορεί να εφαρμόζεται το ελάχιστο μαχητό τεκμήριο της επικοινωνίας, εφόσον δεν υπάρχει προφορική συμφωνία των γονέων νωρίτερα.
Ο Υπουργός υπογράμμισε την τεράστια σημασία του να μεγαλώνει ένα παιδί έχοντας τη φυσική παρουσία και των δύο γονιών λέγοντας ότι, «εμείς θέλουμε να δημιουργήσουμε μια άλλη κουλτούρα, από τη στιγμή που υπάρχει το ελάχιστο μαχητό τεκμήριο της επικοινωνίας, να προσπαθούν οι δύο γονείς να τα “βρίσκουν” μεταξύ τους και να μην φτάνουμε στο σημείο το παιδί να μεγαλώνει χωρίς τη φυσική παρουσία και των δύο γονιών».
Ποιες είναι όμως οι Αρχές που πρέπει να διέπουν το νέο Οικογενειακό δίκαιο;
Η Πολιτεία ετοιμάζεται να θεσπίσει ένα νέο Οικογενειακό Δίκαιο, το οποίο θα διέπει τις σχέσεις γονέα-παιδιού για πολλά έτη και κυρίως θα καθορίζει τη ζωή και ανατροφή των 44 παιδιών, οι γονείς των οποίων χωρίζουν κατά μέσο όρο κάθε ημέρα του ημερολογιακού έτους στην Ελλάδα1 καθώς και του 11% των συνόλου των παιδιών, που σήμερα γεννιούνται εκτός γάμου. Η ΑΜΚΕ «Ενεργοί Μπαμπάδες για τα δικαιώματα του παιδιού» μελέτησε:
α. τις γνωμοδοτήσεις εγχώριων φορέων και συγκεκριμένα της Ελληνικής Ψυχολογικής Εταιρίας , του Συλλόγου Ελλήνων Ψυχολόγων, του Συλλόγου Ελλήνων Κοιμωνιολόγων, και του Συνηγόρου του Πολίτη,
β. τις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας, ιδίως αναφορικά με τη Διεθνή Σύμβαση για τα δικαιώματα του παιδιού και το ψήφισμα 2079/2015 του Συμβουλίου της Ευρώπης, καθώς και
γ. τη διεθνή εμπειρία, όπως αυτή αποτυπώνεται στη νομοθεσία χωρών όπου ήδη εφαρμόζεται η συνεπιμέλεια παιδιών ως το βασικό μοντέλο ανατροφής μετά από ένα χωρισμό, όπως η Δανία, η Σουηδία, η Καταλονία, το Βέλγιο, η Γαλλία, και το Kentucky των ΗΠΑ.
Προκειμένου το νέο Οικογενειακό Δίκαιο να ανταποκρίνεται στα παραπάνω, και να προστατεύει ουσιαστικά τα δικαιώματα των παιδιών, επιβάλλεται να διέπεται από τις ακόλουθες αρχές:
Αδιάσπαστες, κοινές γονικές ευθύνες και δικαιώματα (γονική μέριμνα), χωρίς διαχωρισμό μεταξύ επιμέλειας και λοιπής γονικής μέριμνας.
Να προσδιοριστεί́ στον Νόμο ότι είναι δικαίωμα και προς το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού να ανατρέφεται εξίσου και από τους δυο γονείς.
Κατά νομικό τεκμήριο, δηλαδή υποχρεωτικά, κοινή άσκηση γονικής μέριμνας – επιμέλειας (συνεπιμέλεια) και από τους δύο γονείς, ανεξάρτητα από την μεταξύ τους νομική σχέση (έγγαμοι, διαζευγμένοι, σε διάσταση, χωρίς γάμο, κλπ).
Αφαίρεση της επιμέλειας μόνο σε περιπτώσεις αποδεδειγμένης ακαταλληλότητας γονέα (π.χ. κακοποίηση, παραμέληση τέκνου κλπ).
Κατά νομικό τεκμήριο, ίσος χρόνος ανατροφής, δηλαδή ίσος αριθμός διανυκτερεύσεων σε καθημερινότητα και διακοπές, με εναλλασσόμενη κατοικία, για τους γονείς που δεν τους έχει αφαιρεθεί η γονική μέριμνα/επιμέλεια (δηλαδή που δεν είναι αποδεδειγμένα ακατάλληλοι ως γονείς), πλην των περιπτώσεων που υπάρχει άλλη έγγραφη συμφωνία μεταξύ τους.
Προσδιορισμός του τόπου κατοικίας του παιδιού ως ο τόπος της τελευταίας κοινής κατοικίας των γονέων, κατά τρόπο, ώστε το παιδί να μην αλλάζει τόπο ανατροφής (π.χ. να μην αλλάζει σχολείο). Η κατοικία μπορεί να αλλάξει μόνο με έγγραφη συμφωνία των γονέων ή με οριστική δικαστική απόφαση.
Να προσδιοριστεί στον Νόμο ότι είναι δικαίωμα του παιδιού να έχει επαρκή χρόνο επικοινωνίας – με φυσική παρουσία – και με τους δύο γονείς και υποχρέωση και των δύο γονέων να εξυπηρετούν το δικαίωμα αυτό, μεταξύ άλλων και πρακτικά στις φυσικές μετακινήσεις, εκτός από τις περιπτώσεις μονομερούς απομάκρυνσης του ενός γονέα μακριά από τον τόπο κατοικίας του παιδιού.
Θέσπιση πλάνου ανατροφής (parenting plan) στο οποίο οι ασκούντες τη γονική μέριμνα/ επιμέλεια γονείς θα συμφωνούν στα θέματα ανατροφής του παιδιού, όπως ποια θρησκευτική παιδεία θα έχει, σε ποιο σχολείο θα φοιτήσει, ποιος παιδίατρος θα το παρακολουθεί, κλπ. Τα πεδία που δεν μπορούν να συμπληρώσουν από κοινού οι γονείς θα τα συμπληρώνει ο δικαστής.
Θέσπιση επιβαρυντικής περίστασης σε περιπτώσεις ψευδών κατηγοριών και ισχυρισμών σε διαφορές που αφορούν στις σχέσεις γονέα παιδιού́ – παράλληλα τούτο να συνιστά κακή άσκηση της γονικής μέριμνας/επιμέλειας και να επισύρει την αφαίρεσή της.
Αυστηρές ποινές για όσους παραβιάζουν τους όρους συνεπιμέλειας, ιδίως με σκοπό την αποξένωση, έως και αφαίρεση της γονικής μεριμνας/επιμέλειας. Ποινικοποίηση της γονικής αποξένωσης.
Η Πολιτεία καλείται να προστατεύσει θεμελιώδη δικαιώματα των παιδιών, όχι απλώς υπακούοντας στις διεθνείς της δεσμεύσεις, και τα πορίσματα των επιστημόνων, αλλά με ειλικρινή βούληση αλλαγής του μοντέλου της επιμέλειας στην Ελλάδα.
Δεν πρόκειται για υπέρβαση, αλλά για την υιοθέτηση του αυτονόητου.