Χωρίς καθοδήγηση, ένας σκύλος συμπεριφέρεται απλά σαν σκύλος… Πηδά επάνω σε όποιον συναντά, το σκάει από το σπίτι, τα κάνει όπου βρει, γαβγίζει, μασουλά πράγματα κ.λπ. Πώς θα τον πείσουμε να φέρεται πιο… υποφερτά;
Παίρνοντας ένα σκύλο στο σπίτι μας, πιστεύουμε ότι σύντομα θα προσαρμοστεί και θα συμπεριφέρεται με το «σωστό τρόπο». Αυτό δεν γίνεται μαγικά, από τη μια στιγμή στην άλλη. Για τα περισσότερα σκυλιά απαιτεί επιμονή και επιβράβευση από τους ανθρώπους τους. Τελικά, το 99% των σκύλων, αποκτούν «ανθρώπινους» τρόπους, επειδή εμείς τους το ζητάμε.
Για να κερδίσουμε το σεβασμό και την υπακοή του σκύλου μας πρέπει να έχουμε 5 ικανότητες, σύμφωνα με την κορυφαία θετική εκπαιδεύτρια Victoria Stilwell.
1. Ικανότητα άμεσης επικοινωνίας
Δεν εννοούμε την ικανότητα της ομιλίας. Τα σκυλιά δεν μπορούν να μιλήσουν Ελληνικά ούτε Αγγλικά. Δυο λέξεις μόνο αρκούν για να μπει στο νόημα, να του εξηγήσετε, δηλαδή, αν συμπεριφέρεται όπως επιθυμείτε ή όχι. Βρείτε μία λέξη που θα του λέτε πάντα όταν κάνει κάτι που σας αρέσει. Για παράδειγμα το «μπράβο» ή το «καλό παιδί».
Χρησιμοποιώντας επίμονα την ίδια λέξη και πάντα μετά από κάθε σωστή συμπεριφορά του ζώου, (ειδικά όταν συνοδεύεται και με κάτι που αρέσει στο σκύλο, πχ. μία λιχουδιά ή το αγαπημένο του μπαλάκι) κάνει το σκύλο να θέλει να επαναλάβει αυτή την καλή συμπεριφορά επειδή τον οδηγεί σε «ωραία πράγματα». Αντίστοιχα, μπορείτε να χρησιμποιείτε λέξεις όπως το «μη», «στοπ» ή «άστο» για πράγματα που δεν θέλετε να κάνει. Έτσι, έχετε τη δυνατότητα να τον διακόπτετε όταν κάνει κάτι που δεν θέλετε, με μία απλή οδηγία.
2. Ικανότητα καθοδηγητή (ενίσχυση επιθυμητών συμπεριφορών και αποφυγή των ανεπιθύμητων)
Όταν μία συμπεριφορά ενισχύεται και επιβραβεύεται είναι πιθανό ότι θα επαναληφθεί. Αν ζητάμε από το σκύλο μας να κάθεται μακριά από το τραπέζι όταν τρώμε και τον επιβραβεύουμε με λιχουδιά κάθε φορά που το κάνει, είναι πιθανό ότι στο μέλλον θα μένει μακριά. Αν επιτρέπουμε στο σκύλο μας να κάθεται ακριβώς δίπλα μας ή να γλύφει φαγητά από το τραπέζι, τότε είναι πιθανό ότι θα συνεχίσει να το κάνει.
Με απλά λόγια, «το καλό» που κερδίζει ο σκύλος (λιχουδιά, χάδι, επιβράβευση, ενδιαφέρον) είναι αυτό που ΕΝΙΣΧΥΕΙ την συμπεριφορά. Ο σκύλος καταλαβαίνει ότι μία συγκεκριμένη συμπεριφορά οδηγεί «στο καλό» και την επαναλαμβάνει, ξανά και ξανά, για να πάρει αυτό «το καλό». Σιγουρευτείτε ότι μόνο οι επιθυμητές συμπεριφορές του σκύλου σας οδηγούν σε ενίσχυση αυτής της συμπεριφοράς και όχι οι ανεπιθύμητες.
3. Ικανότητα ελέγχου της πρόσβασης σε «ο,τιδήποτε καλό»
Οι άνθρωποι έχουμε το «πάνω χέρι», κατά κάποιο τρόπο, στη σχέση με το σκύλο. Μπορούμε να ελέγξουμε οτιδήποτε απολαμβάνει: το φαγητό, το νερό, το παιχνίδι, τη βόλτα. Για να δουλέψουμε με το σκύλο μας πρέπει να του «κλέψουμε» πρώτα αυτό που θέλει, ώστε να το ζητήσει αυτός από εμάς. Δηλαδή:
Θέλει να πάει βόλτα; Του ζητάμε να κάτσει, πίσω από την πόρτα, μέχρι να του βάλουμε το λουρί. Έτσι του μαθαίνουμε να μην βγει έξω χωρίς εμάς, που είναι επικίνδυνο.
Θέλει να φάει; Του ζητάμε να κάτσει, όσο προετοιμάζουμε το μπολ με την τροφή του. Έτσι του μαθαίνουμε να μη χοροπηδά κ.λπ.
Θέλει να παίξει; Του ζητάμε να παίξουμε μαζί με ένα σκοινί που τραβάμε εμείς από τη μία άκρη.
Είναι απαραίτητο να έχουμε εμείς τον έλεγχο. Αν δεν τον έχουμε, μπορεί να καταλήξουμε με σκυλιά υπέρβαρα, υπερβολικά ζωηρά, ανυπάκουα, επιθετικά, νευρικά, κ.λπ. Ελέγχοντας την πρόσβαση του σκύλου μας σε όλα αυτά που θέλει, το ζώο θα μάθει να εξαρτάται περισσότερο από εμάς και θα είναι πιο συνεργάσιμο και υπάκουο για να τα αποκτήσει.
4. Ικανότητα προπονητή
Όταν μπαίνουν κανόνες είναι σημαντικό να ακολουθούνται με το σωστό τρόπο. Πρέπει να φροντίσουμε να είναι πάντα ξεκάθαρο για αυτόν «τι του ζητάμε». Για να το πετύχουμε, η έμφαση πρέπει να δίνεται στην ενίσχυση της επιθυμητής συμπεριφοράς. Αφού μάθει τις επιθυμητές συμπεριφορές στο σπίτι, χρειάζεται εξάσκηση και πολλές επαναλήψεις σε διάφορα περιβάλλοντα (στη βόλτα, στον κτηνίατρο, στην καφετέρια, στο πλοίο κ.λπ.) με πολλές αποσπάσεις προσοχής, πχ με θόρυβο, αυτοκίνητα, άλλα ζώα, πολυκοσμία…
Η συχνή «προπόνηση» θα βοηθήσει το σκύλο σας να ξεκαθαρίσει ότι η επιθυμητή συμπεριφορά είναι… επιθυμητή σε όλες τις περιστάσεις και όχι μόνο στο σπίτι. Στην περίπτωση που ο σκύλος δεν κάνει αυτό που του ζητάτε πρέπει να κάνετε ένα βήμα πίσω στην εκμάθηση της συμπεριφοράς και να του δείξετε, από την αρχή, τι ακριβώς θέλετε. Όχι να τον μαλώσετε αλλά ούτε και να αγνοήσετε την «ανυπακοή» του.
Παράδειγμα: Αν ο σκύλος δεν ξαπλώνει και δεν μένει εκεί που του δείξατε όσο εσείς τρώτε (ενώ του είχατε μάθει το «μείνε») πρέπει να εξασκήσετε ξανά το πώς του μάθατε να μένει, αυξάνοντας σιγά σιγά το βαθμό δυσκολίας, δηλαδή τη διάρκεια και την απόστασή του από εσάς και το τραπέζι φαγητού.
5. Ικανότητα αυτοελέγχου (διατήρηση προσωπικής ηρεμίας, γαλήνης & θετικής διάθεσης)
Μερικές φορές ο σκύλος μπορεί να μας νευριάσει. Είναι αναπόφευκτο – όσο χαριτωμένος κι αν είναι. Σε τέτοιες στιγμές είναι σημαντικό να διατηρούμε την ψυχραιμία μας. Και να μαθαίνουμε από την εμπειρία.
Παράδειγμα: Επιστρέφουμε στο σπίτι, κουρασμένοι από τη δουλειά και ο σκύλος έχει αδειάσει τον κάδο με τα σκουπίδια και τα έχει σκορπίσει παντού. Παίρνουμε βαθιά ανάσα, γιατί στην πραγματικότητα φταίμε εμείς. Και μόλις μάθαμε ότι «θα έπρεπε να βγάζουμε τα σκουπίδια πριν φύγουμε ή να έχουμε τον κάδο σε σημείο που δεν είναι προσβάσιμο από το σκύλο». Έτσι, στο μέλλον δεν θα έχουμε ξανά αυτό το πρόβλημα. Το λάθος μας θα ήταν να φωνάξουμε, να μαλώσουμε, να χτυπήσουμε (ποτέ!) το ζώο.
Αν χάσουμε την ψυχραιμία μας και φωνάξουμε ή τιμωρήσουμε με βία, θα επηρεάσουμε αρνητικά τη σχέση μας με το σκύλο μας. Αυτό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα ο σκύλος να πάψει να μας εμπιστεύεται, γεγονός που δυσκολεύει πολύ την εκπαίδευση. Αντίθετα, αν καταφέρουμε να μένουμε ψύχραιμοι και να εξασκούμε τη θετική εκπαίδευση ΚΑΙ ο σκύλος θα μας εμπιστεύεται αλλά ΚΑΙ εμείς θα μπορούμε, σύντομα, να τον εμπιστευτούμε. Αυτή η αμοιβαία εμπιστοσύνη είναι απαραίτητη για να αρχίσει το ζώο να μαθαίνει.
Εξασκώντας αυτές τις 5 ικανότητες θα είστε ακριβώς ό,τι χρειάζεται ο σκύλος σας για να… πετύχει στη ζωή.
Θυμηθείτε να διατηρείτε πάντα την ψυχραιμία σας, να εκπαιδεύετε «θετικά» (με λιχουδιές και όχι με αγριοφωνάρες ή απειλές), να επικοινωνείτε το ζητούμενο, να επιβραβεύετε τα καλά, να παρακολουθείτε αν ακολουθεί τους κανόνες και να ενισχύετε τις επιθυμητές συμπεριφορές.
Και κάπως έτσι θα γίνει ο σκύλος σας ό,τι ακριβώς χρειάζεστε στη ζωή.