«Ο ευσεβής πόθος να μην υπάρχει το κακό το μόνο που καταφέρνει είναι να το κάνει αόριστο, πελώριο και απειλητικό» (Άλιστερ Κρόουλι).
του Ηλία Γιαννακόπουλου (φιλόλογου)
Η δεύτερη περίοδος του «απαγορευτικού» (lockdown) προκάλεσε νέες αγωνίες και φόβους για το μέλλον και τη ζωή μας. Μπροστά στο νέο σκηνικό που επέβαλε ο κορονοϊός εκτός από τους συνήθεις «συνωμοσιολόγους» εμφανίστηκαν και οι «επαγγελματίες της συμφοράς». Οι πρώτοι διαβλέπουν παντού μηχανισμούς και ύποπτα σχέδια μιας παγκόσμιας οργουελικής εξουσίας που στοχεύει στην «πολιτική αφωνία» των πολιτών και στην επιβολή μιας «συμπολιτευτικής σκέψης».
Οι δεύτεροι βλέπουν παντού καταστροφές, αδιέξοδα και θανάτους. Σε αντίθεση με τους ανθρώπους, «τύπου Πολυάννα» (όσοι προσμένουν και ελπίζουν το καλύτερο) περιγράφουν μία δυστοπική κοινωνία που δεν απέχει πολύ από τις απαισιόδοξες διαπιστώσεις του Σοπενχάουερ για την ανθρώπινη ζωή. Οι αρνητικές σκέψεις διαποτίζουν κάθε πτυχή της ατομικής και κοινωνικής ζωής και ακυρώνουν κάθε διάθεση για δημιουργία και θετική σκέψη.
Σκέψη και άνθρωπος
Από τα πράγματα, λοιπόν, τίθεται το θέμα της θετικής σκέψης ως μία άμυνα για την επιβίωσή μας στο νέο σκηνικό του κορονοϊού. Κι αυτό γιατί η σκέψη λειτουργεί ως πυροκροτητής της θέλησης για δημιουργία και επιβίωση. Οι δυνάμεις που φωλιάζουν μέσα μας έχουν ανάγκη από μία θετική σκέψη για να φανερωθούν και να ενεργοποιηθούν. Κι αυτό συμβαίνει όταν δοκιμάζεται η ζωή μας.
«Όλοι έχουμε ένα ανυποψίαστο απόθεμα δύναμης μέσα μας που προκύπτει όταν η ζωή μάς δοκιμάζει», (Μπουκάϊ).
Κάθε, όμως, αναφορά για το ρόλο και την αναγκαιότητα της θετικής σκέψης προϋποθέτει μία γνώση ή αναφορά στα γενικά χαρακτηριστικά της σκέψης του πρωταρχικού στοιχείου του ανθρώπινου είδους.
Προσδιοριστικό στοιχείο της ταυτότητας κάθε ανθρώπου είναι η σκέψη και η συμπεριφορά του. Τίποτε άλλο δεν χαρακτηρίζει κάποιον όσο ο τρόπος σκέψης και ο τρόπος που ενεργεί. Από τους δύο όμως αυτούς πυλώνες της ταυτότητας η σκέψη κατέχει δεσπόζουσα θέση. Η συμπεριφορά του ανθρώπου, αν δεν είναι ενστικτώδης, ρυθμίζεται από τη σκέψη. Ο τρόπος, δηλαδή, που σκεπτόμαστε προσδιορίζει σε απόλυτο βαθμό και τον τρόπο αντίδρασής μας τόσο στα εξωτερικά ερεθίσματα όσο και στα εσωτερικά. Βέβαια, όλα αυτά, δε συνιστούν μία απλή μηχανιστική διαδικασία αλλά ένα περίπλοκο μηχανισμό που αισθητοποιεί το μεγαλείο της ανθρώπινης ύπαρξης.
Οι παραπάνω επισημάνσεις – παραδοχές καθιστούν αναγκαίο το ενδιαφέρον μας για τον πλούτο, την ποιότητα και το περιεχόμενο της σκέψης. Επιπρόσθετα αναγκαία κρίνεται η ανίχνευση εκείνων των παραγόντων που διαμορφώνουν και επηρεάζουν τη σκέψη του ανθρώπου (οικογένεια, κοινωνικό περιβάλλον, θρησκεία…). Η πλήρης χαρτογράφηση όλων των παραπάνω συνιστωσών της σκέψης μπορεί να βοηθήσει και στη βαθύτερη κατανόηση της σχέσης σκέψης και ζωής.
Κοινωνιολόγοι, ψυχαναλυτές και ιστορικοί διαπιστώνουν πως η μορφή κάθε κοινωνικού σχηματισμού καθώς και ο πολιτισμός μιας ιστορικής περιόδου είναι προϊόντα της σκέψης, τόσο της «ιδιωτικής» όσο και της «δημόσιας». Ο προσανατολισμός της σκέψης μιας περιόδου, ενός λαού ή ενός ατόμου βρίσκεται πάντα σε μία διαλεκτική σχέση και συνυφαίνουν το παρόν και το μέλλον. Κάθε απόπειρα αλλαγής ή υπέρβασης των ατομικών ή συλλογικών στερεοτύπων καθοδηγείται και από την ανάλογη σκέψη. Αυτή, λοιπόν, είναι το «πρώτο κινούν» κάθε ατομικής ή συλλογικής δράσης και επανάστασης.
Η θετική σκέψη
Όσοι από τους κοινωνικούς ερευνητές πιστεύουν πως το άτομο αποτελεί την αφετηρία κάθε κοινωνικής αλλαγής εστιάζουν το ενδιαφέρον τους στον εμπλουτισμό της σκέψης με θετικά στοιχεία. Βέβαια από πολλούς προβάλλονται ερωτήματα για τη δυνατότητα του ατόμου να ελέγχει απόλυτα τον «ποταμό» των σκέψεών του. Εάν όμως θέλουμε να ελέγχουμε τη ζωή μας και να την κατευθύνουμε σε επιθυμητούς στόχους θεωρείται αναγκαίος ο έλεγχος και εμπλουτισμός της σκέψης μας με θετικά φορτισμένα στοιχεία. Η ζωή αποκτά ενδιαφέρον μόνο όταν μας «πλημμυρίζουν» θετικές σκέψεις για τους άλλους. Κι αυτό γιατί η θετική σκέψη εμπεριέχει την αθωότητα, την ελπίδα, την αισιοδοξία και τον αλτρουισμό.
«Η σκέψη είναι ο νόμος του κόσμου. Αυτός ο νόμος πρέπει να κατανοηθεί σε όλη του την πληρότητα. Η σκέψη δεν είναι μόνο η λεκτική έκφραση. Η επικράτεια της σκέψης είναι και επικράτεια της νοητικής ενέργειας», (Μορυά).
Επιπλέον η θετική σκέψη προϋποθέτει εσωτερική καλλιέργεια, ποιότητα ηθικής, πλούσια συναισθήματα και κοινωνική συνείδηση. Οι έννοιες του δικαίου και του καλού είναι στενά συνυφασμένες με τη θετική σκέψη. Μέσα από αυτή δεν εξασφαλίζεται μόνο η προσωπική ευτυχία αλλά ταυτόχρονα ενδυναμώνεται ο κοινωνικός ιστός και ενισχύεται η κοινωνική συνοχή.
Η αρνητική σκέψη
Αντίθετα η αρνητική συμπεριφορά προϋποθέτει μία αρνητική σκέψη. Αυτή χαρακτηρίζει άτομα απαισιόδοξα, απογοητευμένα και αποτυχημένα. Άτομα με χαμηλό δείκτη αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησης. Η αρνητική επίσης σκέψη για τη ζωή, τους άλλους και τον κόσμο πηγάζει από ένα ακαθόριστο «αίσθημα μειονεξίας» που σπρώχνει το τραυματισμένο Εγώ σε επιθετικές συμπεριφορές. Το υποκείμενο μέσα από την αρνητική σκέψη για τους άλλους αυτοεπιβεβαιώνεται και βρίσκει προσωρινά μία διέξοδο από το βασανιστικό αίσθημα της συνειδητοποίησης της «ασημαντότητάς» του. Η πράξη του κακού, προϊόν μιας αρνητικής σκέψης, εκφράζει τα αδιέξοδα του υποκειμένου.
«Η σκέψη της αποτυχίας είναι ήδη ήττα. Σαν αετός πάνω από τον γκρεμό πετάει εκείνος που γνωρίζει την κατεύθυνση της πτήσης του», (Μορυά).
Δεν βρίσκεται επίσης μακριά από την αλήθεια η παραδοχή πως: «όποιος σκέπτεται το κακό για τους άλλους στην επεξεργάζεται το «κακό» για τον εαυτό του». Κι όλα αυτά γιατί παντού «βλέπει» το κακό αυτοεγκλωβιζόμενος στο φαύλο κύκλο του αμυντικού μηχανισμού της «προβολής» (προβάλλω ασυνείδητα στους άλλους τα δικά μου αρνητικά σε μια προσπάθεια αποενοχοποίησης).
Σκέψου θετικά
Η ευτυχισμένη ζωή, οι αυθεντικές διαπροσωπικές σχέσεις και η κοινωνική ειρήνη εδράζονται πάντα στη δυνατότητα του ανθρώπου να σκέπτεται θετικά για τον εαυτό του, τους άλλους και τη ζωή. Ο εμπλουτισμός της ύπαρξής μας με θετικές σκέψεις επιφέρει την ψυχολογική ισορροπία αλλά ταυτόχρονα δημιουργεί τις προϋποθέσεις για αρμονικότερες κοινωνικές σχέσεις. Οι άλλοι δεν είναι υποχρεωτικά φορείς του κακού που μας απειλούν. Στην «κακότητα» των άλλων δεν πρέπει να αντιδράμε με αρνητικές σκέψεις, αλλά πάντα με θετικές σκέψεις. Το αντίδοτο στο «γκρίζο» χρώμα της συμπεριφοράς των άλλων δεν μπορεί να είναι η «σκέψη του κακού» αλλά η θετική σκέψη. Όταν σκεπτόμαστε αρνητικά γινόμαστε κι εμείς αυτό που απορρίπτουμε (το κακό). Όταν με την αρνητική σκέψη αναπαράγουμε το κακό εγκλωβιζόμαστε και εμείς στα αδιέξοδα των φορέων του κακού.
Η σκέψη, λοιπόν, επειδή συμβαδίζει με τη ζωή, οφείλει να είναι προσανατολισμένη στο φως και στη θετική όσο και αισιόδοξη εικόνα του κόσμου. Κι αυτό όχι από τη σκοπιά μιας αφελούς κι ανέξοδης αισιοδοξίας αλλά γιατί τα «θαύματα» της ζωής πηγάζουν από τη σκέψη του καλού. Εάν θέλουμε να αλλάξουμε τη ζωή αναπόδραστα πρέπει να αλλάξουμε και τρόπο σκέψης. Μπορεί η ζωή να διαποτίζει τη σκέψη με αρνητικά και θετικά στοιχεία αλλά η σκέψη ως ένα βαθμό μπορεί να αυτονομηθεί και να κατευθύνει τη ζωή προς στόχους ειρηνικούς και ανθρώπινους. Η τύχη δεν πρέπει να αφεθεί ελεύθερη να καθορίζει τη ζωή του ανθρώπου. Μόνο η θετική σκέψη μπορεί να αλλάξει προς το καλύτερο την τύχη και τη ζωής μας.
Πλούτισε το νου σου…
Εάν τελικά «είμαστε αυτό που σκεπτόμαστε» τότε εύκολα μπορούμε να γίνουμε ένθερμοι κήρυκες των παρακάτω λόγων:
«Να παρακολουθείς από κοντά τις σκέψεις που πλημμυρίζουν το μυαλό σου.
Να ελέγχεις τη ζωή σου και να την κατευθύνεις.
Να θυμάσαι πάντα πως το καλό και το κακό που κάνεις στους άλλους, ακόμη και στις σκέψεις του, θα επιστρέψει αναπόφευκτα σε σένα, σαν μπούμερανγκ, ως ευλογία ή κατάρα.
Πλούτισε το νου σου με αρμονικές, ειρηνικές και θετικές σκέψεις και θα δεις να συμβαίνουν θαύματα στη ζωή σου.
Άλλαξε τις σκέψεις σου και θ’ αλλάξεις έτσι και το πεπρωμένο σου».