Πριν ξεκινήσεις να διαβάζεις το παρακάτω κείμενο
…χρειάζεται να συμφωνήσουμε σε κάτι πολύ βασικό: Κανείς δεν είναι τέλειος. Αυτό σημαίνει πως όλοι κάνουμε λάθη και είναι αναφαίρετο δικαίωμά μας να κάνουμε, γιατί μέσα από αυτά γινόμαστε κάθε φορά όλο και καλύτεροι.
Εφόσον, λοιπόν, άνθρωποι είμαστε και λάθη κάνουμε
…η λέξη «συγνώμη» είναι ο μαγικός κωδικός που –όσο λάθος και αν ήμασταν- μας εξασφαλίζει μία θέση στον παράδεισο, μας δίνει την ευκαιρία να επανορθώσουμε, να απελευθερωθούμε από τις ενοχές και το κυριότερο, να κοιμόμαστε ήσυχες τα βράδια.
Ζητώντας συγνώμη
…παραδεχόμαστε στον άλλο πως αφιερώσαμε χρόνο να καταλάβουμε τι ήταν αυτό που τον πείραξε ή προκάλεσε την κατάσταση και τώρα που το εντοπίσαμε, είμαστε αρκετά ειλικρινείς για να αναλάβουμε την ευθύνη όσων είπαμε ή κάναμε. Ακόμη και επιλέγοντας να αρθρώσουμε δειλά ένα «συγνώμη».
Εδώ βέβαια προκύπτει ένα σοβαρό ζήτημα. Μπορεί η έννοια της συγνώμης να έχει εφευρεθεί μόνο για πολύ εξαιρετικές περιπτώσεις, όμως εμείς τείνουμε να την κάνουμε «καραμέλα» στην καθημερινότητα.
Ναι, θα ζητήσουμε συγνώμη από τον τύπο που σπρώξαμε κατά λάθος στο μετρό, από τη φίλη που της είχαμε πει πως θα την πάρουμε τηλέφωνο και το ξεχάσαμε εντελώς, αλλά ποιος ο λόγος να απολογούμαστε για ένα μήνυμα που αφήσαμε στο «Διαβάστηκε» ή επειδή χρειαζόμαστε λίγο περισσότερο χρόνο με τον εαυτό μας;
Μπορεί να μην είμαι σε θέση να γνωρίζω τι ακριβώς το προκαλεί αυτό, όμως ακόμη και σε ένα μικρό ποσοστό, το φύλο παίζει σίγουρα καθοριστικό ρόλο.
Μεγαλώνοντας μαθαίνουμε να είμαστε τα «nice girls» που είναι πάντα πρόθυμες, δεν φέρνουν τους άλλους σε δύσκολη θέση, δεν υψώνουν τη φωνή τους, δεν γίνονται επιθετικές, με αποτέλεσμα πλέον, οτιδήποτε και αν θέλουμε να πούμε, να ζητάμε πρώτα συγνώμη που παρεμβαίνουμε και έπειτα να συνεχίζουμε την οποιαδήποτε πρόταση.
Για να καταλάβεις τι εννοώ, θυμήσου απλά όλες εκείνες τις φορές στο σχολείο που είπες στη διπλανή σου «Εεε, συγνώμη, μήπως έχεις ένα στυλό». Ναι, το παράδειγμα είναι κάπως χοντροκομμένο, όμως είναι μόνο ένα από τα χιλιάδες παραδείγματα που νιώσαμε την ανάγκη να ζητήσουμε συγνώμη ενώ δεν υπήρχε κανένας ουσιαστικός λόγος. Ακριβώς για αυτό, παρακάτω έχω συγκεντρώσει μερικά πράγματα, για τα οποία δεν χρωστάς καμία «συγνώμη» και σε κανέναν.
1# Για την εξωτερική σου εμφάνιση
«Σαν να πήρες μερικά κιλάκια», σου λέει χαριτωμένα η μαμά σου και εσύ μπαίνεις αυτόματα στη διαδικασία να απολογηθείς για τον… μεταβολισμό σου. Λες και βρίσκεσαι ενώπιων δικαστηρίου, το κεφάλι σου κατεβάζει και απαριθμεί κάθε πιθανό λόγο που το σώμα ή η διατροφή σου έχει αλλάξει, προσπαθώντας να δικαιολογηθείς που απέκτησες μαγουλάκια, ενώ δεν θα έπρεπε. Εεε, σόρρυ αλλά ποιος το ορίζει αυτό;
Ακόμη και αν η κριτική δεν εκφράζεται πάντα τόσο άμεσα όπως στο παραπάνω παράδειγμα, οι γυναίκες κρινόμαστε καθημερινά για τα σώματά μας, σαν να πρόκειται για κάποιο μπλουζάκι που αγοράσαμε και ζητήσαμε τη γνώμη του διπλανού μας. Ανεξάρτητα από το αν είμαστε «στεγνές», «ζουμερές», petite ή γαζέλες, σημασία έχει να είμαστε υγιείς και να μην δίνουμε σε κανέναν άσχετο το δικαίωμα, να παριστάνει τον διατροφολόγο μας και να ζητάει εξηγήσεις.
2# Για το πώς αισθάνεσαι
Είτε πετάς στα σύννεφα από τη χαρά σου, είτε θες να ανοίξει η Γη να σε καταπιεί, κανένας δεν μπορεί να σε κατηγορήσει για τον τρόπο που αισθάνεσαι, να σου ζητήσει εξηγήσεις ή να σου επιβάλει έμμεσα ένα διαφορετικό συναίσθημα. Ο κάθε άνθρωπος είναι πολύπλευρος, δεν μπορεί να είναι μόνο «καλός» ή «κακός», όπως δεν είναι υγιές να είναι διαρκώς χαρούμενος ή θλιμμένος.
Είναι στην ελεύθερη ευχέρεια του καθένα πως θα επιλέξει να βιώσει και θα διαχειριστεί μία κατάσταση και δεν είναι εξυπηρετεί κανέναν τελικά να κρίνουμε εξ ιδίων τα αλλότρια. Με άλλα λόγια, κανείς δεν μπορεί να σε αναγκάσει να ζήσεις έναν χωρισμό στην υπερβολή του επειδή εκείνος ζει το απόλυτο drama, κανένας δεν πρέπει να σε πιέσει να περάσεις καλά επειδή βρίσκεσαι κάπου έξω με μία παρέα. Εφόσον δεν ρώτησες κανέναν τι θα έκανε αν ήταν στη θέση σου, δεν υπάρχει και κανένας λόγος να δέχεσαι και υποδείξεις.
3# Για τον χρόνο που περνάς με τον εαυτό σου
Κακά τα ψέματα, όσο και αν απολαμβάνουμε τον χρόνο που περνάμε με τον εαυτό μας, όλες νιώθουμε εξίσου άβολα τη στιγμή που «κρεμάμε» την υπόλοιπη παρέα γιατί αποφασίσαμε πως θέλουμε να περάσουμε το βράδυ του Σαββάτου κάτω από τα σκεπάσματα. Συνήθως, το επόμενο πρωί αναρωτιόμαστε εάν κάποια από τις φίλες μας έχει τσαντιστεί ή νιώθουμε ενοχές που χρειάστηκε να πούμε ψέματα πως είμαστε κουρασμένες για να αποφύγουμε την έξοδο.
Μήπως όμως υπεραναλύουμε την κατάσταση περισσότερο από όσο θα έπρεπε; Εφόσον αισθανόμαστε την ανάγκη να μείνουμε σπίτι, οφείλουμε να της δώσουμε προτεραιότητα. Τώρα, εάν υπάρχει κάποιος που πιστεύουμε πως θα ενοχληθεί ή έχει μία διαφορετική άποψη για τη δική μας απόφαση, δεν του χρωστάμε καμία απολύτως εξήγηση και πιθανότατα έχει έρθει η ώρα να αναθεωρήσουμε τη σχέση μας μαζί του.
4# Για τη συμπεριφορά κάποιου άλλου
Πριν αρκετά χρόνια, δύο καλές μου φίλες είχαν τσακωθεί μεταξύ τους. Μία δεκαετία μετά, ακόμη δεν μπορώ να καταλάβω για ποιο λόγο χρειάστηκε να παριστάνω τον διαιτητή και τον διαμεσολαβητή ταυτόχρονα. Όχι δεν μου ζητήθηκε, αλλά μία βαθύτερη δύναμη με έσπρωχνε κάθε φορά να υποστηρίζω εναλλάξ τη μία στην άλλη, ενώ για να είμαι ειλικρινής, ποτέ δεν κατάλαβα ποια πραγματικά έφταιγε στη συγκεκριμένη υπόθεση.
Παρόλα αυτά, στεκόμουν ειλικρινής απέναντι και στις δύο, παριστάνοντας τον πρωταθλητή του… ping pong, αντικρούοντας επιθέσεις και προσπαθώντας να εξομαλύνω μία κατάσταση που δεν ήταν εξ αρχής στο χέρι μου να ελέγξω. Ποια ήταν το ηθικό δίδαγμα αυτής της ιστορίας; Πώς μιλώντας εκ μέρους και των δύο, θέλοντας να προστατέψω τη μία από την άλλη, θεωρούσα πως ήταν ευθύνη μου που δεν μιλούσαν μεταξύ τους, πως ίσως κάπου έφταιγα κι εγώ, παραβλέποντας για καιρό το πλέον προφανές: It was none of my business!
5# Για την ερώτηση που έκανες
Last but not least, είναι το κακό συνήθειο που έχουμε αρκετές από εμάς, να κοτσάρουμε πριν από κάθε μας ερώτηση τη λέξη «συγνώμη». Παρότι είναι ένας τρόπος άμυνας που μας κάνει να αισθανόμαστε λίγο πιο ασφαλής και προστατευμένες τις φορές που παίρνουμε τον λόγο μπροστά σε ένα ανοίκειο κοινό, στην πραγματικότητα μας κάνει να «ακυρώνουμε» τον εαυτό μας και μας βγάζουμε εξ αρχής φάουλ, πριν καν τολμήσουμε να εκφράσουμε το ερώτημα ή τη θέση μας.
Είναι σχεδόν σαν να παραδεχόμαστε πως είμαστε λάθος, πριν καν μιλήσουμε. Αυτό, όχι μόνο μας κάνει να δείχνουμε ευάλωτες στους γύρω μας –γεγονός που δεν χρειάζεται να μας απασχολεί ιδιαίτερα-, αλλά μέσω της γλώσσας και της συχνότητας με την οποία χρησιμοποιούμε τη λέξη «συγνώμη», καταλήγουμε εμείς οι ίδιες να τροφοδοτούμε ένα αίσθημα χαμηλής αυτοεκτίμησης και να χάνουμε την εμπιστοσύνη που έχουμε στον εαυτό μας.