Ο μικρός με ένα κινητό στο χέρι να παίζει video games. Έφηβοι σε καφετέρια που αντί να συζητούν είναι βουτηγμένοι σε μια ψυχρή οθόνη. Γονείς που τσακώνονται με τα παιδιά τους για την αλόγιστη χρήση του tablet. Κέντρα απεξάρτησης για νέους που είναι εθισμένοι στα ηλεκτρονικά παιχνίδια. Παιδόφιλοι, κινήματα αυτοκτονίας και κοινοί εγκληματίες που δρουν ανενόχλητοι πίσω από την ανωνυμία του διαδικτύου με στόχο ανήλικα παιδιά. Εικόνες καθημερινές και πλέον συνηθισμένες. Και από δίπλα, μια ολόκληρη κοινωνία να ρίχνει τα πυρά της στην τεχνολογία που βλάπτει κι αλλοιώνει την προσωπικότητα των νέων μας. Μια διατύπωση λανθασμένη, αφού το πρόβλημα δεν είναι η τεχνολογία αυτή καθαυτή αλλά η δική μας χρήση και το δικό μας παράδειγμα στα παιδιά μας.
Μια κοινωνία που πρώτη έβαλε το λιθαράκι της σε μια πραγματικότητα εικονική και ψεύτικη. Ακούω γονείς που θυμώνουν κι απογοητεύονται με τα παιδιά τους όταν ζητούν επίμονα το κινητό για να παίξουν ή να δουν ένα παιδικό, την ίδια στιγμή που σου μιλούν με το κεφάλι σκυμμένο στην γυάλινη οθόνη. Κι αυτό που δεν καταλαβαίνουμε είναι πως τα παιδιά μιμούνται συμπεριφορές, υιοθετούν συνήθειες που τους διδάσκουμε και προσαρμόζονται στις κοινωνικές δομές που ζουν. Και ο προθάλαμος αυτής της κοινωνίας, η οικογένεια, έχει αλλοιωθεί από τότε που οι απλές συσκευές κινητής τηλεφωνίας αντικαταστάθηκαν από τα πανέξυπνα smartphones.
Απομόνωση και «ψυχική» απουσία των γονιών
Απ’ ότι φαίνεται, είμαστε η γενιά που αλλάζει τον όρο «γονεϊκότητα» με πολλούς τρόπους. Από τη μία ασχολούμαστε με την ψυχολογία και τον συναισθηματικό κόσμο των παιδιών περισσότερο από ποτέ, διαβάζουμε βιβλία, φροντίζουμε να είναι επαρκής η φυσική μας παρουσία, κάνουμε τα πάντα για να μην τους λείψει τίποτα, κι από την άλλη είμαστε ψυχικά «απόντες». Ο ρόλος μας ως γονείς προσκρούει στο κινητό τηλέφωνο που είναι πάντα εκεί κοντά, πάντα φορτισμένο, πάντα αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας. Το διάλειμμά μας, πια, δεν είναι μια βόλτα στο τετράγωνο όπως παλιά αλλά μια βόλτα στο timeline μας. Τα διαλείμματά μας είναι πιο συχνά, διότι τα κινητά είναι «εύκολα». Διανύουμε μεγάλα διαστήματα μέσα στη μέρα όπου ο καθένας είναι προσηλωμένος στο τηλέφωνό του και απομονωμένος από την υπόλοιπη οικογένεια. Πρώτα εμείς κι αργότερα τα παιδιά μας που, όταν βαριούνται, τους πασάρουμε ένα smartphone για να σερφάρουμε με την ησυχία μας.
Διάσπαση προσοχής
Messenger, Viber, Facebook, Instagram, E-mails, Google, YouTube, μερικές από τις πλέον διαδεδομένες εφαρμογές με τις οποίες ασχολούμαστε κάθε μέρα, όλη μέρα. Την ώρα που καθόμαστε και διαβάζουμε με τα παιδιά μας έρχεται μήνυμα απ’ τη δουλειά, τον σύζυγο, τη φίλη μας, και το χέρι πάει ενστικτωδώς στο smartphone. Το διάβασμα διακόπτεται για λίγο και η προσοχή μας διασπάται. «Σιγά το πράγμα» θα σκεφθείτε και ίσως να είναι κι έτσι. Ίσως, όμως, και να μην είναι… Όταν οι ΔΕΠΥ είναι ασφυκτικά γεμάτες και η πλειονότητα των παιδιών από 5 έως 10 ετών διαγνωσμένα με διάσπαση προσοχής, μάλλον σημαίνει κάτι για το παράδειγμα που τους δίνουμε και τα πλαίσια μέσα στα οποία τα μεγαλώνουμε.
Οι οικογενειακές αξίες επηρεάζονται αρνητικά
Το κυριακάτικο τραπέζι με την οικογένεια είναι μία συνήθεια της ελληνικής οικογένειας που αγαπάμε και σεβόμαστε. Είναι μια ευκαιρία για την οικογένεια να συγκεντρωθεί όλη μαζί, να ανταλλάξει νέα, να πει αστεία, να συσφίξει τις σχέσεις της και να περάσει ποιοτικό χρόνο. Όλοι στο τραπέζι, λοιπόν, και το κινητό αρχίζει να χτυπάει. Σηκώνεται η μαμά για να μιλήσει, έπειτα ο μπαμπάς να δει ένα επαγγελματικό e-mail, λίγο μετά ο έφηβος γιος να απαντήσει σε μήνυμα του φίλου του. Η οικογένεια διασπάται και η ευκαιρία της για λίγες ώρες μαζί, απερίσπαστοι από διακοπές, καταστρέφεται. Οι οικογενειακές αξίες της ελληνικής οικογένειας θέλει όλα τα μέλη της να συγκεντρώνονται μαζί και να κρατάνε ενωμένο το θεσμό. Τα smartphones και η τεχνολογία, μπορούν να την επηρεάσουν!
Κινητό, η εύκολη λύση
Είναι πράγματι μια εύκολη λύση το smartphone. Όταν βαριούνται, κλαίνε, χτυπάνε, όταν, τέλος πάντων, θέλουμε να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να ξεχαστούν ή να τα απασχολήσουμε για λίγο. Τα μαθαίνουμε πως εάν κάτι τα δυσκολεύει, το κινητό (και όχι οι γονείς του) θα είναι εκεί για να τα παρηγορήσει. Μια συμπεριφορά που γίνεται πολύ γρήγορα συνήθεια και όταν, έφηβοι πια, έχουν σαν αποκούμπι το κινητό και το διαδίκτυο αναρωτιόμαστε τι πήγε λάθος και δεν μας έχουν εμπιστοσύνη, δεν μας μιλάνε, δεν μας θέλουν δίπλα τους.
Πώς θα περιορίσουμε τη χρήση των smartphones δίνοντας το καλό παράδειγμα;
Είναι δύσκολο να βγάλουμε τα κινητά από τη ζωή μας. Είναι, πραγματικά, τόσο αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητά μας που δύσκολα θα το αφήσουμε στην άκρη χωρίς να το ανοίξουμε έστω και μια φορά μέσα στο δίωρο. Αξίζει, όμως, να προσπαθήσουμε.
Όσο τα παιδιά είναι ξύπνια στο σπίτι, αφήστε το κινητό μέσα στην τσάντα σας. Δεν χρειάζεται να είναι σε κοινή θέα. Έτσι, δεν θα σας αποσπά την προσοχή αλλά ούτε θα περνάτε στα παιδιά το μήνυμα πως «χωρίς κινητό δεν μπορείτε».
Μην οδηγείτε με το κινητό στο χέρι. Ακούγεται αυτονόητο, αλλά δεν είναι. Διαβάζουμε άρθρα στο φανάρι, μιλάμε στο τηλέφωνο, ασχολούμαστε με τα μηνύματά μας. Και όλα αυτά με τα παιδιά στο πίσω κάθισμα.
Στη βόλτα ή στην εκδρομή, τα δεδομένα μπορούν να παραμείνουν κλειστά. Δείξτε στα παιδιά πως μπορείτε να ζήσετε χωρίς αυτό και να απολαύσετε μικρές χαρές με την οικογένεια ή τους φίλους σας χωρίς να σας αποσπά το smartphone.
Καθιερώστε τις περιόδους της μη χρήσης κινητών τηλεφώνων μέσα στη μέρα. Η συγγραφέας του «How to break up with your phone», συμβουλεύει 30λεπτα διαλείμματα χωρίς κινητό,τα οποία μπορούμε να αυξάνουμε σταδιακά μέχρι να πετύχουμε την πλήρη απεξάρτηση.
Ανακοινώνετε στο παιδί το λόγο που παίρνετε το κινητό στο χέρι σας, ώστε να μην υπάρχει κάποιο μυστήριο που κάνει τη χρήση του ελκυστική. «Ας δούμε τι καιρό θα κάνει αύριο», ή «θα πάρω τον μπαμπά τηλέφωνο να δω γιατί άργησε». Τα παιδιά καταλαβαίνουν πλήρως που χρησιμεύει η λειτουργεία του κινητού, ενώ εσείς θα διστάσετε να κοιτάξετε το κινητό σας ανακοινώνοντας «θέλω να δω τι φόραγε η Ελένη Μενεγάκη στην εκπομπή της».
Το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας διαπίστωσε πως, εάν μια ειδοποίηση από το κινητό μας αποσπάσει την προσοχή, θα μας κρατήσει δέσμιούς του για περίπου 23 λεπτά και 15 δευτερόλεπτα. 23 λεπτά χαμένα από τον εαυτό μας, τα παιδιά μας και την οικογένειά μας.