Στις Βρυξέλλες στρέφεται το πολιτικό και διπλωματικό ενδιαφέρον για τις επόμενες 48 ώρες, καθώς την Παρασκευή ξεκινά η κρίσιμη Σύνοδος Κορυφής των ηγετών της Ευρώπης των 27, της πρώτης που πραγματοποιείται με φυσική παρουσία των προέδρων και πρωθυπουργών της Ε.Ε., με φόντο την πανδημία του κορωνοϊού.
Στην ατζέντα των διαπραγματεύσεων βρίσκονται αφενός οι εξελίξεις στο «καυτό» μέτωπο της οικονομίας, ιδίως σε ό,τι αφορά τη θεσμοθέτηση του Ταμείου Ανάκαμψης και τον πολυετή προϋπολογισμό της Ένωσης.
Αφετέρου αναμένεται να τεθεί επί τάπητος η απάντηση που καλείται να δώσει η Ένωση απέναντι στην ολοένα κλιμακούμενη επιθετική ρητορική της Τουρκίας, ιδίως μετά τις μονομερείς αποφάσεις της Άγκυρας στο ζήτημα της Αγίας Σοφίας.
Σε τρεις άξονες οι θέσεις της Ελλάδας
Την κρισιμότητα της Συνόδου Κορυφής έσπευσε να επισημάνει ο ίδιος ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Στέλιος Πέτσας, κατά τη διάρκεια της ενημέρωσης των πολιτικών συντακτών την Πέμπτη.
Ο κ. Πέτσας υπογράμμισε πως «πρέπει να υπάρξει συμφωνία για το Ταμείο Ανάκαμψης».
Μάλιστα, ο ίδιος τόνισε πως η Ελλάδα προσέρχεται στη Σύνοδο, συνοψίζοντας τις θέσεις της σε τρεις άξονες, οι οποίοι είναι οι εξής:
Να διατηρηθεί το ύψος των ενισχύσεων που πρότεινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.Να διατηρηθεί η προτεινόμενη από την επιτροπή αναλογία επιχορηγήσεων και δανείων, ώστε ο κεντρικός κορμός των ενισχύσεων να είναι επιχορηγήσεις και όχι ο δανεισμός.
Να μην υπάρξουν πρόσθετες ειδικές προϋποθέσεις για την ενίσχυση μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης παρά μόνο όσες ήδη προβλέπονται στις συνθήκες και το σύμφωνο σταθερότητας και ανάπτυξης.
Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος αναφέρθηκε, εξάλλου, στην τηλεφωνική επικοινωνία που είχε την Τετάρτη ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ. Ο κ. Μητσοτάκης επισήμανε στον επικεφαλής της Ε.Ε. ότι η Ευρώπη πρέπει να λάβει άμεσα αποφάσεις για την ενίσχυση των οικονομιών και τη στήριξη των εργαζομένων.
Κατά τον κ. Πέτσα, «αγκάθι» στις όποιες αποφάσεις λάβουν οι Ευρωπαίοι ηγέτες παραμένουν οι διαφωνίες για την αναλογία επιχορηγήσεων – δανείων του Ταμείου Ανάκαμψης. Μάλιστα, ο ίδιος εμφανίστηκε συγκρατημένα αισιόδοξος ως προς την επίτευξη συμφωνίας κατά την επικείμενη Σύνοδο Κορυφής.
Reuters: Οι αποφάσεις της Συνόδου θα καθορίσουν την πορεία των αγορών
Την ίδια στιγμή, δημοσίευμα του ειδησεογραφικού πρακτορείου Reuters εκτιμά ότι από την έκβαση της Συνόδου Κορυφής της Ε.Ε., αναμένεται να καθοριστεί η κατεύθυνση του ευρώ και των ευρωπαϊκών αγορών μετοχών και ομολόγων τους επόμενους μήνες.
Το δημοσίευμα επισημαίνει ότι η πρόταση για το σχέδιο ανάκαμψης, ύψους 750 δισ. ευρώ, θεωρήθηκε ως κάτι επαναστατικό που οδηγεί την Ε.Ε. πιο κοντά σε μία δημοσιονομική ένωση -με την πρόβλεψη για κοινή ανάληψη χρέους και τη διάθεση των χρημάτων με τη μορφή κυρίως επιχορηγήσεων αντί δανείων – και ενίσχυσε πολύ την εμπιστοσύνη στην πορεία των ευρωπαϊκών αγορών.
Τα τέσσερα σενάρια σύμφωνα με το Reuters
Σύμφωνα με την ανάλυση του Reuters, τέσσερα είναι τα επικρατέστερα σενάρια ως προς την έκβαση των διαπραγματεύσεων κατά τη διάρκεια της Συνόδου Κορυφής:
Σενάριο 1ο: Συμφωνία σε γενικές γραμμές με την τρέχουσα πρόταση
Αναμένεται σημαντική μείωση των αποδόσεων των κρατικών ομολόγων, ιδιαίτερα της Ιταλίας, για το δημόσιο χρέος της οποίας τέθηκε ζήτημα βιωσιμότητας μετά την κρίση του κορωνοϊού. Η διαφορά της απόδοσης μεταξύ των γερμανικού 10ετούς ομολόγου (bund) και του αντίστοιχου ιταλικού (BTP) αναμένεται να μειωθεί σε περίπτωση συμφωνίας. Η απόδοση των BTP διαμορφώνεται σήμερα στο 1,28%, ενώ αυτή των γερμανικών bunds είναι αρνητική (-0,45%). Το ευρώ δεν αναμένεται να έχει σημαντικά περιθώρια ανόδου, καθώς οι διαχειριστές κεφαλαίων έχουν ήδη επενδύσει πολύ σε αυτό. Ενισχυμένο από το πρόγραμμα αγορών ομολόγων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και τα σχέδια για το ταμείο ανάκαμψης, το ευρώ έχει αυξηθεί 7% έναντι του δολαρίου από τα χαμηλά επίπεδα του Μαρτίου. Οι μετοχές της Ευρωζώνης μπορεί να εκτιναχθούν.
Σενάριο 2ο: Δεν υπάρχει συμφωνία αλλά ελπίδες για γρήγορη πρόοδο
Αν η αβεβαιότητα για μία συμφωνία είναι μεγάλη, οι αναλυτές πιστεύουν ότι οι αγορές μπορεί να ανεχτούν μία καθυστέρηση λίγων ημερών ή εβδομάδων, εφόσον οι ηγέτες της ΕΕ πιστεύουν ότι θα υπάρξει τελικά συμφωνία. Η δύναμη πυρός της ΕΚΤ αναμένεται να λειτουργήσει ως δίχτυ ασφαλείας για τα κρατικά ομόλογα μεταξύ των συνόδων κορυφής. «Αν οι ηγέτες της ΕΕ προγραμματίσουν μία σύνοδο κορυφής τον Αύγουστο, αυτό θα βοηθούσε να περιορισθεί η όποια απογοήτευση», δήλωσε αναλυτής της Nomura.
Σενάριο 3ο: Απογοήτευση από τη νόθευση του σχεδίου
Ένας συμβιβασμός για να εξασφαλισθεί η στήριξη των λεγόμενων «τεσσάρων φειδωλών» χωρών -της Ολλανδίας, της Αυστρίας, της Σουηδίας και της Δανίας- θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά τις αγορές. Οποιαδήποτε συμφωνία που θα «νέρωνε» την ενοποίηση, αποκλείοντας την κοινή έκδοση χρέους ή μειώνοντας το ύψος του ταμείου ανάκαμψης θα έθετε σε πίεση τα ιταλικά ομόλογα. Το ευρώ θα μπορούσε να υποχωρήσει. Όσο περισσότερο αποκλίνει η συμφωνία από την τρέχουσα πρόταση, τόσο μεγαλύτερες οι πιθανές απώλειες για το ευρώ.
Σενάριο 4ο: Κατάρρευση των συζητήσεων χωρίς να διαφαίνεται συμφωνία στον ορίζοντα
Δεδομένης της ύφεσης που αντιμετωπίζουν οι ευρωπαϊκές χώρες και με τη Γερμανία και τη Γαλλία να πιέζουν για μία συμφωνία, οι ηγέτες της ΕΕ αναμένεται ότι θα αποφύγουν μία νέα πολιτική κρίση, αλλά αυτό δεν μπορεί να αποκλειστεί. «Αν υποθέσουμε ότι έχουμε κάτι πολύ πιο αδύναμο ή ότι δεν συμφωνούν, η ισοτιμία του ευρώ θα μπορούσε να υποχωρήσει κάτω από τα 1,10 δολάρια», δήλωσε στέλεχος της Bank of America. Στέλεχος της ING προειδοποίησε για ενδεχόμενο «τοξικό κοκτέιλ» αν οι συζητήσεις αναβάλλονται συνέχεια και η ΕΚΤ διαμηνύσει την πρόθεσή της να περιορίσει τις έκτακτες αγορές ομολόγων.
Το ζήτημα της Τουρκίας και η Αγία Σοφία
Την ίδια στιγμή, ιδιαίτερα σημαντική είναι και η στάση που θα τηρήσει στο εξής η Ευρώπη των 27 απέναντι στην Τουρκία, με φόντο αφενός τις τουρκικές προκλήσεις σε Αιγαίο, Λιβύη και ανατολική Μεσόγειο, αφετέρου την απόφαση του Τούρκου προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, να προχωρήσει στη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί.
Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Στέλιος Πέτσας, σε ερώτηση του CNN Greece για το αν στην επικριμένη Σύνοδο Κορυφής θα τεθεί το θέμα της Αγίας Σοφίας, επεσήμανε πως τα βήματα για το συγκεκριμένο θέμα διαμορφώνονται σταδιακά.
Όπως είπε, «είναι γεγονός πως υπάρχει παγκόσμια κατακραυγή για το ιστορικό λάθος του Ερντογάν και τόνισε πως θα επιδιώξει το θέμα της Αγίας Σοφίας να τεθεί είτε στο περιθώριο της Συνόδου είτε εντός της Συνόδου».
Σε αυτό το πλαίσιο, σύμφωνα με πληροφορίες του ΣΚΑΪ, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, φέρεται να πρότεινε τη διεξαγωγή μιας πενταμερούς συνάντησης για την Τουρκία, στο περιθώριο της Συνόδου.
Στην πενταμερή θα μετάσχουν ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, ο Σαρλ Μισέλ ο οποίος την πρότεινε, και η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Για το θέμα έχει γίνει προκαταρκτική συζήτηση, αλλά δεν έχει οριστικοποιηθεί, αν η συνάντηση θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή ή το Σάββατο. Αυτό, πιθανότατα, θα εξαρτηθεί από την πρόοδο των συζητήσεων για το Ταμείο Ανάκαμψης.
Όπως επισήμανε ο κ. Μητσοτάκης στη Σύνοδο Κορυφής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) που πραγματοποιήθηκε το απόγευμα της Πέμπτης μέσω τηλεδιάσκεψης η απόφαση για την Αγία Σοφία είναι ενδεικτική για τον τρόπο, με τον οποίο αντιμετωπίζει η Τουρκία τις διεθνείς συμφωνίες, τον αλληλοσεβασμό και τον διαθρησκευτικό διάλογο. Τόνισε δε ότι ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ για την Εξωτερική Πολιτική Ζοζέπ Μπορέλ θα πρέπει να προχωρήσει στην κατάρτιση της λίστας των πιθανών κυρώσεων.
«Η ΕΕ θα είναι έτοιμη να δράσει όποτε είναι απαραίτητο για την υπεράσπιση των συμφερόντων της ίδιας και των κρατών μελών της με βάση το διεθνές δίκαιο», ήταν το μήνυμα του αντιπρόεδρου της Κομισιόν Μαργαρίτη Σχοινά στην Άγκυρα.