Το νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο που δόθηκε χθες σε δημόσια διαβούλευση θα δημιουργήσει ένα νέο τοπίο για τις κύριες και επικουρικές συντάξεις, για τις εισφορές επαγγελματιών, μισθωτών και εργοδοτών, ενώ είναι ιδιαίτερα ευνοϊκό για τους μισθωτούς με μπλοκάκι και τους συνταξιούχους που εργάζονται.
Παράλληλα προβλέπει μόνιμο κονδύλι 0,5% του ΑΕΠ από τον κοινωνικό προϋπολογισμό, που θα χρηματοδοτήσει όχι μόνο τις αυξήσεις που απορρέουν από τις αποφάσεις του ΣτΕ, αλλά και μια εφάπαξ παροχή που προβλέπεται να χορηγείται κάθε Δεκέμβριο σε δικαιούχους σύνταξης λόγω γήρατος, αναπηρίας και θανάτου, σε δικαιούχους προσυνταξιοδοτικής παροχής, επιδομάτων σύνταξης με αιτία την αναπηρία και ανασφάλιστους υπερηλίκους.
Κύριες Συντάξεις
Με το ασφαλιστικό νομοσχέδιο αυξάνονται τα ποσοστά αναπλήρωσης των κύριων συντάξεων για παλιούς και νέους ασφαλισμένους και για τα έτη ασφάλισης από 30,1 και άνω. Με τα νέα ποσοστά αναπλήρωσης έρχονται αυξήσεις στις κύριες συντάξεις από 2% έως και 14% τον μήνα. Η μέση μηνιαία αύξηση φτάνει τα 110 ευρώ για όσους ασφαλισμένους έχουν συμπληρώσει 40 χρόνια ασφάλισης και αποδοχές έως 1.500 ευρώ μεικτά. Η αύξηση για περισσότερους από 1 εκατ. συνταξιούχους ξεκινά από 12 ευρώ για 33 έτη ασφάλισης και μεικτό μισθό 700 ευρώ και φτάνει έως και 252 ευρώ τον μήνα για 40 έτη ασφάλισης και μεικτές αποδοχές 3.500 ευρώ.
Το τελικό σχέδιο των ποσοστών αναπλήρωσης των κύριων συντάξεων προβλέπει ότι στα 30 έτη ασφάλισης το ποσοστό αναπλήρωσης παραμένει 26,37% όπως ισχύει και σήμερα και για κάθε επιπλέον ημέρα ασφάλισης αυξάνεται, καθώς ο συντελεστής από 1,42% διαμορφώνεται στο 1,98%. Στα 33 έτη ασφάλισης το ποσοστό αναπλήρωσης από 30,63% με τον νόμο Κατρούγκαλου θα φτάσει στο 32,31%, ενώ στα 35 έτη θα διαμορφωθεί σε 37,31% από 33,81% σήμερα.
Στα 36 έτη ασφάλισης το ποσοστό αναπλήρωσης σήμερα είναι 35,40%, ενώ με το σχέδιο νόμου θα φτάσει 39,81%. Στα 40 έτη ασφάλισης η αναπλήρωση της ανταποδοτικής σύνταξης είναι 42,80% και θα διαμορφωθεί στο 50,01%, ενώ θα συνεχίσει να αυξάνεται για ασφάλιση 42 ετών με το ποσοστό αναπλήρωσης να φτάνει το 51,01% από 46,80% που είναι σήμερα. Η προσαύξηση στη σύνταξη δεν έχει πλαφόν ανάλογα με τα έτη ασφάλισης. Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, για κάθε επιπλέον έτος πέρα των 40 ετών υπάρχει προσαύξηση στο ποσοστό αναπλήρωσης 0,50% κατ’ έτος. Μετά τα 40 έτη, η αύξηση της αναπλήρωσης ανακόπτεται σημαντικά.
Σύμφωνα με την εφημερίδα «Τα Νέα», εδώ «κρύβεται» και η βασική αλλαγή συγκριτικά με το σύστημα Κατρούγκαλου, το οποίο διατηρούσε τον υψηλότερο κατ’ έτος συντελεστή (2 ποσοστιαίες μονάδες) για όλα τα χρόνια μετά τα 40. Αντίθετα, το νέο σύστημα δίνει μεγαλύτερη έμφαση σε όσους αποχωρούν με περισσότερα από 30 και έως 40 έτη ασφάλισης και φρενάρει σημαντικά στην ανταπόδοσή του μετά τα 40 έτη.
Εδώ θα πρέπει να επισημανθεί ότι το αποτέλεσμα για τους παλαιούς συνταξιούχους (πριν από τον νόμο Κατρούγκαλου – Μάιος 2016) θα είναι κυρίως λογιστικός συμψηφισμός καθώς η όποια αύξηση θα συμψηφιστεί με την προσωπική διαφορά που διατηρούν. Πολλοί θα δουν την προσωπική τους διαφορά να μειώνεται σε σχέση με το σημερινό σύστημα. Οι αυξήσεις για τους παλιούς συνταξιούχους – που είχαν συνταξιοδοτηθεί πριν από τον νόμο Κατρούγκαλου – θα δοθούν σύμφωνα με το προσχέδιο σε 5 ετήσιες δόσεις, αρχής γενομένης από 1ης/10/2019 και έως το 2024. Αυτό σημαίνει ότι χιλιάδες παλαιοί συνταξιούχοι που έχουν θετική προσωπική διαφορά στα εκκαθαριστικά τους σημειώματα δεν θα δουν στην τσέπη τους αύξηση της σύνταξής τους παρά μόνο λογιστικά. Ακόμη και αν περιλαμβάνονται στο 1 εκατ. συνταξιούχους που θα ωφεληθούν, ενδέχεται να δουν την όποια αύξηση στη σύνταξη μόνο στα χαρτιά.
Επικουρικές Συντάξεις
Μεσοσταθμική αύξηση 99,57 ευρώ τον μήνα που σε απόλυτους αριθμούς θα κυμαίνεται από 5 έως 196 ευρώ φέρνει το νέο Ασφαλιστικό για τις επικουρικές συντάξεις. Οι αυξήσεις των επικουρικών έρχονται αναδρομικά από 4 Οκτωβρίου 2019, ημερομηνία δημοσίευσης των αποφάσεων του ΣτΕ για τον νόμο Κατρούγκαλου.
Ειδικότερα:
– Το 100% των συνταξιούχων του Ταμείου Επικουρικής Ασφάλισης του Προσωπικού της Εμπορικής Τράπεζας (ΤΕΑΠΕΤΕ) θα δει μέση αύξηση 29,49%.
-Το 56,95% των συνταξιούχων του Τομέα Επικουρικής Ασφάλισης Υπαλλήλων Ναυτικών και Τουριστικών Πρακτορείων θα δει μέση αύξηση 31,29%.
-Το 18,78% των συνταξιούχων του ΙΚΑ ΕΤΕΑΜ θα πάρει μέση αύξηση 44,92%.
-Το 51,66% των συνταξιούχων του Ταμείου Ασφάλισης Δημοτικών και Κοινοτικών Υπαλλήλων (ΤΑΔΚΥ) θα δει μέση αύξηση 28,81%.
-Το 38,48% των συνταξιούχων μηχανικών του ΤΣΜΕΔΕ θα πάρει μέση αύξηση 12,29%.
Οι αυξήσεις αυτές αφορούν μόνο τις επικουρικές συντάξεις που είχαν υποστεί μείωση λόγω του ορίου των 1.300 ευρώ ως αθροίσματος κύριας και επικουρικής, καθώς το ΣτΕ έκρινε πως οι μειώσεις αυτές ήταν αντισυνταγματικές. Ολα τα ποσοστά αντικατοπτρίζονται σε αντίστοιχες μειώσεις του 2016. Από τους 300.000 και πλέον επικουρικούς συνταξιούχους που είχαν περικοπή το καλοκαίρι του 2016, οι 250.000 ήταν οι περισσότερο χαμένοι, καθώς είδαν μειώσεις έως 48,24%. Από το πρώην ΙΚΑ προέρχεται η μεγαλύτερη δεξαμενή συνταξιούχων που υπέστησαν το 2016 τις περικοπές και τώρα θα πρέπει να δουν αυξήσεις.
Παράλληλα προβλέπεται μόνιμο ποσό στήριξης χαμηλοσυνταξιούχων. Η σχετική διάταξη αναφέρει μόνιμη ετήσια αύξηση της συνταξιοδοτικής δαπάνης κατά 0,5% του ΑΕΠ προκειμένου να εξασφαλιστούν επιπλέον πόροι για τη στήριξη των χαμηλοσυνταξιούχων. Αυτό θα το ορίζει ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και θα δίνεται μόνο μία φορά τον χρόνο σε όλους τους χαμηλοσυνταξιούχους κύριας σύνταξης, προσυνταξιοδοτικής παροχής, αναπήρους και ανασφάλιστους υπερηλίκους.
Οι εισφορές των αυτοαπασχολούμενων
Νέο σύστημα ελεύθερης επιλογής εισφορών για όλους τους επαγγελματίες προβλέπει το νομοσχέδιο. Ειδικότερα διαμορφώνεται ένα σύστημα ελεύθερης επιλογής εισφορών για τους μη μισθωτούς για όλους τους κλάδους ασφάλισης (κύριας, επικουρικής, εφάπαξ).
Όσον αφορά ειδικά στις εισφορές κύριας ασφάλισης των ελεύθερων επαγγελματιών, οι ασφαλιστικές κατηγορίες διαμορφώνονται ως εξής:
-1η κατηγορία: 155 ευρώ
-2η κατηγορία: 186 ευρώ
-3η κατηγορία: 236 ευρώ
-4η κατηγορία: 297 ευρώ
-5η κατηγορία: 369 ευρώ
-6η κατηγορία: 500 ευρώ
Οι εισφορές υγείας ανέρχονται στα 55 ευρώ για την 1η κατηγορία και στα 66 ευρώ για τη 2η έως την 6η κατηγορία.
Οι ασφαλισμένοι κατατάσσονται με ελεύθερη επιλογή τους σε μία από τις έξι ασφαλιστικές κατηγορίες. Η κατάταξη σε μία από τις έξι αυτές κατηγορίες είναι υποχρεωτική.
Από 1ης Ιανουαρίου 2020 θεσπίζεται ειδική ασφαλιστική κατηγορία για την καταβολή των ασφαλιστικών εισφορών, της οποίας το ποσό της μηνιαίας εισφοράς αντιστοιχεί σε 93 ευρώ. Στην ειδική κατηγορία κατατάσσονται οι νέοι ελεύθεροι επαγγελματίες και αυτοτελώς απασχολούμενοι για πέντε έτη από την έναρξη ασκήσεως του επαγγέλματος κατόπιν αιτήσεώς τους.
Από 1ης Ιανουαρίου 2023 τα προαναφερθέντα ποσά των ασφαλιστικών κατηγοριών προσαυξάνονται κατ’ έτος με βάση συντελεστή που προκύπτει από το άθροισμα του ετήσιου ποσοστού μεταβολής του ΑΕΠ συν το ποσοστό μεταβολής του μέσου ετήσιου γενικού δείκτη τιμών καταναλωτή του προηγούμενου έτους διαιρούμενου διά του δύο.
Εργαζόμενοι με μπλοκάκι
Οι ασφαλισμένοι του ΕΦΚΑ οι οποίοι ασκούν παράλληλα δύο ή περισσότερες επαγγελματικές δραστηριότητες, μισθωτού ή αυτοτελώς απασχολουμένου ή ελεύθερου επαγγελματία επάγγελμα ή επάγγελμα υπαγόμενο στην ασφάλιση του πρώην ΟΓΑ, καταβάλλουν για κάθε ασκούμενη επαγγελματική δραστηριότητα τις προβλεπόμενες νέες ασφαλιστικές εισφορές (βλέπε παραπάνω).
Στις περιπτώσεις που πραγματοποιούνται παράλληλα περισσότερες της μιας μισθωτές απασχολήσεις, καταβάλλονται για κάθε μισθωτή απασχόληση οι εισφορές που προβλέπονται κατά περίπτωση και έως του ανώτατου ορίου ασφαλιστέων αποδοχών.
Ως προς την εργοδοτική εισφορά το ανώτατο όριο ασφαλιστέων αποδοχών εφαρμόζεται χωριστά για κάθε εργοδότη.
Στις περιπτώσεις μισθωτής απασχόλησης ή απασχολουμένων με έμμισθη εντολή που παράλληλα αυτοαπασχολούνται ή ασκούν ελεύθερο επάγγελμα ή επάγγελμα υπαγόμενο στην ασφάλιση του πρώην ΟΓΑ καταβάλλεται υποχρεωτικά η νέα προβλεπόμενη ασφαλιστική εισφορά. Η εν λόγω εισφορά δεν είναι δυνατόν να υπολείπεται του ποσού της εισφοράς της δεύτερης ασφαλιστικής κατηγορίας, συμπεριλαμβανομένης της εισφοράς για την ασφάλιση ασθενείας.
Εάν υπολείπεται του ποσού της δεύτερης ασφαλιστικής κατηγορίας, καταβάλλεται η διαφορά από τον ασφαλισμένο.
Ειδικά για τους νέους αυτοτελώς απασχολουμένους ή ελεύθερους επαγγελματίες η ανωτέρω εισφορά δεν δύναται να υπολείπεται της πρώτης ασφαλιστικής κατηγορίας, συμπεριλαμβανομένης της εισφοράς για την ασφάλιση ασθενείας, για 5 έτη από την έναρξη ασκήσεως του επαγγέλματος κατόπιν υποβολής σχετικής αιτήσεως.
Για όσους μισθωτούς και αυτοτελώς απασχολουμένους ή ελεύθερους επαγγελματίες ή απασχολουμένους σε επάγγελμα υπαγόμενο στην ασφάλιση του πρώην ΟΓΑ επιλέγουν προαιρετικά την καταβολή υψηλότερης εισφοράς της δεύτερης ασφαλιστικής κατηγορίας, αυτοτελώς απασχολουμένου ή ελεύθερου επαγγελματία ή απασχολουμένου σε επάγγελμα υπαγόμενο στην ασφάλιση του πρώην ΟΓΑ, ή της πρώτης ασφαλιστικής κατηγορίας για τους νέους επαγγελματίες, καταβάλλονται οι προβλεπόμενες εισφορές, συμπεριλαμβανομένης και της εισφοράς για την ασφάλιση ασθενείας.
Στους μισθωτούς που παράλληλα αμείβονται με δελτία παροχής υπηρεσιών από το φυσικό ή νομικό πρόσωπο στο οποίο παρέχουν μισθωτή εργασία ή σε συνδεδεμένα με αυτά πρόσωπα εφαρμόζονται αναλογικά ως προς το ύψος, τον τρόπο υπολογισμού και τον υπόχρεο καταβολής της εισφοράς. Οι παραπάνω ασφαλισμένοι για υγειονομική περίθαλψη υπάγονται υποχρεωτικά στην ασφάλιση του φορέα, κλάδου ή τομέα που εντάχθηκαν στον ΕΦΚΑ με την ιδιότητα του μισθωτού.
Ασφαλισμένοι ανεξαρτήτως του χρόνου υπαγωγής στην ασφάλιση, για τους οποίους προέκυπτε βάσει γενικών, ειδικών ή καταστατικών διατάξεων, όπως αυτές ίσχυαν έως την έναρξη του παρόντος για κάθε φορέα, τομέα, κλάδο ή λογαριασμό που εντάχθηκε στον ΕΦΚΑ, υποχρεωτική ασφάλιση σε δύο ή περισσότερους φορείς, τομείς, κλάδους και λογαριασμούς για την αυτή απασχόληση, καταβάλλουν τις προβλεπόμενες ασφαλιστικές εισφορές.
Οι παλαιοί ασφαλισμένοι κατά την έννοια των διατάξεων του Ν. 2084/1992, μετά την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου, εξακολουθούν να έχουν προαιρετικά το δικαίωμα καταβολής δεύτερης εισφοράς στον ΕΦΚΑ, κατόπιν υποβολής σχετικής αίτησης. Στην περίπτωση αυτή καταβάλλουν το συνολικό ποσοστό εισφοράς ασφαλισμένου και εργοδότη, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα. Αυτά εφαρμόζονται αντίστοιχα για την υγειονομική περίθαλψη, την επικουρική ασφάλιση και την εφάπαξ παροχή.
Στους ασφαλισμένους που αμείβονται με δελτίο παροχής υπηρεσιών και για τους οποίους προκύπτει ότι το εισόδημά τους προέρχεται από την απασχόλησή τους σε έως δύο φυσικά ή νομικά πρόσωπα εφαρμόζονται αναλογικά ως προς το ύψος, τον τρόπο υπολογισμού και τον υπόχρεο καταβολής της εισφοράς οι διατάξεις που αφορούν τους μισθωτούς.
Επικουρικό και εφάπαξ
Από την 1η Ιανουαρίου 2021 στην ασφάλιση του Κλάδου Επικουρικής Ασφάλισης του ΕΤΕΑΕΠ υπάγονται προαιρετικά, έπειτα από αίτησή τους οι αυτοαπασχολούμενοι υγειονομικοί, τα πρόσωπα που ασκούν επάγγελμα υπαγόμενο στην ασφάλιση του πρώην ΟΓΑ και τα πρόσωπα που βάσει ειδικής ή γενικής διάταξης νόμου εξαιρούνται της υποχρεωτικής υπαγωγής στον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του ΕΤΕΑΕΠ.
Στην ασφάλιση του Κλάδου Εφάπαξ Παροχών του ΕΤΕΑΕΠ υπάγονται, έπειτα από αίτησή τους, προαιρετικά:
-Οι μισθωτοί, οι αυτοτελώς απασχολούμενοι, οι ελεύθεροι επαγγελματίες και τα πρόσωπα που ασκούν επάγγελμα υπαγόμενο στην ασφάλιση του πρώην ΟΓΑ, που από 1ης Ιανουαρίου 2021 αναλαμβάνουν ασφαλιστέα εργασία – απασχόληση ή αποκτούν ασφαλιστέα ιδιότητα, για την οποία ασφαλίζονται υποχρεωτικά σε φορέα κύριας ασφάλισης και δεν υπάγονται για την εργασία – απασχόλησή τους αυτή ή την ιδιότητά τους στην ασφάλιση του Κλάδου Εφάπαξ ή άλλου φορέα υποχρεωτικής ασφάλισης για εφάπαξ παροχή ή των εξομοιούμενων βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας με αυτούς, ανεξαρτήτως νομικής μορφής, καθώς και τα πρόσωπα που βάσει ειδικής ή γενικής διάταξης νόμου εξαιρούνται της υποχρεωτικής υπαγωγής στον Κλάδο Εφάπαξ Παροχών του ΕΤΕΑΕΠ. Η προαιρετική υπαγωγή στην ασφάλιση από την έναρξή της διέπεται από τους κανόνες της υποχρεωτικής ασφάλισης.
-Οι προσλαμβανόμενοι στην Ελληνική Αστυνομία και στο Πυροσβεστικό Σώμα, οι οποίοι είναι υποχρεωτικά ασφαλισμένοι στον Τομέα Πρόνοιας Αστυνομικών (ΤΠΑΣ), στον Τομέα Πρόνοιας Υπαλλήλων Αστυνομίας Πόλεων (ΤΠΥΑΠ) και στον Τομέα Πρόνοιας Υπαλλήλων Πυροσβεστικού Σώματος (ΤΠΥΠΣ) του ΤΕΑΠΑΣΑ, εφαρμοζομένων των διατάξεων που διέπουν τον πρώην Τομέα Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων (ΤΠΔΥ).
Μείωση εισφορών για εργοδότες
Από 1ης Ιουνίου 2020 στις περιπτώσεις πλήρους απασχόλησης οι ασφαλιστικές εισφορές των μισθωτών μειώνονται κατά 0,90 μονάδες ως ακολούθως κατά 0,75 ποσοστιαίες μονάδες των ασφαλίστρων υπέρ κλάδου ανεργίας. Η μείωση επιμερίζεται κατά 0,48 π.μ. στο ασφάλιστρο του εργοδότη και κατά 0,27 π.μ. στο ασφάλιστρο του εργαζομένου.
Το συνολικό ασφάλιστρο υπέρ ανεργίας διαμορφώνεται σε 4,25 ποσοστιαίες μονάδες και κατανέμεται 2,69 ποσοστιαίες μονάδες στον εργοδότη και 1,56 μονάδες στον εργαζόμενο και κατά 0,15 ποσοστιαίες μονάδες των ασφαλίστρων υπέρ του Ενιαίου Λογαριασμού για την εφαρμογή Κοινωνικών Πολιτικών (ΕΛΕΚΠ).