Θυμάστε όταν ήμασταν παιδιά και οι ενήλικες μας ρωτούσαν τι θέλαμε να γίνουμε όταν μεγαλώσουμε; Κι εμείς απαντούσαμε «αστροναύτης, γιατρός, επιστήμονες, εξερευνητής, ηθοποιός, πρίγκιπας – πριγκίπισσα». Δεν περνούσε καν από το νου μας πόσο ρεαλιστικές ή μη ήταν οι απαντήσεις μας. Ο κόσμος ήταν γεμάτος δυνατότητες και ευκαιρίες.
Τα παιδιά είναι ευτυχισμένα, επειδή δεν έχουν ακόμα στο μυαλό τους ένα φάκελο με τίτλο «όλα όσα θα μπορούσαν να πάνε στραβά». Όταν περνάμε από την παιδική στην εφηβική ηλικία, αποκτάμε όλο και περισσότερη συνείδηση του πραγματικού κόσμου. Η κοινωνική πίεση, ο σχολικός εκφοβισμός, οι αποτυχίες και οι συγκρίσεις με άλλους αρχίζουν να φυτεύουν μέσα μας τους σπόρους της αυτο-αμφιβολίας.
Είμαστε αρκετοί; Έχουμε αυτό που χρειάζεται για να ικανοποιήσουμε τις προσδοκίες των άλλων; Η κάποτε ανέμελη προσέγγισή μας στη ζωή γεμίζει φόβο. Ο φόβος αρχίζει αργά και σταδιακά να ελέγχει τη ζωή μας, μέχρι να καταφέρει να μας μουδιάσει και έτσι να μείνουμε σε ασφαλές λιμάνι. Ο φόβος είναι με κάποιους τρόπους ένας μηχανισμός άμυνας κατά του πόνου.
Η αρχή της ευχαρίστησης – πόνου αποτελεί ένα σπουδαίο παράδειγμα για το πώς η κάθε απόφαση που παίρνουμε στη ζωή βασίζεται στο πόση ευχαρίστηση θα μας προσφέρει σε αντίθεση με το πόσο πόνο χρειάζεται να υπομείνουμε. Τώρα περισσότερο από ποτέ, στην εποχή της στιγμιαίας επιβράβευσης, αναζητούμε το «εύκολο μονοπάτι». Τι είναι λοιπόν αυτό που μας κρατά πίσω; Τι φοβόμαστε τόσο και τι μπορούμε να κάνουμε για να αντισταθούμε σε αυτό το φόβο;
1. Φοβόμαστε το άγνωστο
Πολλοί άνθρωποι προσπαθούν να διατηρήσουν την ηρεμία τους εμμένοντας στην ψευδαίσθηση του ελέγχου. Έως ένα επίπεδο, όταν μένουμε στην ίδια πόλη, στην ίδια εργασία και παντρευόμαστε την πρώτη μας σχέση, ελαχιστοποιούμε την αβεβαιότητα. Δεν επικρίνουμε αυτό τον τρόπο ζωής, απλά υποδεικνύουμε πως υπάρχει μια αίσθηση άνεσης στο γνωστό. Νιώθουμε ότι είναι πιο διαχειρίσιμη και προβλέψιμη η ζωή μας.
Όμως, έως ένα σημείο χρειάζεται να παραδεχτούμε ότι η ζωή είναι θεμελιωδώς ρευστή και αβέβαιη. Τα πράγματα μπορούν να αλλάξουν από τη μία μέρα στην άλλη. Πώς καταπολεμάμε όμως το φόβο για το άγνωστο; Με δράση και με εμπιστοσύνη στον εαυτό μας. Αναρωτηθείτε: «Τι είναι το χειρότερο που μπορεί να συμβεί;». Ας κάνουμε αυτά που φοβόμαστε: ας ταξιδέψουμε, ας αλλάξουμε δουλειά, ας αλλάξουμε πόλη, χώρα. Ασχέτως του αποτελέσματος, το βέβαιο είναι πως θα μπορέσουμε να το διαχειριστούμε, είτε με τον ένα, είτε με τον άλλο τρόπο. Είναι οι μύες της ανθεκτικότητας που χρειάζεται να εξασκήσουμε.
Διαβάστε επίσης: Στη ζωή υπάρχει φόβος, στον φόβο υπάρχει ζωή; και Πόσο μπορεί να επηρεάσει τη ζωή μας ο “Φόβος της Επιτυχίας”; Το τεστ των Ψυχολόγων Lawrence R. και Katherine C. Good
2. Φοβόμαστε τη μοναξιά
Όλοι έχουμε την ανάγκη να ανήκουμε κάπου. Ακόμα και ο Αριστοτέλης είπε πως ο άνθρωπος είναι από τη φύση του ον κοινωνικό. Από ψυχολογικής απόψεως, το ανήκειν μπορεί να πάρει επίσης τη μορφή συναίνεσης στις κοινωνικές νόρμες. Για παράδειγμα, αν έχετε μεγαλώσει σε μια οικογένεια που όλοι σπούδασαν, αλλά εσείς αποφασίσατε να ακολουθήσετε άλλο μονοπάτι, τότε θα φοβηθείτε ότι δεν θα ανήκετε πλέον, δεν θα είστε αποδεκτοί από τους υπόλοιπους. Αυτό που χρειάζεται όμως να θυμηθείτε είναι ότι το μονοπάτι προς την αυτοπραγμάτωση είναι εκείνο της αυθεντικότητας.
Το πραγματικό ανήκειν απαιτεί από εμάς να πιστέψουμε και να ανήκουμε αρχικά πλήρως στον εαυτό μας, ώστε να βρίσκουμε ευχαρίστηση τόσο στο να ανήκουμε κάπου, αλλά και στο να στεκόμαστε μόνοι μας όταν είναι απαραίτητο. Αλλά σε μια κουλτούρα που βρίθει τελειομανίας και απόλαυσης, είναι εύκολο να συμβιβαζόμαστε και να μένουμε σιωπηλοί ώστε να μην μας απομονώσουν και μας επικρίνουν. Χρειάζεται καθημερινή εξάσκηση η αυθεντικότητα και η ακεραιότητα.
3. Φοβόμαστε την αποτυχία
Ένας από τους κύριους λόγους που συχνά επιλέγουμε να μείνουμε στη ζώνη άνεσής μας και δεν κυνηγάμε τα όνειρά μας είναι ο φόβος της αποτυχίας. Όταν έχουμε κάτι κοντά μας και το αγαπάμε, ο φόβος της «απώλειας» είναι ισχυρότατος. Έτσι, δεν κάνουμε καμία κίνηση, κανένα βήμα, μην τυχόν και αποτύχουμε και χάσουμε όσα έχουμε.
Τι μπορούμε να κάνουμε για να καταπολεμήσουμε αυτό το φόβο; Χρειάζεται να σκεφτούμε πως η αποτυχία δεν υπάρχει και είναι η αντίληψη που έχουμε γι’ αυτή που μας βλάπτει. Αν κάτι δεν πάει όπως το σχεδιάσαμε, γιατί δεν το προσεγγίζουμε όχι ως αποτυχία, αλλά ως ένα σημαντικό μάθημα;