Αν η παρακάτω παροιμία δεν υπάρχει, καλό είναι να εφευρεθεί: “Αν το δεις στο Ιστ Βίλατζ της Νέα Υόρκης, σε δύο χρόνια θα υπάρχει παντού”. Στην ανατολική πλευρά του Μανχάταν, εκεί όπου οι κουζίνες της Ινδονησίας, των Φιλιππίνων κι άλλων λιγότερο γνωστών ασιατικών κρατών ξεκινούν από μικροσκοπικά μαγαζιά για να κατακτήσουν τον κόσμο της Δύσης, άρχισε και το δικό του διεθνές ταξίδι ένα γλυκό από την Πορτογαλία: Τα pastéis de nata έγιναν γνωστά στην Αμερική μέσα από το Joey Bats Cafe και τώρα είναι έτοιμα να γίνουν το επόμενο food trend.
Τι είναι ακριβώς τα pastéis de nata; Είναι μικροσκοπικές σφολιάτες γεμισμένες με κρέμα βανίλια, πασπαλισμένες με ζάχαρη άχνη και κανέλα που ιδανικά καταναλώνονται ζεστές. Η ελαφρώς καμμένη κρέμα στην επιφάνεια φέρνει στο νου τις crème brûlée ενώ η ζύμη τους παραπέμπει εμμέσως πλην σαφώς στα κρουασάν. Κάπως, δηλαδή, σαν τον ιδανικό συνδυασμό ανάμεσα σε δύο πασίγνωστες γαλλικές συνταγές. Το πιο σημαντικό, όμως, στοιχείο είναι άλλο: τα pastéis de nata δεν είναι άλλη μία γαστρονομική ευρεσιτεχνία που προσπαθεί να καβαλήσει το κύμα των trends (βλέπε cronuts) αλλά ένα γλυκό με παράδοση αιώνων.
Κοντά στο Μονή των Ιερονυμιτών, ένα από τα βασικά αξιοθέατα της Λισαβόνας, υπάρχει μία τεράστια σάλα που πλημμυρίζει καθημερινά από κόσμο που περιμένει υπομονετικά στην ουρά για να δοκιμάσει το πιο φημισμένα pastéis de nata του πλανήτη: οι πρώτοι ιδιοκτήτες του Pastéis de Belém κληρονόμησαν τη συνταγή από τους μοναχούς κι από το 1837 μέχρι σήμερα φροντίζουν να μυούν τους επισκέπτες σε αυτή τη μικρή πορτογαλική ιεροτελεστία.
Τραγανή σφολιάτα, μαλακή νόστιμη κρέμα. Η συνεργασία των δύο γεύσεων κορυφώνεται ιδανικά στο Pastéis de Belém. Μπορείς κάποιος να δοκιμάσει το ίδιο ακριβώς γλυκό στο Kreuzberg του Βερολίνου ή ακόμα και σε καφετέριες του γειτονικού Πόρτο, δύσκολα όμως θα βρει την ιδανική ισορροπία που κάνουν τα γλυκών των μοναχών του Αγίου Ιερώνυμου να ξεχωρίζουν.
Τι συμβαίνει όμως όταν τα φώτα της γαστρονομικής δημοσιότητας πέφτουν πάνω σε μία παραδοσιακή συνταγή; Με φρίκη και απογοήτευση, πολλοί Πορτογάλοι είδαν την Mabilio de Albuquerque να ιδρύει την Nata Pura, ένα brand που σκοπός του είναι να κάνει με τα pastéis de nata ότι έκαναν τα Dunkin Donuts με τα ντόνατς. Να τα μετατρέψει, δηλαδή, σε ένα περισσότερο εμπορικό προϊόν που θα μπορεί να εισχωρήσει και σε πολύ μακρινές αγορές. Στην πορεία, βέβαια, οι δοκιμές που έγιναν με γεύση τσάι μάτσα και passion fruit με στόχο την Ιαπωνία, δυσαρέστησαν τους φανατικούς οπαδούς της παραδοσιακής συνταγής. Πολλοί φοβήθηκαν ότι άνοιξαν οι ασκοί του Αιόλου και η Nata Pura θα έσβηνε μία ενιαία πορεία που ξεκίνησε από τον 19ο αιώνα.
Pasteis de nata: Tο πορτογαλικό γλυκό που κατακτά τον πλανήτη
Η αλήθεια, όμως, όπως πάντα βρίσκεται κάπου στη μέση. Σίγουρα όσο πιο διάσημα γίνονται τα pastéis de nata, τόσο περισσότερο κινδυνεύουν με το να χαθεί η αυθεντική τους γεύση, παράλληλα όμως από το ξεκίνημα της Nata Pura μέχρι σήμερα, οι πωλήσεις στο Pastéis de Belém έχουν αυξηθεί κατά 30% τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Καμιά φορά, όπως φαίνεται, τα trends μπορούν να δώσουν τα χέρια με την παράδοση και να προχωρήσουν βήμα βήμα σε απόλυτη αρμονία. Τουλάχιστον μέχρι στιγμής.