Ο Επίκουρος ήταν ένας λαμπρός αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος. Τι πίστευε όμως για τη φιλία; Πόσο σημαντική τη θεωρούσε για τη ζωή του ανθρώπου;
Ο Επίκουρος είναι εκείνος ο φιλόσοφος που θεωρούσε ως ύψιστο αγαθό της ζωής την ψυχική αταραξία. Με άλλα λόγια η ευτυχία, κατά τη γνώμη του, ταυτίζεται με το να είμαστε ψυχικά γαλήνιοι και ως εκ τούτου ευχαριστημένοι. Ένας από τους παράγοντες που μπορούν να συμβάλλει σε αυτό είναι η φιλία. Γιατί όμως πίστευε ότι είχε τόσο μεγάλη σημασία για τη ζωή μας;
«Σημασία δεν έχει τι τρως και πίνεις, αλλά με ποιους τρως και πίνεις»
Αυτή είναι μια εμβληματική φράση του Επίκουρου. Τονίζει την αξία που έχει για εμάς το ποιοι μας περιβάλλουν, το ποιοι είναι φίλοι μας. Η ευτυχία μας συνδέεται άρρηκτα με το να έχουμε κάλους φίλους, καθώς με εκείνους μπορούμε να περνάμε ευχάριστα το χρόνο μας.
Αυτή η φράση στο μυαλό μου σχετίζεται με αυτό που λέμε «με καλή παρέα πάω παντού…».
«Κάθε φιλία από μόνη της αποτελεί αρετή, αρχικό της κίνητρο όμως είναι η ωφέλεια.»
Ήταν ξεκάθαρος, δεν μασούσε τα λόγια του. Από τη μια υπογράμμιζε ότι η φιλία είναι μια αξία που πρέπει να διέπει κάθε κοινωνία για να έχει συνοχή.
Από την άλλη όμως, ανέφερε ότι η φιλία χτίζεται πάνω σε κάποια χρησιμοθηρία. Έχει σαφώς ένα ωφελιμιστικό χαρακτήρα. Ο βασικός λόγος δηλαδή για τον οποίο θέλουμε φίλους είναι για το δικό μας καλό ή συμφέρον. Ωστόσο αυτό δεν θα πρέπει να το εκλάβουμε ως κάτι κακό ή αρνητικό. Δεν μιλά για εκμετάλλευση, αλλά ο ωφελιμισμός του είναι ανταποδοτικός.
Είναι προς όφελος όλων να εκτιμούμε ο ένας τα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες του άλλου και να συνεργαζόμαστε στο κοινό ταξίδι προς την ευδαιμονία.
«Στον πόνο των φίλων συμπάσχουμε όχι θρηνώντας, αλλά μεριμνώντας γι’ αυτούς.»
Για το φιλόσοφό μας δεν είναι αρκετό το να πονάμε όταν πονάνε οι φίλοι μας. Ή το να τους «νιώθουμε», όταν περνάνε μια δύσκολη φάση τους. Χρειάζεται έμπρακτη συμπαράσταση. Χρειάζεται να αναλαμβάνουμε δράση, να τους στηρίζουμε ψυχολογικά, ούτως ώστε να «επιστρέψει» το χαμόγελο στο πρόσωπό τους..
Άλλωστε είναι πιο ευχάριστο το να ευεργετείς πάρα να ευεργετείσαι, είχε γράψει ο Επίκουρος.
Πως θα ήταν η ζωή μας χωρίς φίλους;
Έχετε αναρωτηθεί ποτέ πως θα ήταν η ζωή σας, εάν δεν είχατε τους στενούς σας φίλους; Για τον Επίκουρο το να μην έχεις φίλους συνδέεται με δυσάρεστα συναισθήματα και την δυστυχία. Η ζωή μοιάζει χωρίς νόημα, μοιάζει κενή χωρίς εκείνους. Και η μοναξιά όταν δεν είναι επιλογή, είναι μια δυσμενής κατάσταση.
Αντίθετα όταν έχουμε φίλους, αισθανόμαστε υποσυνείδητα μια ασφάλεια. Ωστόσο για να διατηρήσουμε τους φίλους μας, θα πρέπει να τους αγαπάμε, όπως αγαπάμε τον εαυτό μας. Γιατί αν δεν καταφέρουμε να κρατήσουμε το μέτρο στις φιλικές μας σχέσεις, τότε το λουλούδι της φιλίας θα μαραθεί…
Επιμέλεια: Χάρης Μαυροκέφαλος, Φιλόλογος