Συμβαίνει εδώ και ένα χρόνο, από τις Βερμούδες και τις Μπαχάμες, μέχρι τις ακτές της Βόρειας Ευρώπης. Πως έφτασαν εκεί και γιατί οι επιστήμονες ενδιαφέρονται να εντοπίσουν όλα τα σημεία που βρέθηκαν;
Σύμφωνα με το BBC, τα πρώτα εντοπίστηκαν τον Σεπτέμβριο του 2018, στο νησί Flores, στο αρχιπέλαγος των Αζορών, στον Ατλαντικό. Στην αρχή ήταν λίγα και η πρώτη εντύπωση ήταν ότι είχαν ξεχαστεί από κάποιους που πήγαν στη θάλασσα. Γρήγορα όπως βρέθηκαν και άλλα, περισσότερα.
Αθλητικά παπούτσια, σαγιονάρες και άλλα είδη, εμφανίζονταν ξαφνικά, αποκλείοντας το ενδεχόμενο να πρόκειται για απομεινάρια ενός αφηρημένου παραθεριστή.
Ήταν ίδιες μάρκες –πολλά Nike- ίδια σχέδια και αρκετά είχαν την ίδια ημερομηνία παραγωγής γραμμένη πάνω τους. Και όλα, αν και ταλαιπωρημένα από τη θάλασσα, φαινόντουσαν ότι δεν είχαν φορεθεί ποτέ.
Στους μήνες που ακολούθησαν ο Gui Ribeiro, που βρήκε το πρώτο ζευγάρι, ανακάλυψε άλλα 60 ζευγάρια Nike, καθώς και παπούτσια από άλλες μάρκες.
Επτά μήνες αργότερα, τα ίδια ευρήματα βρέθηκαν σε παραλίες 2.250 χιλιόμετρα μακριά, στην Κορνουάλη της Βρετανία.
«Ένας φίλος στην Ιρλανδία με ρώτησε εάν έχω βρει κανένα», λέει η Tracey Williams. «Βγήκα έξω την επόμενη μέρα και βρήκα αρκετά».
Έκτοτε έχουν βρεθεί σε παραλίες στις Βερμούδες, τις Μπαχάμες, την Γαλλία, την Ιρλανδία, το Όρκνεϊ και τα Channel Islands.
Και από πού προέρχονται αυτά τα παπούτσια; Όλες οι εκτιμήσεις δείχνουν ναυάγιο πλοίου. Ενός πλοίου όμως.
Πέρσι την άνοιξη το πλοίο Maersk Shanghai, ένα πλοίο μήκους 324 μέτρων, που μπορούσε να μεταφέρει περισσότερα 10.000 κοντέινερς, ταξίδευε από το Νόρφολκ, της Βιρτζίνια, προς την ανατολική ακτή των ΗΠΑ στο Τσάρλεστον της Νότιας Καρολίνας.
Το βράδυ της 3ης Μαρτίου – 17 μίλια από το Όρεγκον στα ανοικτά των ακτών της Βόρειας Καρολίνας – έπεσε σε καταιγίδα. Ενώ πάλευε με τα κύματα, κάποια από τα εμπορευματοκιβώτια έπεσαν στη θάλασσα. Τότε ο τύπος είχε γράψει ότι είχαν καταφέρει να συλλέξουν από τη θάλασσα 9 κοντέινερς, αλλά τα 7 είχαν βυθιστεί.
Σε επικοινωνία που είχε το BBC με τη ναυτιλιακή εταιρεία και την Nike για να επιβεβαιώσει τα δεδομένα, καμία εταιρεία δεν δέχτηκε να σχολιάσει.
Ωστόσο, δύο ακόμη εταιρείες που παπούτσια τους βρέθηκαν στις παραλίες, η Triangle και η Great Wolf Lodge, επιβεβαίωσαν ότι τα προϊόντα τους είχαν μεταφερθεί με το συγκεκριμένο πλοίο.
Και γιατί αυτά τα παπούτσια απασχολούν τόσο τους επιστήμονες.
«Ό, τι και αν συμβαίνει – εάν έχουν βυθιστεί στο βυθό ή ξεβράζονται στις παραλίες – αυτό θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στο οικοσύστημα της θάλασσας», λέει η Lauren Eyles, από την Marine Conservation Society.
«Τα παπούτσια αυτά με τα χρόνια θα αποσυνδεθούν σε μικροπλαστικά, τα οποία θα έχουν τεράστιες επιπτώσεις στο καταπληκτικό οικοσύστημα που έχουμε τόσο στο Ηνωμένο Βασίλειο όσο και παγκοσμίως».
Οι εκτιμήσεις ποικίλλουν, αλλά εκτιμάται ότι περίπου 10 εκατομμύρια τόνοι πλαστικού καταλήγουν στους ωκεανούς κάθε χρόνο.
Ερωτηθείς για το πόσο από αυτό το πλαστικό προέρχεται από εμπορευματοκιβώτια που χάνονται στη θάλασσα, η Eyles λέει δεν είναι σαφές, καθώς δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία.
Το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ναυτιλίας εκτιμά ότι από τα 218 εκατομμύρια εμπορευματοκιβώτια που μεταφέρονται ετησίως, περίπου τα 1.000 καταλήγουν στη θάλασσα. Όμως, ένας ωκεανογράφος, ο οποίος είχε συνεργαστεί στο παρελθόν με την Nike, βοηθώντας στον καθαρισμό της θάλασσας από ένα ανάλογο ατύχημα στις αρχές της δεκαετίας του 1990, πιστεύει ότι ο πραγματικός αριθμός είναι υψηλότερος.
Όπως λέει ο Curtis Ebbesmeyer, οι εταιρείες αρνούνται τον πραγματικό όγκο των προϊόντων που καταλήγουν στη θάλασσα. «Νομίζω ότι είναι χιλιάδες εμπορευματοκιβώτια ετησίως», λέει και συνεχίζει: «Ένα εμπορευματοκιβώτιο μπορεί να έχει περίπου 10.000 αθλητικά παπούτσια, οπότε αν μιλάμε για 70 εμπορευματοκιβώτια σημαίνει 700.000 ζευγάρια παπούτσια».
Πέρα από τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, αυτό το φαινόμενο βοηθά τους επιστήμονες να μάθουν κάτι από αυτό: τα ρεύματα των ωκεανών.
Ενώ πολλά από τα παπούτσια από τη Maersk Shanghai πλένουν στις παραλίες, πολύ πιο πιθανό είναι να κάνουν γύρους του βόρειου Ατλαντικού ωκεανού, κολλημένοι σε ένα δίκτυο ισχυρών ρευμάτων.
Πολλά από τα παπούτσια του Maersk Shanghai έχουν ξεβραστεί στη θάλασσα, ωστόσο ακόμη περισσότερα πιθανότατα βολτάρουν στα βάθη του βόρειου Ατλαντικού, κολλημένα σε κάποιο ισχυρό ρεύμα.
Το πότε και το πού εμφανίζονται τα παπούτσια, λέει ο Dr. Ebbesmeyer, δείχνει πόσο γρήγορα κινούνται τα ρεύματα.
«Αν έχουν κάνει περίπου τα μισά της διαδρομής (από τη Βόρεια Καρολίνα στη Βρετανία) σε περίπου ένα χρόνο, τότε χρειάζεται περίπου τρία χρόνια για να γυρίζουν τον Βόρειο Ατλαντικό. Αυτή είναι η τυπική περίοδος περιστροφής για ένα αθλητικό παπούτσι, αλλά κάτι τέτοιο δεν έχει μελετηθεί καθόλου από τους ωκεανογράφους καθόλου».
Γενικά εκτιμάται ότι χρειάζονται περίπου 30 με 40 χρόνια για να καθαριστεί ο ωκεανός από ένα τέτοιο ναυάγιο. Μέρος του προβλήματος είναι ότι οι ναυτιλιακές εταιρείες είναι υποχρεωμένες να αναφέρουν χαμένα εμπορεύματα μόνο εάν υπάρχει κίνδυνος για άλλα σκάφη ή εάν περιλαμβάνουν ουσίες που θεωρούνται «επιβλαβείς για το θαλάσσιο περιβάλλον», όπως διαβρωτικές ή τοξικές χημικές ουσίες. Και παρόλο που τα αθλητικά και οι ουσίες τους είναι επιβλαβή για το περιβάλλον, δεν εντάσσονται στην παραπάνω κατηγορία.