Το σύνδρομο εποχιακής κατάθλιψης (Seasonal Affective Disorder – SAD) χαρακτηρίζει κυρίως τους χειμερινούς μήνες, λόγω της απουσίας ηλιοφάνειας και των συνεπειών στις εκκρίσεις ορισμένων νευροδιαβιβαστών που βελτιώνουν τη διάθεσή μας.
Είναι γνωστό ότι η ηλιοφάνεια είναι ένας από τους βασικούς παράγοντες που αυξάνουν την έκκριση ενδορφινών στον οργανισμών μας. Είναι ουσίες που ευθύνονται για τη χαρούμενη διάθεση και γνωστών για την παυσίπονη δράση τους. Αυτή η εποχική μελαγχολία έχει λοιπόν βιολογικά αίτια, καθώς μερικοί άνθρωποι φαίνεται να είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι στην απουσία του ηλιακού φωτός το χειμώνα.
Ολοένα και πιο συχνή μάλιστα γίνεται η χρήση ειδικών λαμπών που προσομοιώνουν το ηλιακό φως (lightboxes), για την αντιμετώπιση της πεσμένης διάθεσης. Ωστόσο, η εποχική θλίψη δεν αφορά μόνο στους χειμερινούς μήνες. Για μερικούς ανθρώπους είναι το καλοκαίρι που προκαλεί δυσάρεστα συναισθήματα.
Υποτίθεται ότι σε όλους αρέσει το καλοκαίρι!
Μάλιστα ο γιατρός Ian A. Cook, διευθυντής του ερευνητικού προγράμματος για την κατάθλιψη στο Πανεπιστήμιο UCLA, βρίσκει να έχει και η θερινή κατάθλιψη βιολογικά αίτια. Το να νιώθει κανείς δυσφορία το καλοκαίρι συναντά την εξής επιπρόσθετη δυσκολία: Υποτίθεται ότι σε όλους αρέσει το καλοκαίρι!
Τι συμβαίνει όμως, όταν για κάποιον πρόκειται για μια περίοδο που επιφέρει ιδιαίτερα δύσκολα συναισθήματα; Γιατί κάποιος μπορεί να νιώθει δυσάρεστα το καλοκαίρι;
Σύνδρομο εποχικής θλίψης
Περίπου 10% των πασχόντων από SAD το παθαίνουν αντίστροφα εποχικά, άρα τους θερινούς μήνες. Μάλιστα βρέθηκε ότι σε χώρες που είναι πιο κοντά στον Ισημερινό, όπως στην Ινδία, το θερινό σύνδρομο είναι συχνότερο από το χειμερινό. Δεν είμαστε ακόμα σίγουροι για τους ακριβείς λόγους που οι κλιματικές αλλαγές προκαλούν θλίψη. Αλλά ίσως ευθύνονται η αύξηση της ζέστης και η υγρασία.
Αναστάτωση του προγράμματος τους θερινούς μήνες
Η ύπαρξη μιας ρουτίνας βοηθά στην καταπολέμηση των συμπτωμάτων της θλίψης και της κατάθλιψης. Ωστόσο το καλοκαίρι συνήθως έρχονται μεγάλες αλλαγές στις συνήθειές μας. Για πολλούς αυτές οι αλλαγές προκαλούν άγχος. Για παράδειγμα, τα παιδιά δεν πάνε σχολείο, οι φοιτητές επιστρέφουν στο πατρικό και οι φίλοι απουσιάζουν.
Θέματα αυτοεικόνας
Καθώς η θερμοκρασία ανεβαίνει και φοράμε λιγότερα ρούχα, αυτό προκαλεί για μερικούς δυσάρεστα συναισθήματα, καθώς σκέφτονται διαρκώς την εικόνα του σώματός τους και ντρέπονται γι’αυτήν. Πολλοί είναι αυτοί που περιορίζουν το καλοκαίρι τις κοινωνικές επαφές, ιδίως όταν οι συναντήσεις γίνονται σε μέρη όπως μια παραλία, όπου θα εξέθεταν το σώμα τους περισσότερο.
Οικονομικές δυσκολίες
Τα καλοκαίρια μπορεί να γίνονται πολύ ακριβά, καθώς για ορισμένα επαγγέλματα σηματοδοτούν λιγότερα επαγγελματικά κέρδη. Φυσικά τίθεται και το θέμα των διακοπών, που προϋποθέτει έξοδα. Το να περάσουμε καλά στις διακοπές δεν είναι απλώς προσδοκώμενο, είναι σχεδόν επιβεβλημένο.
Η ζέστη
Πολλοί άνθρωποι είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς στην αυξημένη θερμοκρασία. Υποφέρουν από ζαλάδες, φωτοευαισθησία, πονοκεφάλους, αδυναμία, προβλήματα αρτηριακής πίεσης και αλλεργίες. Η προσδοκία των διακοπών είναι αυτή που μας παρασύρει σε μια ευφορική προσμονή, καλύπτοντας τα πραγματικά μας συναισθήματα.
Πώς είναι δυνατό όμως, να ορίζουμε οι ίδιοι τη διάθεση και την ψυχική μας κατάσταση ανάλογα με την περίοδο; Οι ίδιοι ασκούμε πίεση στους εαυτούς μας να ανταποκριθούμε στο κλίμα ξεφαντώματος. Και αν λείπει αυτό, μας φαίνεται ότι δεν κάνουμε διακοπές!
Γράφει η εκπαιδευτική – συμβουλευτική ψυχολόγος Δρ. Καλλιόπη Εμμανουηλίδου