Πριν από μερικές ημέρες, κάποιοι χρήστες μέσων κοινωνικών δικτύωσης άρχισαν να μοιράζονται τη φωτογραφία ενός γλυκύτατου δρυοκολάπτη (τρυποκάρυδου για όσους μεγαλώσαμε με το διάσημο καρτούν «Γούντι»). Το συμπαθές πτηνό εμφανίζεται να αποθηκεύει τα βελανίδια τους στις τρύπες που έχει ανοίξει με το ράμφος του στον κορμό ενός δέντρου.
Θα έλεγε κανείς πως είναι μια φωτογραφία που της αξίζει ένα like. Περιέργως όμως κάποιοι δεν αντιδρούν και τόσο θετικά. Για την ακρίβεια αναστατώνονται ή/και αηδιάζουν με την συγκεκριμένη φωτογραφία. Η αντίδρασή τους όμως δεν αφορά ούτε τον όμορφο δρυοκολάπτη, ούτε τα βελανίδια του. Το πρόβλημά είναι οι τρύπες που είχε δημιουργήσει στον κορμό του δέντρου και μάλιστα σε ακανόνιστους σχηματισμούς.
Η φωτογραφία αυτή μπορεί να πυροδοτήσει λοιπόν σε αρκετούς, τα συμπτώματα μιας συγκεκριμένης φοβίας: την τρυποφοβία.
Τι είναι η τρυποφοβία;
Η τρυποφοβία είναι μια κατάσταση όπου ένα άτομο βιώνει αρνητικά συναισθήματα όταν αντικρίζει συστάδες από μικρές τρύπες (πχ. σφουγγάρια, κηρήθρες, κυψέλες, φράουλες, ρόδια κ.α.). Τα άτομα αυτά αισθάνονται φόβο, αηδία, αποτροπιασμό, δυσφορία, ανατριχίλα, δερματικό κνησμό, εφίδρωση, ναυτία ή μπορεί να παρουσιάζουν έως και κρίσεις πανικού.
Η σημειώνεται πως η τρυποφοβία δεν αναγνωρίζεται επισήμως ως διαταραχή στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικής Διαταραχής της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας (DSM-5) αλλά ένα 10% των ανθρώπων δηλώνει πως παρουσιάζει τα συγκεκριμένα συμπτώματα όταν αντικρίζει οπές σε ακανόνιστα σχήματα.
Ο όρος τρυποφοβία χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά το 2005 σε ένα διαδικτυακό φόρουμ αλλά οι επιστήμονες αναφέρουν πως η ήπια αυτή φοβία υπάρχει εδώ και πολλά χρόνια.
Όπως αναφέρει μάλιστα ο Άρνολντ Γουίλκινς, ψυχολόγος στο πανεπιστήμιο του Έσσεξ μιλώντας για το θέμα στο Live Science,οι επιστήμονες γνώριζαν για την ύπαρξη της συγκεκριμένης φοβίας εδώ και χρόνια και τονίζει πως το διαδίκτυο πιθανότητα επιδείνωσε την φοβία πολλών ανθρώπων. Ο Γουίλκινς μάλιστα τονίζει πως η τρυποφοβία μπορεί να είναι εξαντλητική για πολλούς ανθρώπους που βιώνουν στο μέγιστο τα συμπτώματα.
Τι πραγματικά προκαλεί τη φοβία και γιατί είναι τόσο κοινή;
Στο ερώτημα βέβαια γιατί αυτή η φοβία είναι τόσο κοινή, οι επιστήμονες δεν έχουν καταφέρει ακόμη να καταλήξουν σε ικανοποιητικές απαντήσεις.
Ήδη αρκετοί επιστήμονες εκτιμούν πως πρόκειται για μια εξελικτική αντίδραση του οργανισμού που «προειδοποιεί» το άτομο για την πιθανή παρουσία παρασίτων ή μολυσματικών ασθενειών. Σε αυτό το συμπέρασμα τουλάχιστον κατέληγε σχετική μελέτη του 2018 η οποία δημοσιεύτηκε στο Cognition and Emotion. Όπως αναφέρεται, η φοβία συνδέεται με τις ασθένειες. Εξάλλου οι οπές θυμίζουν αλλοιώσει του δέρματος, φλύκταινες ή εξογκώματα που προκαλούνται από μεταδοτικές ασθένειες όπως πχ η ευλογιά. Μια ασθένεια δηλαδή που σκότωσε το 10% του πληθυσμού τον περασμένο αιώνα. Η αποστροφή στη θέα δέρματος που μοιάζει μολυσμένο παρέχει ένα πλεονέκτημα σε όσους παρουσιάζουν τρυποφοβία αφού προστατεύονται από μια θανατηφόρα ασθένεια.
«Αποφεύγεις πράγματα που είναι πιθανό να σε βλάψουν» όπως λέει ο Γουίλκς.
Ωστόσο ο ίδιος σε σχετική δημοσίευση επιστημονικής μελέτης στο Psychological Scienceγια την τρυποφοβία,συγκρίνει τις εικόνες που προκαλούν τον συγκεκριμένο φόβο στους ανθρώπους με εικόνες δηλητηριωδών ζώων, όπως π.χ το χταπόδι με μπλε δακτυλίους που θεωρείται πως είναι ένα από τα πλέον θανατηφόρα ζώα στον πλανήτη. Ο ίδιος και οι συνεργάτες του κατέληξαν πως η φοβία θα μπορούσε να προκαλείται από μια εξελικτική αντίδραση σε δηλητηριώδη πλάσματα.