Το ανθρώπινο σώμα είναι σχεδιασμένο για να τρέχει. Έχει εξελιχθεί για τον σκοπό αυτό. Το τρέξιμο βοηθάει στη βελτίωση της υγείας μας με πολλούς τρόπους. Μειώνει το άγχος, βοηθάει στην καταπολέμηση της κατάθλιψης, και την υγεία της καρδιάς μας.
Μας επιτρέπει να ξεφύγουμε από την καθημερινότητα και μας δίνει μία αίσθηση απόδρασης. Όπως σε όλα τα πράγματα στην ζωή μας, ωστόσο, το τρέξιμο χρειάζεται στις περισσότερες περιπτώσεις και αυτό μέτρο.
Ο αθλητισμός είναι κάτι θετικό. Δέκα μόλις λεπτά τρέξιμο την ημέρα μπορούν να χαρίσουν χρόνια ζωής. Στη σημερινή κοινωνία, η επικρατούσα θεώρηση είναι ότι η δέσμευση στον αθλητισμό δείχνει τον χαρακτήρα και την ποιότητα του ατόμου. Δεν είναι τυχαίο ότι στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο αυξάνεται ο αριθμός τόσο των συμμετεχόντων σε διάφορους μαραθώνιους, αλλά και των ίδιων των αγώνων που διοργανώνονται. Ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις είναι λεπτή η γραμμή που χωρίζει την αφοσίωση ενός αθλητή ή ενός αθλούμενου και τον εθισμό στο τρέξιμο.
Αρκετοί ειδικοί θεωρούν ότι ο εθισμός στην άσκηση είναι ένα πρόβλημα το οποίο αυξάνεται συνεχώς στην εποχή μας. Σύμφωνα με αυτήν την άποψη, σύντομα θα φτάσει τα επίπεδα του εθισμού στον τζόγο, του αλκοολισμού και άλλων διαταραχών.
Πολλοί επαγγελματίες υγείας στηρίζουν την άποψη ότι όλα πρέπει να γίνονται με μέτρο και υπεύθυνα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο εθισμός στον τζόγο, ο οποίος αποτελεί ένα τεράστιο ζήτημα στην εποχή μας, καθώς εντείνονται συνεχώς οι ενέργειες και διεργασίες για την προώθηση του υπεύθυνου στοιχηματισμού. Είναι πολλές οι χώρες που προωθούν καινούργιες νομοθεσίες που επικεντρώνουν στην προστασία των παικτών από την υπερβολική έκθεση σε τυχερά παιχνίδια, ενώ πρόσφατα έχει ξεκινήσει προσπάθεια για ενιαία νομοθεσία για τα τυχερά παιχνίδια σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, με στόχο την προστασία των καταναλωτών.
Οι ίδιες αρχές που ισχύουν για τον εθισμό στον τζόγο ισχύουν και στον εθισμό στην άσκηση. Οι επαγγελματίες υγείας τονίζουν συνεχώς τη σημασία που έχει να αναγνωρίζει ο αθλητής πότε πρέπει να σταματήσει και να ξεκουραστεί.
Σε αυτό ακριβώς το σημείο είναι που ο αθλούμενος πρέπει να διερευνήσει αν το τρέξιμο ή η άσκηση είναι σε λογικά επίπεδα ή αν έχει ξεφύγει και έχει πάρει το δρόμο προς τον εθισμό, κάτι που μπορεί να δημιουργήσει τελικά σοβαρά προβλήματα, τόσο στη σωματική όσο και στην ψυχική του υγεία.
Η εθιστική φύση του τρεξίματος
Αν αναλύσουμε εις βάθος τον εθισμό στο τρέξιμο, θα δούμε ότι υπάρχουν πολλοί παράγοντες που μπορούν να προκαλέσουν αυτόν τον τύπο εθισμού. Κατ’ αρχήν, το τρέξιμο είναι μια κοινωνικά αποδεκτή δραστηριότητα, δεν θεωρείται αρνητικό από τον περίγυρο, όπως άλλα είδη εθισμού. Αν πείτε σε κάποιον ότι πάτε για τρέξιμο για την πέμπτη φορά αυτή τη βδομάδα, όχι μόνο δεν θα σας αποθαρρύνει, αλλά μάλλον θα σας επιδοκιμάσει.
Αντίθετα, αν πείτε σε κάποιον ότι είναι η πέμπτη φορά που θα πάτε στο καζίνο αυτή τη βδομάδα, το πιο πιθανό είναι να σας αποδοκιμάσουν και να σκεφτούν ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα. Το τρέξιμο έχει θετικό πρόσημο στην κοινωνία μας, και οι άνθρωποι που τρέχουν σε τακτική βάση φτάνουν να θεωρούνται μέχρι και πρότυπα για τους φίλους και την οικογένειά τους.
Το γεγονός ότι μπορείτε να πετύχετε ένα στόχο που έχετε θέσει για τον εαυτό σας παίζει το ρόλο του. Αυτό το αίσθημα ολοκλήρωσης συχνά προτρέπει τους ανθρώπους να συνεχίζουν να τρέχουν , θέτοντας ολοένα και υψηλότερους στόχους, μέχρι το σώμα τους να φτάσει στα όριά του. Στην αρχή είναι μια διαδρομή πέντε χιλιομέτρων, στη συνέχεια δέκα, δεκαπέντε χιλιομέτρων και ούτω καθεξής.
Αν και ο άνθρωπος αυτός μπορεί να αισθάνεται σωματικά εξουθενωμένος, η ψυχολογική ανάταση που αισθάνεται όταν πετυχαίνει ένα στόχο, τον κάνει να ξεπεράσει την κούραση. Σε αυτό το σημείο είναι που μπορεί να εμφανιστεί ο εθισμός στο τρέξιμο. Ο δρομέας εθίζεται αποκλειστικά στην επίτευξη όλο και μεγαλύτερων στόχων, με τη κάθε φορά που βγαίνει για τρέξιμο να αποτελεί μια νέα πρόκληση.
Ένας άλλος παράγοντας είναι η αντίδραση του σώματος στο τρέξιμο. Όταν τρέχει κάποιος το σώμα παράγει ενδορφίνες, οι οποίες δημιουργούν ένα αίσθημα ευεξίας. Έτσι μειώνεται η ένταση, το άγχος, η κατάθλιψη και η κούραση. Υπάρχουν γιατροί που έχουν αρχίσει να συνταγογραφούν και να προτείνουν το τρέξιμο ως θεραπεία για παθήσεις όπως η κλινική κατάθλιψη, η άνοια ή ακόμα και ο καρκίνος. Οι ενδορφίνες δημιουργούν ένα αίσθημα ευτυχίας και απόλαυσης, ωστόσο, ορισμένοι ενδέχεται να ξεπεράσουν τα όρια και να αναζητούν συνεχώς μια «δόση» ενδορφίνης για να φτιάξει η διάθεσή τους. Πιστεύουν ότι δεν μπορούν να αντισταθούν στη ευτυχία που τους δίνει η απελευθέρωση ενδορφινών των σώμα τους και επιδιώκουν να βγουν για τρέξιμο συνεχώς. Αν δεν τρέξουν έστω και μία μέρα, μπορεί να τους κατακλύσει το άγχος.
Εθισμός στο τρέξιμο και συνέπειες
Πολλοί μπορεί να θεωρούν απίστευτο ότι το τρέξιμο μπορεί να εξελιχθεί σε εθισμό. Ωστόσο, είναι μια πραγματικότητα. Ο εθισμός στην άσκηση ως πρόβλημα υπάρχει εδώ και δεκαετίες. Μπορεί στη χώρα μας να έχει αρχίσει να εμφανίζεται τα τελευταία χρόνια σε μεγαλύτερο βαθμό, ωστόσο η επιστημονική κοινότητα έχει κρούσει των κώδωνα του κινδύνου εδώ και πολύ καιρό.
Οι συνέπειες του εθισμού στο τρέξιμο ξεκινούν από κίνδυνο μικρών μυϊκών τραυματισμών και μπορεί να φτάσουν μέχρι και σε καρδιακή προσβολή. Ενώ οι συνέπειες αυτές μοιάζουν αρκετά με την υπερβολική άσκηση, υπάρχει μια ειδοποιός διαφορά. Ένας αθλητής που προπονείται σωστά, γνωρίζει πότε πρέπει να σταματήσει όταν εμφανιστούν τα συμπτώματα της υπερβολικής άσκησης. Ο εθισμένος στο τρέξιμο, όμως, είναι πολύ πιθανό να μην σταματήσει, να πείσει τον εαυτό του ότι αντέχει, και να προκαλέσει κάποιον σοβαρότερο τραυματισμό
Πως μπορείτε να καταλάβετε αν είστε εθισμένος στο τρέξιμο;
Πως μπορείτε να καταλάβετε αν η αφοσίωσή σας στο τρέξιμο μετατρέπεται σε εθισμό; Μία από τις βασικές ενδείξεις είναι αυτή που αναφέραμε πιο πάνω, όταν αγνοείτε έναν τραυματισμό και συνεχίζετε να τρέχετε. Αν διαισθάνεστε (εσείς ή ένας κοντινός σας άνθρωπός) ότι δεν μπορείτε να διακόψετε το τρέξιμο, ακόμα και αν ξέρετε ότι έχετε τραυματιστεί, είναι πολύ πιθανό να είστε ήδη εθισμένος στο τρέξιμο.
Αν σταματάτε να τρέχετε για κάποια περίοδο και εμφανίζετε στερητικά συμπτώματα, όπως άγχος ή κατάθλιψη, τότε υπάρχει πρόβλημα. Μία άλλη ένδειξη είναι όταν το τρέξιμο αρχίζει να ανεβαίνει υπερβολικά στην ιεραρχία των προτεραιοτήτων σας, και προτιμάτε συνεχώς στη πρώτη ευκαιρία να πηγαίνετε για τρέξιμο αντί να περνάτε χρόνο για παράδειγμα με την οικογένειά σας ή με τους φίλους σας.
Υπεύθυνο τρέξιμο
Μπορεί να έχετε ακούσει ή να έχετε δεί ότι η ζωή κάποιου γνωστού σας άλλαξε όχι αποκλειστικά προς το καλύτερο όταν άρχισε να εξαρτάται σε υπερβολικό βαθμό από το τρέξιμο. Να έχει γίνει αντικοινωνικός ή να μην ενδιαφέρεται για άλλα σημαντικά πράγματα στη καθημερινοτητά του. Δεν ήταν όμως το τρέξιμο αυτό καθαυτό που επηρέασε αρνητικά τη ζωή του. Ήταν ο εθισμός στο τρέξιμο. Η άσκηση, η προπόνηση και το τρέξιμο σημαίνουν υγεία, και έχουν θετική επιρροή όχι μόνο στη σωματική, αλλά και στην ψυχική μας κατάσταση. Ωστόσο, όπως όλα τα πράγματα στη ζωή μας, πρέπει να γίνεται υπεύθυνα και με μέτρο.
Για να μην χάσετε επαφή με το πόσο τρέχετε και τον χρόνο που αφιερώνετε στο τρέξιμο, η συμβουλή των ειδικών είναι να κρατάτε ένα ημερολόγιο όπου θα σημειώνετε τα χιλιόμετρα που διανύσατε κάθε μέρα, κάθε βδομάδα και κάθε μήνα, καθώς και τον χρόνο που αφιερώνετε και να είστε προσεκτικοί όταν αντιλαμβάνεστε κάποιες υπερβολές. Αυτό θα σας βοηθήσει να μην χάσετε την επαφή με την πραγματικότητα, και να διατηρήσετε τον έλεγχο.
Αν θεωρείτε ότι έχετε εθιστεί και ότι δεν μπορείτε να ελέγξετε τον εθισμό σας στο τρέξιμο, το καλύτερο είναι να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας ή κάποιον επαγγελματία υγείας.