Όλοι μας έχουμε διαφορετικούς κανόνες και διαφορετικά στάνταρ που ρυθμίζουν όχι μόνο πώς αισθανόμαστε για όσα συμβαίνουν στη ζωή μας, αλλά και πώς συμπεριφερόμαστε και αντιδρούμε σε μια συγκεκριμένη κατάσταση. Τελικά, οι αξίες μας είναι αυτές που μας υπαγορεύουν τι θα κάνουμε και ποιοι θα γίνουμε. Όμως, εξίσου ή ακόμη πιο καθοριστικές για τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά μας είναι οι πεποιθήσεις μας για το τι είναι καλό και κακό και τι οφείλουμε να κάνουμε. Αυτά ακριβώς τα στάνταρ και τα κριτήρια ονομάζω «κανόνες».
Οι κανόνες αποτελούν την αιτία για τον πόνο ή την ευχαρίστηση που αισθανόμαστε ανά πάσα στιγμή. Είναι σαν να έχουμε στο μυαλό μας ένα δικαστήριο. Οι προσωπικοί κανόνες μας έχουν το ρόλο του δικαστή και των ενόρκων. Καθορίζουν αν μια αξία έχει πραγματωθεί, αν θα νιώσουμε ωραία ή άσχημα, αν θα προκαλέσουμε στον εαυτό μας πόνο ή ευχαρίστηση.
Αν για παράδειγμα, σας ρωτούσα «Έχετε ωραίο σώμα;», τι θα μου απαντούσατε; Εξαρτάται από τις πεποιθήσεις σας. Αν πιστεύετε ότι πληρείτε κάποια συγκεκριμένα κριτήρια που θεωρείται ότι σχετίζονται με το ωραίο σώμα, θα μου απαντήσετε θετικά.
Άλλη ερώτηση: «Είστε καλοί εραστές;» Η απάντησή σας θα βασιστεί στους κανόνες που έχετε σχετικά με τα κριτήρια του καλού εραστή, στα στάνταρ που αποδέχεστε. Αν μου απαντούσατε «Ναι, είμαι καλός εραστής», θα ανακάλυπτα τους κανόνες σας με την εξής ερώτηση-κλειδί: «Πώς το ξέρεις; Τι σου έχει συμβεί που σε κάνει να θεωρείς ότι είσαι καλός εραστής;»
Μπορεί να απαντήσετε: «Το ξέρω, γιατί όταν κάνω έρωτα με κάποια, συνήθως μου λέει ότι της άρεσε πολύ». Άλλοι μπορούν να πουν: «Το ξέρω, γιατί μού το λέει η σύντροφός μου». Ή «Το καταλαβαίνω από τις αντιδράσεις της συντρόφου μου». Άλλοι, πάλι, μπορεί να απαντήσουν: «Το ξέρω, γιατί νιώθω υπέροχα όταν κάνω έρωτα!» (Το τι νιώθει η σύντροφός τους δεν έχει καμία σημασία. Χμ..) Ή μπορεί να μου απαντήσουν: «Ρώτησε όποιον θέλεις!».
Άλλοι, πάλι, δεν πιστεύουν ότι είναι καλοί εραστές. Αυτό σημαίνει πως πράγματι δεν είναι; Ή μήπως έχουν ακατάλληλους κανόνες; Αυτή είναι μια σημαντική ερώτηση που χρήζει απάντησης. Σε πολλές περιπτώσεις, μπορεί να μη νιώθουν ότι είναι καλοί εραστές γιατί η σύντροφός τους δεν τους το λέει. Μπορεί η σύντροφός τους να ανταποκρίνεται με πάθος, αλλά επειδή δεν πληροί τον συγκεκριμένο κανόνα τους, είναι βέβαιοι ότι δεν είναι καλοί εραστές.
(…) Το συμπέρασμα είναι απλό. Οι κανόνες μας ελέγχουν τις αντιδράσεις μας κάθε στιγμή της ζωής μας. Και, φυσικά, όπως έχετε ήδη μαντέψει, έχουν δημιουργηθεί με εντελώς αυθαίρετο τρόπο. Όπως και τόσα άλλα στοιχεία του Κεντρικού Συστήματος που κατευθύνει τη ζωή μας, οι κανόνες μας είναι το αποτέλεσμα ενός πολύπλοκου κολάζ επιρροών στις οποίες έχουμε εκτεθεί. Το ίδιο σύστημα τιμωρίας και ανταμοιβής που διαμορφώνει τις αξίες μας, διαμορφώνει και τους κανόνες μας.
(…) Οι κανόνες είναι ένας συντομότερος δρόμος που μπορεί να χρησιμοποιεί ο εγκέφαλός μας. Μας βοηθούν να διατηρούμε μια αίσθηση βεβαιότητας για τις συνέπειες των πράξεών μας. Έτσι, μας επιτρέπουν να παίρνουμε αστραπιαίες αποφάσεις σχετικά με το τι σημαίνει κάτι και τι πρέπει να κάνουμε.
Αν κάποιος σας χαμογελούσε και εσείς έπρεπε να κάνετε κοπιαστικούς υπολογισμούς για να καταλάβετε τι σημαίνει αυτό, η ζωή σας θα ήταν απελπιστική. Έτσι, έχετε έναν κανόνα που λέει πως αν κάποιος σας χαμογελάσει, τότε αυτό σημαίνει ότι χαρούμενος ή φιλικός ή ότι σας συμπαθεί. Αν κάποιος σας αγριοκοιτάξει, τότε ενεργοποιείται ένα άλλο σύνολο κανόνων για το τι σημαίνει η συμπεριφορά του και τι πρέπει να κάνετε.
Μερικοί πιστεύουν, σύμφωνα με τον κανόνα τους, ότι αν κάποιος τους αγριοκοιτάξει, τότε έχει κακή διάθεση και πρέπει να τον αποφύγουν. Μπορεί όμως, ο κανόνας κάποιων άλλων να είναι ο εξής: «Αν κάποιος έχει κακή διάθεση, τότε πρέπει να τον βοηθήσω να βελτιώσει τη διάθεσή του».
Απόσπασμα από το βιβλίο του Anthony Robbins με τίτλο «Ξυπνήστε το γίγαντα μέσα σας» που κυκλοφορεί, Διόπτρα