Ο σημερινός οινόφιλος δεν αγαπάει μόνο το κρασί. Αγαπάει και την τεχνολογία, χειρίζεται πολύ καλά τα νέα μέσα και είναι ανοικτός σε νέες εμπειρίες. Είναι μέρος ενός κόσμου όπου υπάρχουν πολλές και πλουραλιστικές απόψεις για το κρασί.
Το Μάρτιο του 2008, η JP Morgan εξαγόρασε τη Bear Stearns για 2 δολάρια ανά μετοχή για να σταθεροποιήσει έναν γίγαντα της Wall Street και περίπου ένα μήνα αργότερα μια ομάδα συλλεκτών κρασιού συγκεντρώθηκαν στο εστιατόριο Cru στη Νέα Υόρκη για μια δημοπρασία που σημάδεψε αυτές τις ημέρες χαράς.
Ο Laurent Ponsot, ιδιοκτήτης του Domaine Ponsot, ενός από τους σημαντικότερους οινοποιούς της Βουργουνδίας, εμφανίστηκε στο Cru και σταμάτησε την πώληση των μπουκαλιών από το κτήμα του, υποστηρίζοντας μεταξύ άλλων ότι ένα μπουκάλι του 1929 Clos de la Roche ήταν ψεύτικο, καθώς το κτήμα του δεν παρήγαγε το κρασί μέχρι το 1934.
Ο Rudy Kurniawan, ένας συλλέκτης κρασιού, αργότερα κατηγορούμενος για οργάνωση αυτής της απάτης αλλά και άλλων αντίστοιχων, θα καταδικαστεί για τη μεγαλύτερη απάτη στον χώρο του κρασιού στην ιστορία.
Και τα δύο αυτά γεγονότα αποτελούσαν σημεία ανάφλεξης μεγαλύτερων καταιγίδων στον ορίζοντα. Μέσα σε λίγους μήνες, η χρηματοπιστωτική κρίση είχε εξαντλήσει την οικονομία. Οι συλλέκτες κρασιού άρχισαν να αποδέχονται ότι ο κόσμος του οίνου άρχισε να αλλάζει. Πλέον δεν μιλάμε για ένα πολυτελή και λίγο σνομπ κοινό οινόφιλων αλλά έναν νέο κόσμο κρασιού, ένας πολύ πιο δημοκρατικό και διαφορετικό από ό, τι είχε προηγηθεί.
Δέκα χρόνια αργότερα, είναι ξεκάθαρο ότι το 2008 ήταν καταλυτικό για τις εξελίξεις. Είναι συζητήσιμο το κατά πόσο η μεγάλη ύφεση έδωσε τη θέση της σε μια ισχυρότερη οικονομία. Αλλά όσον αφορά στο κρασί, η κρίση οδήγησε στη μεγαλύτερη αλλαγή – προς το καλύτερο – μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 2000, είχαμε σχεδόν 20 χρόνια μεγάλων κρασιών με υψηλές βαθμολογίες και τρελές τιμές. Αυτό το στυλ είχε τελειοποιηθεί στις αρχές της δεκαετίας του 1990, για να εξυπηρετήσει τις προτιμήσεις των κριτικών (βλ. Robert Parker). Μέχρι το 2000, ο Parker ήταν αδιαμφισβήτητα, όπως η Elin McCoy τον χαρακτήρισε στην βιογραφία της το 2006, ο «Αυτοκράτορας του Κρασιού». Μέχρι τη στιγμή που η συγγραφέας Alice Feiring δημοσίευσε ένα βιβλίο τρία χρόνια αργότερα ισχυριζόμενη ότι “έσωσε τον κόσμο από το Parkerisation”, η πανταχού παρουσία του ήταν σχεδόν ασφυκτική.
Δραματική αλλαγή
Για να είμαστε δίκαιοι με τον Parker, ο ίδιος υποστήριξε επίσης πολλά φθηνά κρασιά και ήθελε να ανεβάσει τις παλιές ταξινομήσεις. Αλλά αν και οι αλλαγές δεν ήταν άμεσες – η συνταξιοδότηση του Parker ήρθε μόνο το 2016 – το πεδίο για δραματικές αλλαγές ελευθερώθηκε την ίδια στιγμή που η οικονομία άρχισε να καταρρέει. Ενώ μου αρέσει να σκέφτομαι ότι ο σημερινός πιο φιλόξενος και ανεκτικός (αν και όχι πολύ ανεκτικός) κόσμος του κρασιού ήταν θέμα της νέας αισθητικής και των πιο ξεχωριστών γεύσεων που επιδιώκει η νέα γενιά, πιστεύω ότι η οικονομική κρίση ήταν αυτή που άνοιξε τόσο γρήγορα αυτό το δρόμο.
Πως? Όταν έφτασε το 2009, πολλοί άνθρωποι με μεγάλη βαρύτητα βρέθηκαν ξαφνικά πολύ φτωχότεροι – ή είχαν αποφασίσει τουλάχιστον να μετριάσουν τις εμφανείς δαπάνες τους. Η απώλεια αυτής της κορυφαίας δόσης της αγοράς οδήγησε στην απομάκρυνση πολλών από αυτά τα ακριβά κρασιά από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτό συνέβη τουλάχιστον αρχικά στην Κίνα και σε άλλα μέρη της Ασίας. (Τα κτήματα στο Μπορντό είναι χαρακτηριστικό ότι έκαναν βουτιά στις πωλήσεις όταν ξεκίνησε η εκστρατεία κατά της διαφθοράς στην Κίνα το 2012.)
Πράγματα που πιθανόν δεν γνωρίζατε για το κρασί της Κίνας
Όμως, καθώς οι πλούσιοι ξεκίνησαν να αγοράζουν συλλεκτικές φιάλες από κτήματα όπως το Ponsot, το Domaine de la Romanee Conti, το Comte de Vogue και άλλα – συχνά χωρίς τα κτήματα να βλέπουν ένα μεγάλο μέρος αυτών των χρημάτων – ήταν αναπόφευκτο ότι οι υπόλοιποι θα έπρεπε να αλλάξουν τις προτιμήσεις τους. Οι πλούσιοι θα μπορούσαν να κρατήσουν τα Musigny τους.
Και έτσι εμφανίστηκε μια ευκαιρία της επόμενης γενιάς. Μια νέα φουρνιά οινοπαραγωγών της Καλιφόρνιας που ήταν δυσαρεστημένοι όχι μόνο με τα cult Cabernets αλλά και την οικονομική παραφροσύνη που δημιούργησαν.
Ο νέος καλλιεργητής θα πωλούσε 500 κιβώτια κρασιού στα 40 δολάρια ανά φιάλη και όχι στα 400 δολάρια. Το ίδιο συνέβη με το γαλλικό κρασί έξω από το Μπορντό και τη Βουργουνδία. Τόποι όπως ο Λίγηρας και το Beaujolais έπληξαν τη φήμη τους για να γίνουν ένα νέο must have που πρέπει να έχει ένας wine nerd.
Τα εκλεκτά κρασιά – τα “καλύτερα” κρασιά – είχαν βγει εκτός πλαισίου συζήτησης. Αλλά τώρα πλέον βρίσκονται στο περιθώριο. Μέχρι τη δεκαετία του 1990, η προοπτική να πιει κανείς grand cru Βουργουνδία ή first-growth Μπορντό ήταν κάτι λογικό, μια από τις φιλοδοξίες που είχε ένας οινόφιλος της μεσαίας τάξης. Τώρα είναι τεκμήριο μιας παράλογης εξωστρέφειας.
Νωρίτερα φέτος, η Liv-Ex σημείωσε ότι ο δείκτης Burgundy 150, ο οποίος καταγράφει τις τιμές του κρασιού ως επενδύσεις, είχε φτάσει σε έξι φορές πάνω σε σχέση με το 2004, ξεπερνώντας την ανάπτυξη όχι μόνο άλλων κρασιών αλλά και άλλων επενδύσεων. (Εάν ο βιομηχανικός μέσος όρος Dow Jones είχε αυξηθεί με αυτόν τον ρυθμό, θα ήταν 63.000).
Όλο και περισσότερο, η εμμονή μας με το “καλύτερο” αντικαταστάθηκε από την ευχαρίστηση με τα πολύ καλά κρασιά από περιοχές όπως αυτά που προαναφέρθηκαν, με λίγο χαμηλότερο κασέ αλλά και πολύ λιγότερη ενοχή. Εάν δεν θα μπορούσατε να αντέξετε οικονομικά την Βουργουνδία, ξεκινήστε να αγοράζετε Beaujolais, γιατί η ποιότητα του σήμερα ταιριάζει με τη Βουργουνδία σε πολλές περιπτώσεις. Η σαμπάνια, μια περιέργεια στην αρχή του αιώνα, έγινε η νέα επιλογή κύρους.
Αυτές οι αλλαγές ήταν δραματικές και παγκόσμιες. Τα στυλ κρασιού σχεδόν σε κάθε περιοχή εξελίχθηκαν γρήγορα. Όχι μόνο στη Νέα Καλιφόρνια, αλλά και στη Νέα Γαλλία, στη Νέα Αυστραλία, στην Ισπανία, στην Ιταλία και το Όρεγκον. Επίσης, στην Ελλάδα και την Αυστρία. Αυτή η μετατόπιση ήταν θέμα γενιάς και αισθητικής – τα παιδιά των οινοποιών αναλαμβάνουν τα κτήματα και κάνουν τα κρασιά αυτά που θα έπιναν αυτοί και οι φίλοι τους. Και, σχεδόν ομοιόμορφα, αυτές οι αλλαγές ώθησαν το κρασί προς το ελαφρύτερο και πιο φρέσκο. Η γαλλική ονοματοποιία “glou glou”, ένα τοτέμ φυσικού κρασιού για πόση, είναι σήμερα πολύ εμφανής.
Μιλώντας για το φυσικό κρασί, η έννοια έχει αναπτυχθεί με τρόπο αδύνατο να προβλεφθεί πριν από 10 χρόνια. Συζητήσουμε για “φυσικό” όσον αφορά την μινιμαλιστική οινοποίηση, και η έννοια είχε αυξηθεί στη Γαλλία από τη δεκαετία του 1980. Αλλά το “φυσικό” του σήμερα, είναι σχεδόν μια τάση μόδας, με εστιατόρια που προσφέρουν μόνο φυσικά κρασιά, κάτι που ήταν αδιανόητο το 2008.
Ο κόσμος αυτός δεν έχει καμία σχέση με το κρασί όπως ήταν πριν από μια δεκαετία.Το παράξενο είναι το νέο φυσιολογικό: παγωμένο κόκκινο κρασί, κρασί σε κονσέρβα, πορτοκαλί κρασί, ροζε κρασί όλο το χρόνο. Θυμάμαι να χλευάζονται από τις πιο αντιδραστικές γωνίες του κρασιού όλα αυτά τα πράγματα. Σήμερα? Είναι όλα τάσεις.
Αυτή η μετατροπή ήρθε επειδή το 2008 και τα επακόλουθα του άνοιξαν τον δρόμο για μια ποικιλία γεύσεων.
Πολυπρισματικές ειδήσεις
Ο νεαρός οινόφιλος της εποχής ζει σε έναν κόσμο όπου πιθανότατα δεν έχει ακούσει ποτέ ποιος είναι ο Ρόμπερτ Παρκερ, ίσως μόνο σε ένα ιστορικό πλαίσιο. Αλλά γιατί να υπάρχει ένα άτομο ως κριτήριο αναφοράς για τη γεύση; Για τη νέα γενιά αυτό είναι πολύ γραφικό.
Σήμερα έχουμε το ισοδύναμο του κρασιού με το τι ονόμασε κάποτε ο κριτικός Ben Bagdikian: “πολυπρισματικά νέα”. Ένα εκατομμύριο φωνές και Instagramming στα αγαπημένα τους μπουκάλια.
Και είναι αυτή η αλλαγή προς το καλύτερο; Κατά κάποιο τρόπο, το ερώτημα είναι άσχετο. Συνέβη – και γρήγορα. Ενώ σκεφτόμαστε, το κρασί ως μια αργή, στωική βιομηχανία, μπορεί να κινηθεί με εκπληκτική ταχύτητα.
Αναδρομικά, όσοι από εμάς ήταν δυσαρεστημένοι από τον κόσμο του κρασιού στη δεκαετία του 2000 έχουν πάρει σχεδόν αυτό που ήθελαν – σε μόλις μια δεκαετία! Όσον αφορά το κρασί, βρισκόμαστε σε ένα καλύτερο μονοπάτι. Ας ελπίσουμε ότι δεν θα επιστρέψουμε ποτέ.