Η Κροατία ήταν ένα κράτος δορυφόρος Ιταλών και Γερμανών που δημιουργήθηκε μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας τον Απρίλιο του 1941. Ο ηγέτης του Άντε Πάβελιτς διέταξε την συγκρότηση κροατικών ενόπλων δυνάμεων προς ενίσχυση των αξονικών του συμμάχων και επικυρίαρχων.
Η Ιταλία είχε πάντα εδαφικές βλέψεις επί της Γιουγκοσλαβίας, από 1918, πολύ πριν δηλαδή ανέλθει στην εξουσία ο Μουσολίνι. Ο Ιταλός δικτάτορας έχοντας το όραμα της ανάστασης της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ήταν αυτός που ήθελε να προσαρτήσει τις δαλματικές ακτές και άλλες, συνοριακές, περιοχές. Πάντως, όταν στις 6 Απριλίου οι δυνάμεις του Άξονα εισέβαλαν στη Γιουγκοσλαβία οι κροατικές μονάδες εγκατέλειψαν τον αγώνα.
Το καθεστώς Πάβελιτς που επιβλήθηκε στην Κροατία είναι υπεύθυνο για τις δολοφονίες εκατομμυρίων ανθρώπων, κυρίως Σέρβων, αλλά και Εβραίων και τσιγγάνων. Παράλληλα το καθεστώς συγκρότησε ένοπλες δυνάμεις με πρωταρχικό σκοπό την εκκαθάριση των μη Κροατών από τα εδάφη του κράτους και δευτερεύοντα την ενίσχυση των Ιταλών και Γερμανών συμμάχων.
Στην υπηρεσία της Ιταλίας
Τον Ιούλιο του 1941 η ιταλική Ανωτάτη Διοίκηση απαίτησε από τον Πάβελιτς την συγκρότηση μιας κροατικής «λεγεώνας» που θα πολεμούσε στο πλευρό του Ιταλικού Στρατού στο Ανατολικό Μέτωπο. Ο Πάβελιτς δεν ενθουσιάστηκε ιδιαίτερα από το ιταλικό αίτημα αλλά για καθαρά πολιτικούς λόγους αποφάσισε να συναινέσει. Έτσι στις 26 Ιουλίου η κροατική διοίκηση διέταξε την συγκρότηση του Ελαφρού Μηχανοκίνητου Τάγματος (ΕΜΤ).
Το ΕΜΤ εντάχθηκε οργανικά στο σώμα των Μελανοχιτώνων. Είχε δύναμη 45 αξιωματικών, 70 υπαξιωματικών και 1.100 στρατιωτών. Αποτελείτο από τρεις λόχους τυφεκιοφόρων, έναν λόχο πολυβόλων, έναν λόχο όλμων των 81mm, έναν λόχο αναπληρώσεων και μια πυροβολαρχία συνοδείας με τέσσερα ορειβατικά πυροβόλα των 65mm.
Διοικητής τοποθετήθηκε ο αντισυνταγματάρχης Έγκον Ζίτνικ και η μονάδα μεταφέρθηκε στη βόρεια Κροατία για εκπαίδευση. Λόγω όμως αστοχίας της ιταλικής επιμελητείας, το ΕΜΤ, υποχρεώθηκε να παραμείνει στην περιοχή για περισσότερο καιρό. Μάλιστα για να μην αδρανεί αποφασίστηκε να συμμετάσχει σε εκκαθαριστικές επιχειρήσεις κατά κρυμμένων Γιουγκοσλάβων στρατιωτών και παρτιζάνων.
Ανατολικό Μέτωπο
Μόλις στις 17 Δεκεμβρίου το ΕΜΤ μετακινήθηκε αλλά όχι για το Ανατολικό Μέτωπο. Μετέβη στην Ιταλία όπου εφοδιάστηκε με νέο οπλισμό και εκπαιδεύτηκε για τρεις μήνες. Τελικά το τάγμα έφτασε στο Ανατολικό Μέτωπο στις 16 Απριλίου 1942 στην Ουκρανία και εντάχθηκε στην ιταλική 3η Μεραρχία Ιππικού (ΜΙ) «Principe Amadeo Duca D’Aosta». Εκεί εφοδιάστηκε και του παραχωρήθηκαν τρία μικρά αυτοκίνητα, έξι μοτοσικλέτες και 44 φορτηγά, αλλά και 108 άλογα. Στις 11 Μαΐου του ΕΜΤ έλαβε το βάπτισμα του πυρός επιχειρώντας να ενισχύσει το ιταλικό 63ο Τάγμα Μελανοχιτώνων «Tagliamento».
Στην σύγκρουση αυτή υπέστη και τις πρώτες του απώλειες. Το τάγμα συνέχισε να μάχεται στην Ουκρανία. Στις 11 Ιουλίου 1942 η 3η ΜΙ διατέθηκε στο Ιταλικό 35ο ΣΣ. Την επομένη το τάγμα διακρίθηκε ιδιαίτερα στην επίθεση κατά των Σοβιετικών επιτυγχάνοντας προέλαση σε βάθος 19 χλμ. περίπου εντός της εχθρικής τοποθεσίας. Οι επιχειρήσεις συνεχίστηκαν με ταχύ ρυθμό και στις 28 Ιουλίου το τάγμα πέρασε τον ποταμό Ντόνετσκ και συνέχισε την προς Ανατολάς προέλαση.
Στις 20 Αυγούστου δέχτηκε ισχυρή σοβιετική αντεπίθεση στο Σεραφίμοβιτς επί του ποταμού Ντον. Οι Κροάτες άντεξαν στην πίεση, απέκρουσαν την επίθεση και συνέλαβαν και 46 Σοβιετικούς αιχμαλώτους. Ωστόσο οι απώλειες του ήταν βαριές καθώς το ΕΜΤ θρήνησε 27 νεκρούς και είχε επίσης 90 άνδρες τραυματίες. Οι Ιταλοί πάντως αναγνώρισαν την μαχητικότητα των Κροατών και το τάγμα έλαβε εύφημο μνεία του διοικητή του ιταλικού 35ου ΣΣ.
Η ιταλική 8η Στρατιά κράτησε τις θέσεις τις επί του Ντον μέχρι τον Δεκέμβριο του 1942 όταν δέχτηκε ισχυρή σοβιετική επίθεση και διασπάστηκε. Στις 19 Δεκεμβρίου το κροατικό τάγμα ήταν ανεπτυγμένο στους λόφους 210 και 168 στην τοποθεσία του ποταμού Τσιρ. Εκεί το ΕΜΚ περικυκλώθηκε και πολέμησε, κυριολεκτικά, μέχρις εσχάτων, επί δύο ημέρες. Κανένας άνδρας του ΕΜΤ δεν επέζησε.
Οι Ιταλοί συγκρότησαν νέες κροατικές μονάδες που όμως έδρασαν μόνο κατά των παρτιζάνων.