Την παροιμιώδη φράση «Ασθενής και οδοιπόρος αμαρτίαν ουκ έχει» μάλλον θα την έχεις ακούσει. Ξέρεις τι σημαίνει και πώς προέκυψε;
Στην προκειμένη περίπτωση η αμαρτία συνδέεται με τη νηστεία. Όπως αναφέρει σε σχετικό άρθρο στο ιστολόγιό του ο Νίκος Σαραντάκος, η συγκεκριμένη φράση περιλαμβάνεται στο λαογραφικό έργο του κορυφαίου Έλληνα λαογράφου Νικόλαου Πολίτη (1852 -1921) και σημαίνει ότι επιτρέπεται να καταλύουν τη νηστεία, χωρίς να αμαρτήσουν, ο ασθενής, για θεραπεία της νόσου, και ο οδοιπόρος, λόγω της δυσχέρειας να προμηθευτεί τα αναγκαία.
Κατά τον Πολίτη, από την αρχαΐζουσα γλώσσα φαίνεται να είναι εκκλησιαστικό ρητό, αγνοεί όμως πόθεν ελήφθη.
Επίσης ο Πολίτης γράφει: Η ορθόδοξη εκκλησία συγχωρεί την κατάλυση της νηστείας στους ασθενείς και στις λεχώνες: «Η νηστεία επενοήθη δια το σώμα ταπεινώσαι. Ει ουν το σώμα εν ταπεινώσει εστί και ασθενεία, οφείλει μεταλαβείν, καθώς βούλεται και δύναται βαστάσαι, τροφής και ποτού (Τιμόθεος Αλεξανδρείας).
Τέλος, παραθέτει μια ρώσικη παροιμία: «Τον οδοιπόρο ο Θεός συγχωρεί».
Στο άρθρο του ο Ν. Σαραντάκος σημειώνει ότι η φράση «ασθενής και οδοιπόρος αμαρτίαν ουκ έχει» δεν είναι αυθεντικά εκκλησιαστική, καθώς δεν υπάρχει σε πατερικό ή άλλο κείμενο. Πρόκειται για μεταγενέστερη παροιμιώδη φράση, απόσταγμα λαϊκής σοφίας παρόμοιο με τη ρώσικη παροιμία που δίνει ο Πολίτης.
Η εξαίρεση του οδοιπόρου από την υποχρέωση της νηστείας μπορεί να μην κατοχυρώνεται από την εκκλησία, βρήκε όμως ισχυρότατη απήχηση στη ζωή, αφού μέχρι αρκετά πρόσφατα τα χερσαία ταξίδια ήταν μακρόχρονες και δύσκολες υποθέσεις.
Παρεμπιπτόντως, και στο Ισλάμ οι ταξιδιώτες εξαιρούνται από την υποχρέωση της νηστείας.