Η βασανιστικά αργή ανάκαμψη της οικονομίας και ο χαμηλός πληθωρισμός θα εξακολουθήσουν να υπάρχουν, εκτός και αν καταφέρουν οι κεντρικοί τραπεζίτες να βρουν καλύτερη μέθοδο ώστε να σταθεροποιήσουν την παγκόσμια οικονομία σε μια εποχή χαμηλών επιτοκίων δανεισμού, δήλωσε χθες ένας εκ των κορυφαίων τραπεζιτών της αμερικανικής ομοσπονδιακής τράπεζας (Fed). «Η εμπειρία μάς διδάσκει ότι είναι προτιμότερο να προετοιμαζόμαστε για το μέλλον παρά να περιμένουμε υπερβολικά πολύ», είπε χθες σε συνέδριο στη Ζυρίχη ο Τζον Ουίλιαμς, πρόεδρος της περιφερειακής Fed της Νέας Υόρκης. «Τελικά, η αποτυχία να προετοιμαστεί κανείς σημαίνει ότι προετοιμάζεται να αποτύχει», πρόσθεσε. Ο χαμηλότερος ρυθμός γεννήσεων διατηρεί τον ρυθμό αύξησης του πληθυσμού σε χαμηλό επίπεδο στις πλουσιότερες οικονομίες του κόσμου, ενώ η τεχνολογία εξελίσσεται με βραδύτερους ρυθμούς από ό,τι στο πρόσφατο παρελθόν. Κάθε μία από αυτές τις τάσεις περιορίζει το πόσο θα μπορούσε να αναπτυχθεί κάθε οικονομία, λέει ο Ουίλιαμς. Η χαμηλότερη ανάπτυξη οδηγεί σε μικρότερες επενδύσεις, ενώ η γήρανση του πληθυσμού στις ανεπτυγμένες οικονομίες οδηγεί σε αύξηση της αποταμίευσης.
Η χαμηλότερη ζήτηση και η υψηλότερη προσφορά αποταμιεύσεων έχουν περιορίσει το ύψος του λεγόμενου «ουδέτερου» επιτοκίου δανεισμού ανά την υφήλιο, δηλαδή το επίπεδο του επιτοκίου που ούτε ενισχύει αλλά ούτε περιορίζει την οικονομική ανάπτυξη. Αυτοί οι παράγοντες διατηρούν τα επιτόκια δανεισμού κοντά στο μηδέν, οπότε η νομισματική πολιτική δεν μπορεί πλέον να αντιδράσει σε περίπτωση ύφεσης, είπαν οι περισσότεροι οικονομολόγοι που πήραν μέρος στο συνέδριο. Εκτίμησαν δε πως δεν υπάρχει περίπτωση το «ουδέτερο» επιτόκιο δανεισμού να επιστρέψει σε επίπεδο που θεωρούνταν συνηθισμένο προηγουμένως, παρά μόνο αν υπάρξει αλλαγή στο δημογραφικό ή αν σημειωθεί σημαντική επιστημονική πρόοδος. Το βασικό επιτόκιο δανεισμού της Fed βρίσκεται στο 2,2% με 2,5%. Σε άλλες χώρες το κόστος δανεισμού είναι ακόμα χαμηλότερο, ενώ σε ορισμένα κράτη όπως η Ιαπωνία είναι ακόμη και αρνητικό. Ο Ουίλιαμς, που σε προηγούμενο στάδιο της καριέρας του είχε εργαστεί ως ερευνητής στην περιφερειακή Fed του Σαν Φρανσίσκο, είναι γνωστός ως ένας από τους διαμορφωτές της εκτίμησης για το πού βρίσκεται το «ουδέτερο» επιτόκιο δανεισμού στις ΗΠΑ.
Σήμερα πιέζει ώστε να κωδικοποιηθούν οι έρευνες της Fed καθώς η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ επεξεργάζεται το πώς θα πρέπει να προσεγγίζει στο εξής τον πληθωρισμό. Στο πλαίσιο αυτής της ευρείας αναθεώρησης της νομισματικής πολιτικής, ο Ουίλιαμς υποστηρίζει πως η Fed θα πρέπει να ανταποκρίνεται συστηματικά σε περιόδους χαμηλού πληθωρισμού διατηρώντας τα αμερικανικά επιτόκια δανεισμού «χαμηλότερα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα». Ωστόσο η υιοθέτηση εναλλακτικής προσέγγισης σε σύγκριση με την τρέχουσα θα μπορούσε να αποδειχθεί αμφιλεγόμενη, εγείροντας ερωτήματα για το κατά πόσον θα μπορούσε η αμερικανική κεντρική τράπεζα να ανταποκριθεί σε ακόμη πιο περίπλοκες δεσμεύσεις ώστε να πετύχει τον στόχο για πληθωρισμό 2%. Στόχο, που συχνά δεν καταφέρνει να πετύχει. Το μέτρο που χρησιμοποιεί η αμερικανική ομοσπονδιακή τράπεζα για να μετρήσει τον πληθωρισμό είναι ο λεγόμενος δομικός δείκτης τιμών προσωπικών καταναλωτικών δαπανών, στον οποίο δεν υπολογίζονται οι ευμετάβλητες τιμές των τροφίμων και της ενέργειας. Τον Μάρτιο αυτός ο δείκτης έδειχνε ετήσιο ρυθμό μεταβολής 1,6%. «Οι επενδυτές δεν θεωρούν αυτές τις τιμές χαμηλού πληθωρισμού απόκλιση, αλλά το νέο κανονικό επίπεδο», είπε ο Τζον Ουίλιαμς.