Είναι γνωστό, ότι ο Γκριγκόρι Ρασπούτιν, ακόμα και σήμερα αποτελεί μία σκοτεινή προσωπικότητα της νεότερης ιστορίας, όμως ποιος ήταν ο Γκριγκόρι Ρασπούτιν;
Ο Γκριγκόρι Γεφίμοβιτς Ρασπούτιν γεννήθηκε στις 9 Ιανουαρίου του 1869 στο Ποκρόφσκογιε της Δυτικής Σιβηρίας. Προέρχονταν από φτωχοί οικογένεια χωρικών, μολονότι που πήγε σχολείο, παρέμεινε αμόρφωτος σε σημείο που δεν ήξερε ούτε να γράφει. Οι πνευματικές του αναζητήσεις τον οδήγησαν σε ηλικία 18 ετών σε μοναστήρι, όπου πρέσβευε την διδασκαλία των «Μαστιγουμένων», μίας αίρεσης, της όποιας τα μέλη μαστιγώνονταν για λόγους μετανοίας ή εξιλέωσης.
Διαστρεβλώνοντας τα κηρύγματα της αίρεσης αυτής, ο Ρασπούτιν διατύπωσε δικό του δόγμα, σύμφωνα με το οποίο η σεξουαλική εξάντληση ήταν το καλύτερο μέσο για να φθάσει ο πιστός στην κατάσταση της «θείας αταραξίας», ώστε να βρεθεί πιο κοντά στον Θεό. Πριν γίνει μονάχος ο Ρασπούτιν έφυγε από το μοναστήρι και επέστρεψε πίσω στο χωριό του, όπου παντρεύτηκε το 1889 και απέκτησε τέσσερα παιδιά. Το 1901 εγκατέλειψε το σπίτι και την οικογένειά του, με σκοπό να γίνει προσκυνητής. Ο Ρασπούτιν ταξίδεψε στο Άγιο Όρος και τα Ιεροσόλυμα, στο διάστημα αυτό, ζούσε από τις δωρεές των χωρικών ως αναχωρητής .
Στα δύο χρόνια που μεσολάβησαν από τη στιγμή που έφυγε από το Ποκρόφσκογε, κατάφερε να γίνει γνωστός για τις ‘’υποτιθέμενες’’ θεραπευτικές του δυνάμεις, αλλά και για τη σκανδαλώδη σεξουαλική του συμπεριφορά. Οι περιπλανήσεις του τον έφεραν τελικά πίσω στη Ρωσία. Το 1903 διψασμένος για εξουσία, αφίχθη στην Αγία Πετρούπολη. Ωστόσο, η φήμη για τις υποτιθέμενες υπερφυσικές του ικανότητες είχαν φτάσει εκεί πριν από εκείνον, έγινε δεκτός με ενθουσιασμό από τους αυλικούς κύκλους της πρωτεύουσας.
Δύο χρόνια αργότερα, ο Ρασπούτιν έρχεται σε επαφή με το αριστοκρατικό ζεύγος, τον Τσάρο Νικόλαο και την Αυτοκράτειρα Αλεξάνδρα. Το φθινόπωρο του 1905, στη Ρωσία διαδραματίζονταν τα γεγονότα της γνωστής εξέγερσης ενάντια στη μοναρχία. Εκτός όμως από τα γεγονότα αυτά, την αυτοκρατορική οικογένεια είχε κλονίσει και η ανακάλυψη ότι ο διάδοχος του θρόνου Αλέξιος ήταν αιμοφιλικός. Ο Ρασπούτιν, κατόρθωσε με αποστάγματα και γιατροσόφια δικής του εφεύρεσης να απαλύνει το πρόβλημα των αιμορραγιών του αγοριού και με το περιστατικό αυτό άρχισε μια δεκαετία κυριαρχίας του στις υποθέσεις της τσαρικής οικογένειας και του κράτους, αφού είχε φροντίσει να πείσει το ανήσυχο ζεύγος ότι η ζωή του παιδιού εξαρτιόταν από τον ίδιο.
Ταπεινός και άγιος χωρικός μπροστά στην τσαρική οικογένεια, ο Ρασπούτιν δεν άργησε να νοσταλγήσει τις παλιές του συνήθειες έξω από την Αυλή. Κηρύσσοντας ότι η σωματική επαφή μαζί του είχε εξαγνιστικά και θεραπευτικά αποτελέσματα, συγκέντρωσε γύρω του διάφορες ερωμένες και προσπάθησε να αποπλανήσει πολύ περισσότερες. Αναφορές σχετικά με τη διαγωγή του άρχισαν να καταφθάνουν στον τσάρο Νικόλαο, ο οποίος όμως αδυνατούσε να τις πιστέψει. Ως το 1911 η συμπεριφορά του Ρασπούτιν είχε πάρει διαστάσεις σκανδάλου. Ύστερα από σχετική έκθεση του πρωθυπουργού Πιοτρ Στολίπιν, ο Νικόλαος εξόρισε τον ευνοούμενό του, αλλά κάτω από τις πιέσεις της τσαρίνας Αλεξάνδρας αναγκάστηκε να ανακαλέσει την απόφασή του λίγους μήνες αργότερα. Καθώς δεν ήταν διατεθειμένος να δυσαρεστήσει τη σύζυγό του ή να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή του γιου του, ο Νικόλαος αποφάσισε να αγνοήσει στο εξής όλες τις εναντίον του κατηγορίες.
Η δύναμη του Ρασπούτιν μέσα στην Αυλή έφτασε στο απόγειό της μετά το 1915, την ώρα που ο ρωσικός στρατός βρισκόταν σε δυσχερή θέση στα μέτωπα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Το Σεπτέμβριο ο Νικόλαος Β’ ανέλαβε προσωπικά τη διοίκηση του ρωσικού στρατού και ανάθεσε τη διαχείριση των εσωτερικών υποθέσεων της Ρωσίας στην Αλεξάνδρα. Ως προσωπικός σύμβουλος της τσαρίνας κατά το διάστημα αυτό, ο Ρασπούτιν ασκούσε επιρροή που ξεκινούσε από τον διορισμό των εκκλησιαστικών αξιωματούχων κι έφθανε ως την επιλογή των υπουργών της κυβέρνησης, ενώ δεν παρέλειπε να παρεμβαίνει κατά καιρούς στα στρατιωτικά θέματα.
Το 1916, αφού είχαν προηγηθεί αρκετές αποτυχημένες δολοφονικές απόπειρες εναντίον του Ρασπούτιν, μία ομάδα ευγενών, στην οποία συμμετείχαν ο πρίγκιπας Φέλιξ Γιουσούποφ (σύζυγος της ανιψιός του τσάρου), ο Βλάντιμιρ Πουρίσκεβιτς (μέλος της Δούμας) και ο Μέγας Δούκας Ντμίτρι Πάβλοβιτς (εξάδελφος του τσάρου) οργάνωσαν συνωμοσία, με σκοπό την εξόντωση του Ρασπούτιν και την αποφυγή νέων σκανδάλων που θα έπλητταν τη μοναρχία. Τη νύχτα της 16ης προς τη 17η Δεκεμβρίου 1916, ο Γιουσούποφ προσκάλεσε τον Ρασπούτιν στο σπίτι του, με δόλωμα την όμορφη σύζυγό του Ιρίνα, η οποία έχοντας διαφωνήσει με το σχέδιο του συζύγου της βρισκόταν στη βίλα τους στην Κριμαία. Ο οικοδεσπότης τού πρόσφερε τσάι και κέικ, που ήταν δηλητηριασμένα. Βλέποντας ότι το δηλητήριο δεν ενεργούσε, τον πυροβόλησε.
Ο Ρασπούτιν σωριάστηκε προς στιγμήν, αλλά μπόρεσε να συρθεί ως την αυλή, όπου ο Πουρίσκεβιτς τον πυροβόλησε για δεύτερη φορά. Στη συνέχεια, οι συνωμότες τον έδεσαν και τον έριξαν στον παγωμένο Νέβα, όπου και πέθανε από πνιγμό. Η δολοφονία Ρασπούτιν δεν εμπόδισε το φυλλορρόημα του τσαρικού καθεστώτος. Λίγες εβδομάδες αργότερα σαρώθηκε από τη Φεβρουαριανή Επανάσταση και οριστικά λίγους μήνες αργότερα από την Οκτωβριανή Επανάσταση.
Για κάποιους Ρώσους, ο Ρασπούτιν παρέμεινε σύμβολο των αγροτικών τάξεων, και μέχρι σήμερα θέλουν να πιστεύουν ότι αυτά που λέγονταν εναντίον του ήταν απλώς φήμες. Μετά την κατάρρευση του κομμουνισμού το 1993, κάποιοι Ρώσοι εθνικιστές προσπάθησαν να αποκαταστήσουν τη φήμη του, ενώ μερικοί πρότειναν έως και την αγιοποίησή του. Όμως, νέα στοιχεία, που προέρχονταν από τις σημειώσεις αυτών που παρακολουθούσαν επί πληρωμή το σπίτι του Ρασπούτιν, και κατέγραφαν πότε έφευγε, πότε επέστρεφε και ποιοι τον επισκέπτονταν, ανέτρεψαν τους ισχυρισμούς περί αγιότητας.
Σχολιάζοντας το αίτημα αγιοποίησής του, ο Πατριάρχης Μόσχας Αλέξιος είπε το 2003:«Αυτό είναι τρέλα! Ποιος θα ήθελε να παραμείνει σε μια εκκλησία που τιμά το ίδιο τους δολοφόνους με τους μάρτυρες, τους ακόλαστους με τους αγίους;» Όμως, βιβλία που εκδόθηκαν το 1919 ισχυρίζονται ότι οι πηγές από ανθρώπους που παρακολουθούσαν τον Ρασπούτιν είναι αμφισβητήσιμες, καθώς εκείνοι μπορεί να έγραφαν αυτά που ζητούσαν εκείνοι που τους πλήρωναν. Πάντως, η ενασχόληση του κόσμου με τον Ρασπούτιν δεν έχει σταματήσει.
Του Κωνσταντίνου Αραμπάμπασλη
ΡΑΣΠΟΥΤΙΝ: ΖΩΗ ΚΑΙ ΘΑΝΑΤΟΣ, ΝΑΡΚΙΣΣΟΣ 2007