Το ταχίνι είναι ένα φυσικό προϊόν το οποίο αποτελείται από 100% αλεσμένο σουσάμι που ψήνεται είτε αποφλοιωμένο είτε με το φλοιό του (ολικής άλεσης) και έπειτα αλέθεται. Ανήκει στην κατηγορία του λίπους μαζί με το βούτυρο και το λάδι ωστόσο παρουσιάζει κάποια σημαντικά πλεονεκτήματα σε σχέση με τα υπόλοιπα τρόφιμα της κατηγορίας του. Εξαιτίας των πολύτιμων θρεπτικών συστατικών του, έχει χαρακτηριστεί και ως υπερτροφή. Η κατανάλωση ταχινιού στα πλαίσια μίας ισορροπημένης διατροφής μπορεί να συμβάλλει στην πρόσληψη πρωτεϊνών, βιταμινών του συμπλέγματος Β, ασβεστίου, μαγνησίου, ψευδαργύρου, φωσφόρου και πολυακόρεστων λιπαρών οξέων.
Τι κερδίζουμε με 1 κουταλιά της σούπας (15γρ.) ταχίνι;
Το ταχίνι περιέχει περίπου 20% πρωτεΐνες και είναι πλούσιο σε αμινοξέα
| Διατροφική αξία του ταχίνι (15g ) | |
| Ενέργεια | 89kcal |
| Πρωτεΐνη | 2,6g |
| Υδατάνθρακες | 3,2g |
| Ολικά λιπαρά | 7,9g |
| Κορεσμένα λιπαρά οξέα | 1,1g |
| Μονοακόρεστα λιπαρά οξέα | 3g |
| Πολυακόρεστα λιπαρά οξέα | 3,5g |
| Χοληστερόλη | – |
| Φυτικές ίνες | 0,7 |
| Ιχνοστοιχεία | |
| Ασβέστιο | 21mg |
| Σίδηρος | 0,7mg |
| Μαγνήσιο | 14 mg |
| Φώσφορος | 118mg |
| Κάλιο | 69mg |
| Νάτριο | 5mg |
| Ψευδάργυρος | 0,7mg |
| Χαλκός | 0,24mg |
| Σελήνιο | 5,2μg |
| Βιταμίνες | |
| Θειαμίνη (Β1) | 0,24mg |
| Ριβοφλαβίνη (Β2) | 0,018mg |
| Νιασίνη (Β3) | 0,85mg |
| Φυλλικό οξύ | 15μg |
| Βιταμίνη Β6 | 0,022mg |
Πρωτεΐνη υψηλής βιολογικής αξίας;
Κατά συνέπεια, αποτελεί ένα τρόφιμο το οποίο μπορεί να συμβάλλει στην συνολική ημερήσια πρόσληψη πρωτεΐνης, ακόμα και από άτομα τα οποία αποφεύγουν την κατανάλωση ζωικών τροφίμων (π.χ. χορτοφάγοι). Από μόνο του, εξαιτίας της χαμηλής περιεκτικότητάς του στο αμινοξύ λυσίνη, δεν παρέχει στον οργανισμό πρωτεΐνη υψηλής βιολογικής αξίας.
Στην περίπτωση όμως που συνδυαστεί με τρόφιμα πλούσια σε λυσίνη, όπως τα όσπρια και οι ξηροί καρποί, η πρωτεΐνη που προκύπτει είναι υψηλής βιολογικής αξίας και βιοδιαθεσιμότητας, παρόμοια δηλαδή με την ποιότητα των ζωικών πρωτεϊνών. Δεδομένου ότι οι πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας είναι απαραίτητες τόσο για την ανάπτυξη του μυϊκού συστήματος όσο και για ένα πλήθος βιολογικών διαδικασιών, το ταχίνι αποτελεί ένα ιδανικό τρόφιμο για τις ομάδες ατόμων που έχουν αυξημένες ανάγκες σε πρωτεΐνες, όπως τα παιδιά, οι αθλητές και τα άτομα τρίτης ηλικίας.
Φυτικές ίνες και «καλά» λιπαρά οξέα
Εκτός από τις πρωτεΐνες, το ταχίνι προσφέρει στον οργανισμό και μία καλή ποσότητα φυτικών ινών, οι οποίες είναι απαραίτητες για την καλή λειτουργία του γαστρεντερικού συστήματος, καθώς και καλή ποιότητας λιπαρά οξέα. Συγκεκριμένα το ταχίνι αποτελείται από περίπου 50% λιπαρά, εκ των οποίων όμως μόνο το 7% είναι τα κορεσμένα (κακά λιπαρά τα οποία επιβαρύνουν το καρδιαγγειακό σύστημα) και το υπόλοιπο 43% μοιράζεται σε μονοακόρεστα και πολυακόρεστα λιπαρά οξέα.
Σχεδόν το 100% των πολυακόρεστων λιπαρών οξέων που βρίσκονται στο ταχίνι, αποτελεί ένα ω6 λιπαρό οξύ, το λινελαϊκό, το οποίο χαρακτηρίζεται ως απαραίτητο λιπαρό οξύ. Αυτό σημαίνει ότι ο οργανισμός δεν μπορεί να το συνθέσει μόνος του και το προμηθεύεται μόνο μέσω της διατροφής. Σύμφωνα με μελέτες η κατανάλωση μονοακόρεστων και πολυακόρεστων λιπαρών οξέων μπορεί να μειώσει τα επίπεδα χοληστερόλης στον οργανισμό καθώς και τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων και εγκεφαλικών επεισοδίων. Να τονίσουμε επίσης, ότι το ταχίνι δεν περιέχει καθόλου χοληστερόλη.
Μικροθρεπτικά συστατικά
Σχετικά με τα μικροθρεπτικά συστατικά, τις βιταμίνες δηλαδή, τα ιχνοστοιχεία και τα μέταλλα, το ταχίνι είναι πλούσιο σε ασβέστιο, μαγνήσιο και φώσφορο, συστατικά τα οποία συμβάλλουν στην υγεία των οστών και στην καλή λειτουργία του νευρικού και του μυϊκού συστήματος. Επίσης, το ταχίνι έχει καλή περιεκτικότητα σε σίδηρο, κάλιο και ψευδάργυρο, τα οποία συμβάλλουν στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος, στην πνευματική ευεξία καθώς και στη μείωση της κόπωσης.
Το σελήνιο που περιέχει το ταχίνι έχει μία έντονη αντιοξειδωτική δράση και συμβάλλει στην διατήρηση της καλής κατάστασης των μαλλιών και των νυχιών, ενώ τέλος ο χαλκός συμβάλλει και αυτός στην καλή λειτουργία του νευρικού συστήματος και στην απορρόφηση του σιδήρου.
Τι πρέπει να προσέξετε;
Εξαιτίας της χαμηλής περιεκτικότητας του ταχινιού σε απλά σάκχαρα καθώς και του σχετικά χαμηλού γλυκαιμικού του δείκτη, αποτελεί ένα τρόφιμο κατάλληλο για κατανάλωση από άτομα με σακχαρώδη διαβήτη. Από την άλλη, εξαιτίας της υψηλής θερμιδικής του απόδοσης (90 περίπου θερμίδες ανά κουταλιά της σούπας), θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί στην ποσότητα που καταναλώνουμε, ειδικά εάν βρισκόμαστε σε ένα πρόγραμμα απώλειας βάρους.
Ταχίνι: Επιδράσεις στην υγεία
Υγεία της καρδιάς
Το ταχίνι μπορεί να συμβάλλει στην καλή υγεία της καρδιάς εξαιτίας διαφόρων συστατικών του. Αρχικά, όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, το ταχίνι είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα και πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, τα οποία συμβάλλουν τόσο στη μείωση της χοληστερόλης, όσο και στη μείωση του κινδύνου καρδιακών παθήσεων και εγκεφαλικών επεισοδίων. Επιπλέον, το ταχίνι είναι πλούσιο σε λιγνάνες (σεσαμινόλη και σεσαμίνη), ουσίες οι οποίες μελετώνται εκτενώς τα τελευταία χρόνια για τις αντιοξειδωτικές τους ιδιότητες αλλά και τη συμμετοχή τους στην καλή λειτουργία της καρδιάς.
Συγκεκριμένα, οι λιγνάνες φαίνεται ότι βοηθάνε στη μείωση των επιπέδων χοληστερόλης, προφυλάσσουν από οξείδωση την LDL-χοληστερόλη και κατ’ επέκταση συμβάλλουν στη μείωση της δημιουργίας αθηρωματικής πλάκας. Τελευταίες μελέτες συνδέουν τη δράση των λιγνάνων και με τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης. Στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης συμβάλλουν και το ασβέστιο και το μαγνήσιο, συστατικά τα οποία περιέχονται φυσικά στο ταχίνι.
Υγεία των οστών
Εξαιτίας της υψηλής περιεκτικότητας του ταχινιού σε μαγνήσιο και ασβέστιο, η κατανάλωσή του μπορεί να συμβάλει σε πιο υγιή οστά και δόντια καθώς και σε μείωση του κινδύνου οστεοπόρωσης σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Στο τελευταίο συμβάλλει και η ύπαρξη των λιγνάνων στο ταχίνι, οι οποίες, μετά την εμμηνόπαυση και την αντίστοιχη μείωση των επιπέδων οιστρογόνων στον γυναικείο οργανισμό, δρουν ως αδύναμα οιστρογόνα, βοηθώντας την ενδυνάμωση των οστών και προφυλάσσοντας σε έναν βαθμό από την οστεοπόρωση.
Αρθρίτιδα
Πρόσφατα, μία νέα έρευνα, αυτή τη φορά σε ανθρώπους και όχι σε πειραματόζωα, μελέτησε την επίδραση που μπορεί να έχει η κατανάλωση σπόρων σουσαμιού στα συμπτώματα και κυρίως στον πόνο που μπορεί να βιώνουν άτομα με οστεοαρθρίτιδα γονάτου. Τα αποτελέσματα της μελέτης ήταν ανατρεπτικά, καθώς έδειξε ότι στην ομάδα των ατόμων που κατανάλωναν σπόρους σουσαμιού τα επίπεδα του πόνου μειώθηκαν από τις 9 στις 3,5 μονάδες, όταν στην ομάδα των ατόμων υπό φαρμακευτική αγωγή τα επίπεδα μειώθηκαν μόλις στις 7 μονάδες. Φαίνεται, επομένως ότι μία ποσότητα περίπου 40γρ σπόρων σουσαμιού την ημέρα μπορεί να μειώσει ικανοποιητικά τα επίπεδα του πόνου σε άτομα με οστεοαρθρίτιδα γονάτου.
Καρκίνος
Σχετικά με την επίδραση του ταχινιού στον καρκίνο, δεν μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει ακόμα μία ξεκάθαρη συσχέτιση καθώς υπάρχουν αντικρουόμενες έρευνες. Το ταχίνι μπορεί να συσχετιστεί με τον καρκίνο εξαιτίας της περιεκτικότητάς του σε λιγνάνες. Είναι γνωστό ότι η υψηλή παραγωγή οιστρογόνων σχετίζεται με την παρουσία ορισμένων μορφών καρκίνου. Η ιδιότητα που έχουν οι λιγνάνες να ανταγωνίζονται την προσκόλληση των οιστρογόνων στους υποδοχείς του και κατ’ επέκταση τη μείωση της δράσης τους, είναι η αιτία που μελετώνται ως πιθανές αντικαρκινικές ουσίες. Το σίγουρο είναι ότι χρειάζονται περαιτέρω μελέτες για να μπορέσουμε να χαρακτηρίσουμε με σιγουριά το ταχίνι ως αντικαρκινικό τρόφιμο.
Ταχίνι ή φυστικοβούτυρο; Τι να επιλέξω;
Είναι αρκετά συχνό το δίλημμα ως προς το τι πρέπει να επιλέξουμε ανάμεσα στο ταχίνι και στο φυστικοβούτυρο. Ποιο είναι με λίγα λόγια πιο «υγιεινό». Η αλήθεια είναι ότι και τα δύο προκύπτουν από πολτό ξηρών καρπών και κατ’ επέκταση αποτελούν προϊόντα άριστης ποιότητας, πλούσια σε πρωτεΐνες και ‘καλά’ λιπαρά αλλά και γεμάτα θερμίδες! Παρόλα αυτά, αν βάλουμε στο μικροσκόπιο τα δύο αυτά προϊόντα μπορούμε να δούμε ορισμένες διαφορές οι οποίες ίσως μας βοηθήσουν να επιλέξουμε το καταλληλότερο ανάλογα με τις ανάγκες μας.
Πριν κάνουμε τη σύγκριση θα πρέπει να επισημάνουμε ότι αναφερόμαστε στο απλό ταχίνι και όχι στο ταχίνι με προσθήκη ζάχαρης, μελιού, πορτοκαλιού ή σοκολάτας. Επίσης, σχετικά με το φυστικοβούτυρο, εξαιτίας των σκληρών φιστικιών από τα οποία παρασκευάζεται, οι κατασκευαστές συνήθως προσθέτουν άλλα φυτικά έλαια, ζάχαρη και πιθανόν αλάτι για του δώσουν την επιθυμητή υφή. Είναι δύσκολο επομένως να βρούμε φυστικοβούτυρο απαλλαγμένο από επιπρόσθετες ουσίες, εκτός και αν το φτιάξουμε μόνοι μας.
Ποιες είναι οι διαφορές τους;
| Ανά μερίδα 15γρ | Ταχίνι | Φυστικοβούτυρο |
| Ενέργεια (kcal) | 89 | 88 |
| Πρωτεΐνη (g) | 2,61 | 3,29 |
| Υδατάνθρακες (g) | 3,23 | 3,60 |
| Ολικά λιπαρά (g) | 7,95 | 7,43 |
| Κορεσμένα λιπαρά οξέα (g) | 1,113 (14,0%) | 1,428 (19,2%) |
| Μονοακόρεστα λιπαρά οξέα (g) | 3,002 (37,8%) | 3,109 (41,8%) |
| Πολυακόρεστα λιπαρά οξέα (g) | 3,485 (43,8%) | 1,670 (22,5%) |
| Φυτικές ίνες (g) | 0,70 | 0,84 |
| Σίδηρος (mg) | 0,66 | 0,32 |
| Ασβέστιο (mg) | 21 | 7,97 |
| Μαγνήσιο (mg) | 14 | 26,72 |
| Φώσφορος (mg) | 118 | 50,16 |
| Κάλιο (mg) | 69 | 88,60 |
| Νάτριο (mg) | 5 | 71,25 |
| Ψευδάργυρος (mg) | 0,69 | 0,40 |
Μακροθρεπτικά συστατικά
Με βάση τον παραπάνω πίνακα αρχικά και τα δύο προϊόντα αποδίδουν τις ίδιες θερμίδες. Το ταχίνι υστερεί λίγο στις πρωτεΐνες αλλά υπερτερεί στα λιπαρά τόσο στην ποσότητα αλλά και στην αναλογία ‘καλών/κακών’ λιπαρών. Όπως φαίνεται στα ποσοστά στις παρενθέσεις του πίνακα τα κορεσμένα ή αλλιώς ‘κακά’ λιπαρά αποτελούν μόνο το 14% των συνολικών λιπαρών στο ταχίνι, ενώ στο φυστικοβούτυρο το ποσοστό αυτό ανεβαίνει στο 19,2%.
Μικροθρεπτικά συστατικά
Στα μικροθρεπτικά συστατικά, το ταχίνι υπερτερεί με τουλάχιστον διπλάσια περιεκτικότητα σε σίδηρο, ασβέστιο και φώσφορο, ενώ αντίθετα φαίνεται η πολύ μεγάλη διαφορά που έχουν τα δύο προϊόντα στο νάτριο (αλάτι) με το φυστικοβούτυρο να αποδίδει δεκατετραπλάσια ποσότητα νατρίου στον οργανισμό.
Τέλος σχετικά με τις βιταμίνες, τα δύο προϊόντα έχουν παρόμοια σύσταση με το ταχίνι να υπερτερεί στη θειαμίνη, ενώ το φυστικοβούτυρο στη νιασίνη. Φαίνεται λοιπόν ότι το ταχίνι μάλλον υπερτερεί κάπως έναντι του φυστικοβούτυρου, αλλά η επιλογή είναι δική σας με βάση της ανάγκες σας και τις γευστικές σας προτιμήσεις.
Με ποιο τρόπο μπορούμε να εντάξουμε το ταχίνι στη διατροφή μας
Στη χώρα μας, το ταχίνι, χρησιμοποιείται κυρίως σας επάλειψη στο ψωμί, είτε μόνο του είτε σε συνδυασμό με μέλι ή σοκολάτα. Σε συγκεκριμένες αναλογίες μπορείτε να το αναμίξετε με σοκολάτα κουβερτούρα, μέλι και χυμό πορτοκαλιού και να φτιάξετε μία σπιτική πραλίνα σοκολάτας, με την οποία τα παιδιά, και όχι μόνο, θα ξετρελαθούν.
Είναι το βασικό συστατικό του χαλβά που εθιμοτυπικά καταναλώνουμε την Καθαρά Δευτέρα αλλά και σε κάθε περίοδο νηστείας. Το ταχίνι επίσης μπορεί να συνδυαστεί υπέροχα και με άλλες γεύσεις εκτός από τις γλυκές, όπως το λεμόνι, το σκόρδο, το πιπέρι, τα όσπρια και ως ντρέσινγκ σε σαλάτες. Είναι βασικό συστατικό του χούμους αλλά και της ταχινόσουπας, της νηστίσιμης καρυδόπιτας και πολλών άλλως παρασκευασμάτων τόσο της μαγειρικής όσο και της ζαχαροπλαστικής.
10 λόγοι για να τρως ταχίνι
Το ταχίνι είναι πλούσιο στις λιγνάνες σησαμίνη και σησαμόλη οι οποίες φαίνεται να μειώνουν την χοληστερόλη.
Περιέχει μονοακόρεστα και πολυακόρεστα λιπαρά που βοηθούν στη μείωση της χοληστερόλης και επιπλέον ελαττώνουν τον κίνδυνο για καρδιακή νόσο και εγκεφαλικό επεισόδιο.
Είναι καλή πηγή ασβεστίου και μαγνησίου, τα οποία ρίχνουν την πίεση με φυσικό τρόπο.
Φαίνεται να δρα προστατευτικά σε ορισμένους ορμονοεξαρτώμενους τύπους καρκίνου.
Συμβάλει στην υγεία των οστών λόγω της υψηλής περιεκτικότητας σε μαγνήσιο.
Σε κλινικές μελέτες για την αρθρίτιδα έχει βρεθεί ότι το ταχίνι βελτιώνει τον πόνο και δεν έχει τις παρενέργειες του φαρμάκου που χορηγείται στις περιπτώσεις αυτές.
Βοηθάει στην πρόληψη και στη διαχείριση του σακχαρώδη διαβήτη.
Η υψηλή τους περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες το καθιστά πολύτιμο βοηθό για την καλύτερη λειτουργία του πεπτικού.
Είναι πλούσιο σε χαλκό που είναι απαραίτητος για την πρόσληψη σιδήρου βασικού συστατικού της αιμογλοβίνης. Έτσι, έχουμε καλύτερη κυκλοφορία και καλύτερη λειτουργία των διαφόρων οργάνων του σώματος.
Σημαντική η συμβολή του στην υγεία του δέρματος και των μαλλιών καθώς περιέχει σημαντικές ποσότητες ψευδαργύρου.
ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΓΚΑΚΝΗ,Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος