Με τις μέλισσες στη λίστα των ειδών που απειλούνται με εξαφάνιση και τις τρομερές συνέπειες που θα προκύψουν εάν συμβεί αυτό, η Γαλλία πρωτοστατεί και κάνει ένα επιπλέον δραστικό βήμα σε μια προσπάθεια να σώσει τον πληθυσμό των επικονιαστικών εντόμων.
Η Γαλλία γίνεται η πρώτη χώρα παγκοσμίως που απαγορεύει πέντε φυτοφάρμακα που συνδέονται με την εξαφάνιση των πληθυσμών των μελισσών. Η εκτεταμένη χρήση των φυτοφαρμάκων ασκεί τεράστια πίεση στη βιοποικιλότητα: δηλητηριάζει διάφορους οργανισμούς, έχοντας επιπτώσεις στην αναπαραγωγή ή στη συμπεριφορά τους, μειώνει την προσφορά τροφίμων και άλλα πολλά. Τα φυτοφάρμακα μπορούν να προκαλέσουν ανισορροπίες στο οικοσύστημα επηρεάζοντας, για παράδειγμα, τους πληθυσμούς των μελισσών και άλλων επικονιαστών αλλά και γενικά τα έντομα, τους γαιοσκώληκες, τα τρωκτικά, τα πουλιά και τα ψάρια.
Το Μάϊο του 2018 η Ευρωπαϊκή Ένωση απαγόρευσε τρία από τα σημαντικά φυτοφάρμακα που εμπλέκονται στην απειλή εξαφάνισης των πληθυσμών των μελισσών. Η κλοθειανιδίνη, η ιμιδακλοπρίδη και η θειαμεθοξάμη απαγορεύονται πλέον για χρήση σε καλλιέργειες. Τα νεονικοτινοειδή εντομοκτόνα που αποκαλούνται ενίοτε «νεόνια» έχουν βρεθεί ότι θέτουν σε κίνδυνο τις μέλισσες σύμφωνα με εκτιμήσεις που εξέδωσε η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) στις αρχές του 2018. Η έκθεση της EFSA με σημαντικό όγκο δεδομένων διαπίστωσε ότι σε πολλές περιπτώσεις οι μέλισσες που αναζητούν τροφή στις καλλιέργειες που έχουν υποστεί επεξεργασία καθώς και στην τριγύρω περιοχή είναι πιθανόν να εκτεθούν σε επιβλαβή επίπεδα των νεονικοτινοειδών παρασιτοκτόνων. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η γύρη και το νέκταρ της επεξεργασμένης καλλιέργειας περιέχουν υπολείμματα φυτοφαρμάκων και τα φυτά στην περιοχή αυτή μπορούν επίσης να μολυνθούν από τη σκόνη που παρασύρεται μακριά από τον αγρό.
Η απαγόρευση της Γαλλίας καλύπτει και τα πέντε νεονικά φυτοφάρμακα που χρησιμοποιούνται από τους αγρότες (κλοθειανιδίνη, ιμιδακλοπρίδη, θειαμεθοξάμη, θειακλοπρίδη και ακεταμιπρίδη) όχι μόνο στα χωράφια αλλά και στα θερμοκήπια. Αυτή η κίνηση συμπληρώνει την προηγούμενη απαγόρευση των τριών φυτοφαρμάκων από την Ευρωπαϊκή Ένωση το 2018. Οι συγκεκριμένες απαγορεύσεις βασίζονται σε στοιχεία που αποδεικνύουν ότι τα φυτοφάρμακα συμβάλλουν στην “διαταραχή της κατάρρευσης των αποικιών των μελισσών”, καθώς έχει παρατηρηθεί μείωση του πληθυσμού των κατά 90% σε ορισμένες περιοχές. Οι αποικίες των μελισσών αντιμετωπίζουν επίσης απειλές από ακάρεα, ιούς και μύκητες.
Τα νεόνια παίρνουν το όνομά τους από τα βασική τους χημικά στοιχεία που είναι παρόμοια με τη νικοτίνη. Πρόκειται για ένα συστηματικό φυτοφάρμακο που χρησιμοποιείται συχνά ως θεραπεία των σπόρων, το οποίο ταξιδεύει μέσω του αγγειακού συστήματος ενός φυτού και φθάνει σε όλους τους ιστούς του καθώς και στο νέκταρ και τη γύρη. Σύμφωνα με το Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας περίπου τα τρία τέταρτα των πάνω από 240.000 ειδών των ανθοφόρων φυτών παγκοσμίως βασίζονται σε διάφορους βαθμούς σε επικονιαστές – έντομα, πουλιά, νυχτερίδες και άλλα ζώα – για να μεταφέρουν γύρη από το αρσενικό στα θηλυκά μέρη λουλουδιών για αναπαραγωγή.
Οι επικονιαστές είναι ζωτικής σημασίας για τη γεωργία, επειδή τα περισσότερα φρούτα και λαχανικά, οι σπόροι προς σπορά και άλλες καλλιέργειες που παρέχουν φυτικές ίνες, φάρμακα και καύσιμα, γονιμοποιούνται από ζώα. Οι καλλιέργειες κτηνοτροφικών φυτών και σανού που επικονιάζονται από μέλισσες, όπως το αλφάλφα και το τριφύλλι, χρησιμοποιούνται επίσης για τη διατροφή των ζώων που μας προμηθεύουν κρέας και γαλακτοκομικά προϊόντα. Η Telegraph αναφέρει ότι τα Ηνωμένα Έθνη προειδοποίησαν ότι το 40% των ασπόνδυλων επικονιαστών, ιδιαίτερα των μελισσών και των πεταλούδων, κινδυνεύουν να εξαφανιστούν παγκοσμίως. Μελέτες έχουν αναφέρει ότι τα νεονικοτινοειδή εντομοκτόνα προσβάλλουν το κεντρικό νευρικό σύστημα των εντόμων, οδηγώντας σε απώλεια της μνήμης και των ικανοτήτων προσέλκυσης καθώς και σε μειωμένη γονιμότητα. Οι μέλισσες που δεν μπορούν να βρουν το δρόμο πίσω στην κυψέλη γρήγορα πεθαίνουν.
Υπάρχει ένας λόγος για τον οποίο η Γαλλία παίρνει αυτή την πρωτοβουλία: τα φυτοφάρμακα που σκοτώνουν τα μέλισσα δοκιμάστηκαν πρώτα στα γαλλικά χωράφια τη δεκαετία του 1990 και οι Γάλλοι αγρότες μαρτυρούν από πρώτο χέρι τα καταστροφικά αποτελέσματα που συνέβησαν το 1994, περιγράφοντας “ένα χαλί νεκρών μελισσών”. 400.000 αποικίες πέθαναν μέσα σε λίγες μέρες, όμως η ιστορία θάφτηκε κάτω από ένα στρώμα συμφερόντων. Από τότε, οι ακτιβιστές και οι μελισσοκόμοι μάχονται για να ελέγξουν την κατάσταση.
Η νέα κίνηση της Γαλλίας είναι βέβαιο ότι θα χαροποιήσει τους οικολόγους και αποτελεί παράδειγμα προστασίας της φύσης που πρέπει να ακολουθήσει και ο υπόλοιπος κόσμος. Στον αντίποδα, κάποιοι άλλοι, συμπεριλαμβανομένων των καλλιεργητών δημητριακών και ζαχαροτεύτλων, έχουν υποστηρίξει ότι οι καλλιέργειες τους θα μπορούσαν να παραμείνουν ανυπεράσπιστες ενάντια σε επιβλαβή έντομα εκτός από τις μέλισσες που καταστρέφουν τα προϊόντα τους.