H Eυρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ανακοίνωσε με τυμπανοκρουσίες τον περασμένο μήνα την τρίτη φάση του προγράμματος χορήγησης δανείων στις τράπεζες, σε μια απόπειρα να ενισχύσει την ανάπτυξη στην ευρωζώνη.
Ένας νέος γύρος φθηνών δανείων από την κεντρική τράπεζα έχει σχεδιαστεί για να προσφέρει στις μεγαλύτερες εμπορικές τράπεζες «σταθερή και αξιόπιστη χρηματοδότηση σε καιρούς αβεβαιότητας στις αγορές», παρακινώντας τες να δώσουν νέα δάνεια σε νοικοκυριά και εταιρείες στην ήπειρο.
Αλλά το πρόγραμμα, γνωστό ως «στοχευμένες πράξεις» πιο μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης (TLTRO), δεν έχει καταφέρει να οδηγήσει σε σταθερή χορήγηση δανείων κατά τις δύο προηγούμενες εκδοχές του.
H τελευταία έρευνα της ΕΚΤ για τον τραπεζικό δανεισμό, η οποία δημοσιεύτηκε την Τρίτη, έδειξε ότι παρά τα ιστορικά χαμηλά επιτόκια, η διάθεση για χρέος στην ευρωζώνη υποχωρεί, με το ποσοστό των τραπεζών που αναφέρουν αύξηση της ζήτησης για δάνεια σε επιχειρήσεις το προηγούμενο τρίμηνο να υποχωρεί στο μηδέν από 9% στο τέλος του περασμένου έτους. Η καθαρή ζήτηση δανείων ουσιαστικά συρρικνώθηκε στην Ισπανία και στην Ιταλία.
Αναλυτές και επενδυτές λένε ότι το βασικό πρόβλημα δεν είναι αυτό της προσφοράς, αλλά της ζήτησης: οι εταιρείες και τα νοικοκυριά, πολλά από αυτά ήδη υπερχρεωμένα και αντιμέτωπα με αβέβαιες προοπτικές, δεν θέλουν να δανειστούν.
Οι αμφιβολίες σχετικά με το πολυδιαφημισμένο πρόγραμμα της ΕΚΤ αυξάνονται. Ορισμένοι έχουν συγκρίνει τις προσπάθειες της κεντρικής τράπεζας με αυτές τις Τράπεζας της Ιαπωνίας, η οποία έχει επικριθεί ότι προσπαθεί να κάνει τα αδύνατα-δυνατά εφαρμόζοντας αντίστοιχα μέτρα για την τόνωση των πιστωτικών ροών σε μια γενικά υποτονική οικονομία.
H Σβέτα Σινγκ, οικονομολόγος στην εταιρεία οικονομικών ερευνών TS Lombard, λέει ότι προγράμματα όπως τα TLTRO «βοηθάνε όταν οι τράπεζες δυσκολεύονται να καλύψουν τη ζήτηση για δάνεια. Αλλά είναι κυρίως η αδύναμη ζήτηση, ιδίως στην Ιταλία, αυτή που κρατάει πίσω τον δανεισμό σε αυτόν τον οικονομικό κύκλο. Οπότε η ώθηση από τα TLTRO είναι περιορισμένη».
Η ΕΚΤ δείχνει να πιστεύει στο πρόγραμμα. Στη συνεδρίαση του Μαρτίου, ο πρόεδρος Μάρτιο Ντράγκι ανέφερε ότι ήθελε το TLTRO-III, το οποίο αναμένεται να ξεκινήσει τον Σεπτέμβριο, να «διατηρήσει και να συντηρήσει ευνοϊκές συνθήκες δανεισμού και μια ήπια μετάβαση της νομισματικής πολιτικής».
Τα πρακτικά από τη συνάντηση αυτή, τα οποία δημοσιεύτηκαν την περασμένη εβδομάδα, έδειξαν ότι η ΕΚΤ θεώρησε πως ήταν απαραίτητη μια πρόωρη ανακοίνωση μιας νέας φάσης «υπό το φως των επερχόμενων μαζικών πληρωμών για λήξεις δανείων από το ΤLTRO-II και τον κίνδυνο επιδείνωσης των συνθηκών χρηματοδότησης για τις τράπεζες».Oι περισσότεροι οικονομολόγοι συμφωνούν πως μια παράταση είναι επιβεβλημένη. Ο τρίτος γύρος ανακοινώθηκε καθώς πλησιάζει η ημερομηνία λήξης των δανείων του δεύτερου γύρου, που λανσαρίστηκε το 2016, τον Ιούνιο του 2020.
To πρόγραμμα, μαζί με το αυτό της αγοράς ομολόγων που ολοκληρώθηκε και τα ιστορικά χαμηλά επιτόκια, είναι μέρος του πακέτου πολιτικής της ΕΚΤ που έχει στόχο να αυξήσει την ανάπτυξη. Ο ρυθμός ανάπτυξης του μπλοκ μειώθηκε σχεδόν στο μισό κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους, σε μόλις πάνω από 1%.
_2.jpg)
«Χωρίς ένα πρόγραμμα σαν αυτό του TLTRO, oι νομισματικές συνθήκες που αντιμετωπίζουν οι μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις θα γίνονταν πιο σφιχτές, το οποίο θα ήταν εξαιρετικά ακατάλληλο σε μια στιγμή που το οικονομικό outlook επιδεινώνεται» λέει ο Έρικ Νίλσεν, επικεφαλής οικονομολόγος στην ιταλική τράπεζα UniCredit.
Oι προηγούμενοι γύροι TLTRO συνέβαλαν στη χαλάρωση των κριτηρίων δανεισμού, ειδικά σε ευάλωτες χώρες όπως η Ιταλία και η Ισπανία, σύμφωνα με την έρευνα της ΕΚΤ για τον τραπεζικό δανεισμό.
.jpg)
Από τη στιγμή της εισαγωγής του πρώτου TLTRO το 2014, η διαφορά στα επιτόκια δανεισμού στην ευρωζώνη συρρικνώθηκε, καθώς υποχώρησαν τα υψηλότερα επιτόκια στις χώρες της περιφέρειας.
.jpg)
H Iταλία μόνο υπολογίζεται ότι έχει δανειστεί περίπου το ένα τρίτο των €724 δισ. ($817 δισ.) της συνολικής χρηματοδότησης που δόθηκε μέσω TLTRO (έναντι $357 δισ. της Τράπεζας της Ιαπωνίας). Στην Ισπανία και στην Ιταλία, ο δανεισμός μέσω TLTRO αντιστοιχεί περίπου στο 15 του ΑΕΠ, έναντι 3% για τη Γερμανία, σύμφωνα με την TS Lombard.
.jpg)
Aλλά και πάλι, τόσο στην Ιταλία όσο και στην Ισπανία, η ανάπτυξη στα βιβλία των δανείων των τραπεζών είναι αδύναμη. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της ΕΚΤ, ο ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης των δανείων σε επιχειρήσεις είτε έμεινε στάσιμος είτε συρρικνώθηκε, ενώ επεκτάθηκε με 6% στη Γαλλία και στη Γερμανία.
Eν μέρει, τούτο είναι απόρροια της «οπορτουνιστικής χρήσης των φθηνών πόρων από τις τράπεζες, για να επενδύσουν σε κρατικά ομόλογα, αν οι αποδόσεις είναι ελκυστικές» λέει η Φραντσέσκα Βασκιμίνο, υπεύθυνη της Fitch για τα τραπεζικά ιδρύματα. Οι τράπεζες είναι πιθανό να αγοράσουν φαινομενικά ασφαλή ομόλογα, αν αποδυναμωθεί η οικονομική ανάπτυξη.
Για την ώρα, οι όροι του TLTRO III δεν έχουν καθοριστεί. Τα πρακτικά της ΕΚΤ από τη συνεδρίαση του Μαρτίου έδειξαν ότι «υπάρχει ευρεία συμφωνία ότι η αξιολόγηση των λεπτομερειών θα χρειαστεί περισσότερο χρόνο». Οι αναλυτές περιμένουν τις λεπτομέρειες τον Ιούνιο.
Με βάση την έρευνα της Τρίτης, ωστόσο, το outlook δεν είναι τόσο ενθαρρυντικό. Η ζήτηση για καταναλωτικά δάνεια πέρα από τα στεγαστικά αυξήθηκε με το χαμηλότερο ρυθμό των τελευταίων πέντε ετών, ενώ η ανάπτυξη των δανείων προς τις επιχειρήσεις πάγωσε.
Η επιβράδυνση της ζήτησης για πίστωση είναι «ένας ακόμα λόγος να αμφιβάλει κανείς ότι τα νέα TLTRO θα προσφέρουν ώθηση στον δανεισμό» υποστηρίζει ο Τζακ Άλεν, οικονομολόγος στην Capital Economics.
Της Valentina Romei