Μια βάση δεδομένων με φυτείες σταφυλιών τεκμηριώνει έναν ταχέως μεταβαλλόμενο κόσμο του κρασιού κατά την τελευταία εικοσαετία.
Airen, grenache και rkatsiteli ήταν οι ευρύτερα φυτεμένες ποικιλίες σταφυλιών του κόσμου πριν από 20 χρόνια, αλλά το ισχυρό cabernet sauvignon και το merlot τα έχουν εκθρονίσει από την κορυφή.
Το Cabernet Sauvignon είναι η πιο ευρέως διαδεδομένη ποικιλία σταφυλιών στον κόσμο, από το 1990, το Cabernet Sauvignon και το Merlot έχουν υπερδιπλασιάσει το μερίδιό τους σε εκτάρια αμπελώνων , έτσι τις καθιστά τις δύο πρώτες πιο καλλιεργούμενες ποικιλίες του κόσμου .
Κατά την ίδια περίοδο ,το Tempranillo και το Chardonnay υπερτριπλασίασαν τις περιοχές καλλιέργειάς τους , ανεβαίνοντας στην τέταρτη και πέμπτη θέση , ενώ το Syrah έχει πήδηξε από την 35η θέση στην έκτη και το Garnacha έχει ολισθήσει από τη δεύτερη στην έβδομη θέση.
Το Πανεπιστήμιο της Αδελαΐδας, δημοσίευσε πριν από μερικά χρόνια αυτό που ονομάζουν την πρώτη βάση δεδομένων οίνων και περιφερειών του κόσμου. Συγκεντρώθηκαν με στατιστικές από περισσότερες από 500 περιφέρειες σε 44 χώρες, με πληροφορίες για 1.271 ποικιλίες, και όπως ισχυρίζονται οι συντάκτες της, αυτή η βάση δεδομένων καλύπτει το 99% της παγκόσμιας παραγωγής οίνου.
Η πρώην πρωτοπόρος ποικιλία airen “ήταν ένα αρκετά ξεχασμένο σταφύλι στην Ισπανία που έχασε την δημοφιλία του”, δήλωσε ο καθηγητής Kym Anderson. “Ειδικά όταν υπήρχαν επιδοτήσεις για τη βλάστηση, το αντικατέστησαν, κυρίως με κόκκινα”. Ενώ το airen παραμένει η πιο πολυφυτευμένη ποικιλία σταφυλιών στην Ισπανία, η οποία καλύπτει σχεδόν το ένα τέταρτο των αμπελώνων της χώρας (το 2010), το μερίδιό της μειώθηκε κατά 8% – σχεδόν 140.000 εκτάρια – την τελευταία δεκαετία.
Αντίθετα, το tempranillo έχει απολαύσει μια αύξηση, από το 5% των αμπελώνων της Ισπανίας στο 20%. Πράγματι, την δεκαετία έως το 2010 φυτεύτηκαν 140.000 εκτάρια tempranillo, καθιστώντας την την ταχύτερα αναπτυσσόμενη ποικιλία στον κόσμο. Είναι πιθανό ότι το tempranillo έχει αντικαταστήσει πολλά αμπέλια που είχαν φυτευτεί προηγουμένως με airen.
Όσο για το rkatsiteli, μια λευκή ποικιλία γνωστή για την ικανότητά της να φτάνει σε υψηλά επίπεδα σακχάρων διατηρώντας την οξύτητα της, η κατάρρευση του σιδερένιου παραπετάσματος έπαιξε σημαντικό ρόλο στην πτώση της.
“Η πτώση της Σοβιετικής Ένωσης οδήγησε σε μείωση εκταρίων [των rkatsiteli] στις χώρες που ήταν μέλη της Ένωσης”, εξήγησε ο Anderson. Επιπλέον, αυτό το αρχαίο σταφύλι ήταν ένα από τα θύματα του σχεδίου αμπελοκαλλιέργειας του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, αλλά εξακολουθεί να παραμένει η πλέον φυτευμένη ποικιλία στη Γεωργία σήμερα.
Συνολικά, 35 ποικιλίες αντιπροσώπευαν το 59 τοις εκατό των σταφυλιών οίνου παγκοσμίως ανά περιοχή το 2000, αλλά μέχρι το 2010 το ποσοστό αυτό έγινε 66 τοις εκατό.
Από ανεκδοτολογικές ενδείξεις προκύπτει ότι τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια αυξανόμενη τάση των παραγωγών να επιστρέφουν στις αυτόχθονες και τις “εναλλακτικές” ποικιλίες. Στόχος αυτών των οινοποιών είναι να επιστρέψουν στις ρίζες τους και / ή να διαφοροποιήσουν τις προσφορές τους. Ωστόσο, αυτή η τάση είναι πολύ πρόσφατη ώστε να έχει ληφθεί από τους ερευνητές της Αδελαΐδας.
“Υπάρχει μια κίνηση προς την [ποικιλομορφία]”, δήλωσε ο Άντερσον. “Αυτό είναι κάτι που αναφέρει η Jancis Robinson στο βιβλίο της ‘Wine Grapes’.
Η βάση δεδομένων της Αδελαΐδας αποκαλύπτει την εξέλιξη των προτιμήσεων των καταναλωτών. “Το 2000, τα λευκά οινοποιήσιμα σταφύλια αναπτύχθηκαν ευρύτερα. Ωστόσο, στη δεκαετία του 2010, τα ερυθρά σταφύλια αύξησαν το μερίδιό τους στην παγκόσμια αμπελουργική έκταση από 49% σε 55% “, ανέφερε ο Άντερσον.
“Αυτό είναι σύμφωνο με αυτό που γνωρίζουμε για τις αλλαγές στην κατανάλωση κρασιού, με πολλές χώρες να απομακρύνονται από το λευκό και η κατανάλωση να αυξάνεται τα τελευταία χρόνια στην Κίνα όπου προτιμάται το κόκκινο κρασί”.
Καθώς αλλάζει ο οίνος, ένας άλλος σημαντικός παράγοντας είναι η αλλαγή του κλίματος, η οποία επηρεάζει τα σταφύλια που οι οινοπαραγωγοί επιλέγουν να εγκαταστήσουν. “Είναι συνεχώς επιφυλακτικοί για ελκυστικές ποικιλίες που αποδίδουν καλά σε κλίμα παρόμοιο με αυτά που περιμένουν τα δικά τους να γίνουν στις επόμενες δεκαετίες”, δήλωσε.
Επιπλέον, οι τεχνολογικές εξελίξεις στην καλλιέργεια σταφυλιών και στην οινοποίηση έχουν δώσει ώθηση σε ορισμένες ποικιλίες: “τα σταφύλια που ήταν δύσκολο να αναπτυχθούν, όπως το fiano στην Καμπανία, οι άνθρωποι τώρα πλέον γνωρίζουν πώς να κάνουν καλό κρασί από αυτό”.
Η Ισπανία , η Γαλλία και η Ιταλία αντιπροσωπεύουν σήμερα το 54 % της παγκόσμιας έκτασης των αμπελώνων , η οποία έχει μειωθεί σε μέγεθος περίπου 6 % μεταξύ 2000 και 2010 .
Όσον αφορά την θέση των φυτεύσεων των ελληνικών ποικιλιών στον παγκόσμιο αυτόν χάρτη, την υψηλότερη θέση καταλαμβάνει η πιο πολυφυτεμένη ελληνική ποικιλία Σαββατιανό που βρίσκεται στη θέση 70, ακολουθούμενη από τον Ροδίτη στο 113. Το Αγιωργίτικο επίσης βρίσκεται στο νο 149, το Ξινόμαυρο στο νο184 και η Μαλαγουζιά στο νο527.