Σχέδια έκτακτης ανάγκης για την προστασία της οικονομίας από τους δασμούς του Τραμπ καταρτίζει πυρετωδώς η ΕΕ. Πώς θα μπορούσαν να απαντήσουν οι «27»;
Οι «27» ετοιμάζουν ένα πακέτο πιθανών έκτακτων μέτρων για τη στήριξη των τμημάτων της οικονομίας τους που θα μπορούσαν να πληγούν περισσότερο από τους δασμούς που ανακοίνωσε ο Ντόναλντ Τραμπ. Η Κομισιόν εξετάζει μέτρα βραχυπρόθεσμης οικονομικής στήριξης για να συμβαδίσουν με την προώθηση των μεταρρυθμίσεων και της ανταγωνιστικότητας σε βασικούς τομείς καθώς και τη βελτίωση της λειτουργίας της ενιαίας αγοράς του μπλοκ.
Οι επιλογές του μπλοκ περιλαμβάνουν αντίποινα με δασμούς σε προϊόντα και υπηρεσίες των ΗΠΑ και τη δημιουργία στενότερων δεσμών με άλλες χώρες. Ο Ντόναλντ Τραμπ επέβαλλε χθες σαρωτικούς και άμεσους δασμούς σε όλα τα ξένα αγαθά, εξαπολύοντας έτσι έναν εμπορικό πόλεμο και ανατρέποντας το πολυμερές εμπορικό σύστημα που οι ΗΠΑ βοήθησαν να οικοδομηθεί μετά τον΄Β παγκόσμιο πόλεμο.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν προειδοποίησε για «τρομερές συνέπειες» για εκατομμύρια ανθρώπους, καθώς είπε ότι οι δασμοί θα «πλήξουν τους καταναλωτές σε όλο τον κόσμο». Είπε ότι «δεν υπάρχει ξεκάθαρος δρόμος μέσα από την πολυπλοκότητα και το χάος που δημιουργείται καθώς πλήττονται όλοι οι εμπορικοί εταίροι των ΗΠΑ», αλλά επέμεινε ότι η ενότητα της ΕΕ «είναι η δύναμή μας» και το μπλοκ θα είναι έτοιμο να απαντήσει με βαθμονομημένα αντίμετρα. Πώς μπορεί να απαντήσει όμως η Ευρώπη;
Αντίποινα
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, αυτή την εβδομάδα είπε οτι «Εάν είναι απαραίτητο, έχουμε ένα ισχυρό σχέδιο για αντίποινα και θα το χρησιμοποιήσουμε». Οι αξιωματούχοι της ΕΕ ελπίζουν σε μια διευθέτηση μέσω διαπραγματεύσεων, αλλά οι προηγούμενες προσφορές για αγορά περισσότερου υγροποιημένου ορυκτού αερίου από τις ΗΠΑ – μια τάση που συμβαίνει ήδη από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία -«σκόνταψαν» σε βραχώδες έδαφος.
Η προσέγγιση της ΕΕ έρχεται σε αντίθεση με το Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο ετοιμάζεται να μειώσει τον βασικό συντελεστή του φόρου για τις ψηφιακές υπηρεσίες του σε μια προσπάθεια να καθησυχάσει τον Τραμπ. Αλλά η υπόσχεση για αντίποινα είναι μόνο η αρχή. Τα ερωτήματα είναι σχετικά με το ποια απάντηση θα έχει η ΕΕ, πόσο γρήγορα μπορεί να διασπαστεί και εάν οι διχασμοί μεταξύ των κρατών-μελών θα υπονομεύσουν τη σκληρή συζήτηση.
Το σχέδιο «μπέρμπον και μπλου τζιν»
Η επιβολή εισφορών σε εμβληματικά προϊόντα των ΗΠΑ είναι η δοκιμασμένη ευρωπαϊκή απάντηση στους δασμούς Τραμπ. Αφού ο Τραμπ ανακοίνωσε δασμούς σε χάλυβα και αλουμίνιο τον περασμένο μήνα, η ΕΕ είπε ότι ετοιμάζει αντίποινα που στοχεύουν έως και 26 δισ. ευρώ σε αμερικανικά προϊόντα, όπως μπέρμπον, μοτοσικλέτες Harley-Davidson και μια ευρεία γκάμα αγροτικών προϊόντων και βιομηχανικών προϊόντων.
Το μπλοκ δεν έχει ακόμη αντιδράσει κατά των δασμών του Τραμπ σε αυτοκίνητα και ανταλλακτικά αυτοκινήτων που πρόκειται να τεθούν σε ισχύ σήμερα, 3 Απριλίου. Θεωρητικά, η ΕΕ θα μπορούσε να επιβάλει περισσότερους δασμούς για αυτά τα σχέδια, καθώς και τους πιο πρόσφατους δασμούς της «ημέρας απελευθέρωσης». Ωστόσο, οι αξιωματούχοι της ΕΕ θα προσπαθήσουν να αποφύγουν τους βαρείς δασμούς σε αγαθά που χρειάζεται το μπλοκ. Ο Ινάσιο Γκαρσία Μπερέρο, πρώην ανώτερος εμπορικός διαπραγματευτής της ΕΕ, είπε: «Αυτό που έχει σημασία είναι να μεγιστοποιήσετε τον πολιτικό αντίκτυπο και να περιορίσετε στο μέγιστο τον οικονομικό αντίκτυπο [στην ΕΕ]».
Πλήγμα σε τράπεζες και εταιρείες τεχνολογίας των ΗΠΑ
Θεωρητικά, η ΕΕ έχει μια μακρά λίστα επιλογών για να χτυπήσει τα οικονομικά συμφέροντα των ΗΠΑ: να περιορίσει τις δραστηριότητες της JP Morgan στην Ευρώπη, να φορολογήσει το Facebook και τη Meta, να σταματήσει τις αμερικανικές εταιρείες από τις συμβάσεις με τους Ευρωπαίους ή να περιορίσει τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας τους. Οι υπηρεσίες των ΗΠΑ μπορεί να είναι ένας δελεαστικός στόχος, καθώς οι ΗΠΑ έχουν πλεόνασμα 109 δισ. ευρώ σε υπηρεσίες με την ΕΕ, σύμφωνα με στοιχεία της ΕΕ – αν και ο Τραμπ είναι προσηλωμένος στο έλλειμμα αγαθών των ΗΠΑ με την ΕΕ, το οποίο είναι 236 δισ. δολάρια, σύμφωνα με αμερικανικά στοιχεία.
Ένας ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ, μιλώντας μετά τους δασμούς σε χάλυβα και αλουμίνιο τον Μάρτιο, είπε ότι το μπλοκ σίγουρα δεν αποκλείει μια μεγαλύτερη, καλύτερη και «ακόμη πιο δημιουργική» απάντηση, επικαλούμενος δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και επενδυτικά μέτρα.
Το μακροπρόθεσμο οικονομικό πλήγμα
Η κλίμακα των δασμών του Τραμπ, που επαναφέρουν τους δασμούς των ΗΠΑ σε επίπεδα που δεν είχαν παρατηρηθεί από τον 19ο αιώνα, εντείνει τις εκκλήσεις για αντίποινα κατά των υπηρεσιών των ΗΠΑ. Ένας πρώην σύμβουλος της γαλλικής κυβέρνησης, ο Σαίν Βαλέ και ο βουλευτής της γαλλικής εθνοσυνέλευσης Νταβίντ Αμιέλ έχουν πει ότι η ΕΕ πρέπει «να είναι σε θέση να εξαπολύσει μακροπρόθεσμα οικονομικά πλήγματα κατά των αμερικανικών οικονομικών συμφερόντων, υπερβαίνοντας τις «απλές» εμπορικές δασμολογικές απαντήσεις».
Οι ευρείες συστάσεις τους περιλαμβάνουν την πιθανή χρήση –για πρώτη φορά– του μέσου κατά του καταναγκασμού της ΕΕ. Πρόκειται για έναν δυνητικά ισχυρό κανονισμό που δίνει στην ΕΕ περιθώρια επιβολής εμπορικών και επενδυτικών περιορισμών σε οποιαδήποτε κυβέρνηση φαίνεται να χρησιμοποιεί το εμπόριο ως όπλο για να νικήσει μια χώρα αλλάζοντας πολιτικές.
Εάν ο Τραμπ πλαισίωνε τους δασμούς του ως παράπονο για τους συντελεστές ΦΠΑ της ΕΕ ή τις τεχνολογικές ρυθμίσεις, είπε ο Μπερσέρο «αυτό θα μπορούσε να χαρακτηριστεί δίκαια ως καταναγκαστική ενέργεια από τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες βασικά επιδιώκουν να πείσουν την ΕΕ και τα κράτη μέλη να «αλλάξουν τις πολιτικές τους σε θέματα που έχουν το κυρίαρχο δικαίωμα να αποφασίσουν».
Νέοι φίλοι και συμμαχίες
Η επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο έχει επιταχύνει τις προσπάθειες της ΕΕ να συνάψει νέες εμπορικές συμφωνίες και να εμβαθύνει τους υπάρχοντες δεσμούς με τον υπόλοιπο κόσμο. Μετά την εκλογή του, η ΕΕ έχει ολοκληρώσει 25 χρόνια on-off εμπορικών συνομιλιών με τη Mercosur, οριστικοποιήσε ή αναβάθμισε συμφωνίες με το Μεξικό, τη Νότια Αφρική και την Ελβετία, αναβίωσε τις συνομιλίες με τη Μαλαισία και εξέφρασε την ελπίδα για υπογραφή συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου με την Ινδία το 2025. Ενώ η επιτυχία με το Δελχί και η επικύρωση της Mercosur απέχουν πολύ από το να ολοκληρωθούν, η αναταραχή ωστόσο υπογραμμίζει την επιθυμία να υποστηριχθεί η παραδοσιακή εμπορική και διπλωματική τάξη.
Η προσπάθεια αποκλιμάκωσης και η δύσκολη ενότητα
Παράλληλα η ΕΕ εργάζεται πάνω σε πιθανές παραχωρήσεις προς την κυβέρνηση Τραμπ σε μια προσπάθεια να μετριάσει τις επιπτώσεις των αμερικανικών δασμών στις εξαγωγές του μπλοκ, όπως η μείωση των δικών της δασμών, οι αμοιβαίες επενδύσεις με τις ΗΠΑ καθώς και η χαλάρωση ορισμένων κανονισμών και προτύπων.
Η απάντηση της ΕΕ θα εξαρτηθεί από το αν τα 27 κράτη μέλη της θα συνασπιστούν πίσω από μια κοινή στρατηγική σε έναν εμπορικό πόλεμο που θα μπορούσε να προκαλέσει οικονομική αναταραχή και απώλεια θέσεων εργασίας στην Ευρώπη.
Η Γαλλία ανησυχεί για τις επιπτώσεις στη βιομηχανία κρασιών και οινοπνευματωδών ποτών. Το Δουβλίνο φοβάται μια έξοδο αμερικανικών πολυεθνικών με έδρα την Ιρλανδία. Και η Ιταλίδα πρωθυπουργός, Τζόρτζια Μελόνι, είπε ότι το μπλοκ δεν πρέπει να ενεργεί παρορμητικά, ενώ ο εθνικός βιομηχανικός όμιλος Confindustria ζήτησε διαπραγματεύσεις με τον Λευκό Οίκο.
Η χάραξη μιας κοινής γραμμής θα είναι κρίσιμη για τις νέες μορφές εμπορικών αντιποίνων: για παράδειγμα, μόνο η σταθμισμένη πλειοψηφία των χωρών της ΕΕ μπορεί να αποφασίσει εάν το μπλοκ αντιμετωπίζει εξαναγκασμό από τις ΗΠΑ. Αυτό θα ήταν ένα αποτέλεσμα που σχεδόν κανείς δεν φανταζόταν πριν από μια δεκαετία.
