Η Τουρκία είναι απίθανο να μπορέσει να αμφισβητήσει την ισραηλινή αεροπορική υπεροχή πάνω από τη Συρία
Οι πρόσφατες ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές εναντίον αεροπορικών βάσεων στην κεντρική Συρία οδήγησαν ορισμένους αναλυτές της Συρίας να εικάσουν ότι το Ισραήλ σηματοδοτεί τη σταθερή αντίθεσή του στην Τουρκία για την εγκαθίδρυση στρατιωτικής παρουσίας στη Συρία στη νέα υπηρεσιακή κυβέρνηση στη Δαμασκό και στον υποστηρικτή της Άγκυρας. Αληθινό ή όχι, ένα πράγμα είναι απολύτως σαφές: η Τουρκία θα έχει δύσκολο έργο να αμφισβητήσει την ισραηλινή αεροπορική υπεροχή πάνω από τη Συρία, επισημαίνεται σε δημοσίευμα του αμερικανικού μέσου Forbes.
Ο ισραηλινός στρατός ανακοίνωσε ξεχωριστά πλήγματα στις αεροπορικές βάσεις Tiyas ή T-4 και στο αεροδρόμιο της Παλμύρας στην κεντρική Συρία στις 21 και 25 Μαρτίου αντίστοιχα. Οι προκαταρκτικές αναφορές αναφέρουν ότι το πρώτο πλήγμα τραυμάτισε δύο Σύρους στρατιωτικούς. Ο ισραηλινός στρατός ισχυρίστηκε ότι έπληξε «εναπομείνασες στρατιωτικές δυνατότητες» του πρώην καθεστώτος του προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ στις βάσεις και η πολεμική αεροπορία δημοσίευσε πλάνα από τα πλήγματα, παράλληλα με τις ταυτόχρονες επιθέσεις με στόχο τη Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας και τη Χεζμπολάχ στο Λίβανο.
Αναλυτές ερμήνευσαν τα πλήγματα ως προειδοποίηση κατά της νέας συριακής κυβέρνησης στη Δαμασκό, της οποίας ηγείται ο προσωρινός πρόεδρος Αχμέντ αλ-Σαράα, και της υποστηρικτής της, της Τουρκίας. Το Reuters ανέφερε τον Φεβρουάριο ότι ο Σαράα αναμενόταν να συζητήσει ένα αμυντικό σύμφωνο Συρίας-Τουρκίας που θα περιελάμβανε τη δημιουργία τουρκικών αεροπορικών βάσεων – πιθανότατα στο Τ-4 και την Παλμύρα – κατά την πρώτη του συνάντηση με τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εκείνο τον μήνα.
Δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι η Τουρκία θα αναπτύξει δυνάμεις ή αεροσκάφη είτε στην κεντρική Συρία στο εγγύς μέλλον. Παρ’ όλα αυτά, το πρακτορείο North Press με έδρα τη Συρία ανέφερε ότι η Τουρκία έχει ξεκινήσει τις εργασίες για τη «δημιουργία ενός κέντρου αεράμυνας» στην αεροπορική βάση Menagh της βορειοδυτικής Συρίας κοντά στα τουρκικά σύνορα, πιθανώς για να βοηθήσει τη Συρία να παρακολουθεί και πάλι τον εναέριο χώρο της.
Μετά την πτώση του καθεστώτος Άσαντ στις 8 Δεκεμβρίου, το Ισραήλ επέκτεινε γρήγορα την παρουσία του στη νότια Συρία και κατέστρεψε τεράστιες ποσότητες του στρατηγικού στρατιωτικού οπλοστασίου του πρώην καθεστώτος. Έχει καταγγείλει την κυβέρνηση Σαράα και έχει προτείνει ότι θα αναλάβει δράση εναντίον της για να προστατεύσει τη μειονοτική κοινότητα των Δρούζων της Συρίας.
Το Ισραήλ είναι επίσης επιφυλακτικό απέναντι στην Τουρκία, η οποία έχει στενούς δεσμούς με τη Σαράα, επεκτείνοντας και εδραιώνοντας την παρουσία του στρατού της στη Συρία μετά τον Άσαντ. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου πραγματοποίησε στις 23 Μαρτίου συνάντηση ασφαλείας για να συζητήσει την εμπλοκή της Τουρκίας στη βόρεια γειτονική χώρα του Ισραήλ. Επιπλέον, το Reuters ανέφερε τον Φεβρουάριο ότι το Ισραήλ ασκούσε ενεργά πιέσεις στις ΗΠΑ να μην πιέσουν τη Ρωσία να αποχωρήσει από τη Συρία, υποστηρίζοντας ότι η πολύ μειωμένη παρουσία του ρωσικού στρατού στη Συρία χρησιμεύει ως απαραίτητο προπύργιο κατά της περαιτέρω τουρκικής επέκτασης εκεί.
Από το 2016, όταν η Τουρκία ξεκίνησε την πρώτη διασυνοριακή επιχείρησή της στη Συρία κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου, ο τουρκικός στρατός και οι πληρεξούσιοι της συριακής πολιτοφυλακής ελέγχουν σημαντικές εκτάσεις της βόρειας Συρίας, τις περισσότερες από τις οποίες έχουν καταλάβει από τους Κούρδους αντιπάλους της. Οι πληρεξούσιοι της κατέλαβαν πρόσφατα τη Μενάγκ, που μέχρι πρότινος ελέγχονταν από τις κουρδικές δυνάμεις από το 2016, μετά την κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ. Η αναφερόμενη δραστηριότητα της Τουρκίας εκεί μπορεί να υποδηλώνει ότι σταδιακά βοηθά τη Δαμασκό να αποκαταστήσει κάποιες δυνατότητες επιτήρησης και αεράμυνας. Ωστόσο, αυτό είναι πιθανότατα περιορισμένο και απίθανο να αμφισβητήσει την αεροπορική υπεροχή του Ισραήλ στο μεγαλύτερο μέρος της Συρίας.
Το Ισραήλ αναμφίβολα θα διαμαρτυρηθεί για οποιαδήποτε τουρκική ανάπτυξη στο Τ-4 ή στην Παλμύρα, ειδικά αν αυτή περιλαμβάνει ανάπτυξη F-16 ή επίγεια αεράμυνα. Ακόμα και αν η Τουρκία επιχειρούσε μια τέτοια ανάπτυξη σε συνεργασία με τη Δαμασκό, η Άγκυρα -παρά την ικανή της πολεμική αεροπορία και αεράμυνα- θα δυσκολευόταν να αποτρέψει ή να αποτρέψει τις ισραηλινές υπερπτήσεις στη Συρία για πολλούς λόγους.
Η Τουρκία διαθέτει τον δεύτερο μεγαλύτερο στόλο F-16 στο ΝΑΤΟ και τον τρίτο μεγαλύτερο στον πλανήτη. Το Ισραήλ διαθέτει τον δεύτερο μεγαλύτερο στόλο F-16 παγκοσμίως, έναν μεγάλο στόλο F-15 και έναν αυξανόμενο στόλο F-35 πέμπτης γενιάς, δύο τρομερούς τύπους μαχητικών που δεν διαθέτει η Τουρκία.
Οποιαδήποτε προσπάθεια της Άγκυρας να βοηθήσει τη Συρία να δημιουργήσει νέα αεράμυνα θα συναντούσε πιθανότατα πολλά από τα ίδια εμπόδια που συνάντησαν η Ρωσία και το Ιράν την τελευταία δεκαετία.
Η Ρωσία ενίσχυσε την αεράμυνά της στη Συρία στα τέλη του 2015 μετά την κατάρριψη από την Τουρκία ενός ρωσικού βομβαρδιστικού Su-24 που παραβίασε για λίγο τον εναέριο χώρο της, αναπτύσσοντας πυραυλικά συστήματα αεράμυνας μεγάλου βεληνεκούς και στρατηγικής σημασίας S-400 Triumf. Η κίνηση αυτή αποθάρρυνε την Τουρκία. Ακόμα και όταν οι δεσμοί ξεπάγωσαν το επόμενο έτος, η Τουρκία ζήτησε πάντοτε τη ρωσική άδεια προτού εξαπολύσει διασυνοριακές επιδρομές εναντίον των Κούρδων της Συρίας το 2016, το 2018 και το 2019.
Αυτό δεν συνέβη με το Ισραήλ. Ενώ ο Νετανιάχου εγκαθίδρυσε αμέσως έναν μηχανισμό αποσυμφωνίας με τον ρωσικό στρατό λίγο μετά την επέμβαση του τελευταίου στη συριακή σύγκρουση τον Σεπτέμβριο του 2015, η ρωσική παρουσία δεν απέτρεψε ποτέ πραγματικά τις συχνές αεροπορικές επιδρομές του Ισραήλ κατά στοιχείων που σχετίζονται με το Ιράν στη χώρα.
Το 2018, η Ρωσία κατηγόρησε το Ισραήλ για ένα περιστατικό κατά το οποίο ένας απαρχαιωμένος συριακός αντιαεροπορικός πύραυλος S-200 κατέστρεψε ένα ρωσικό στρατιωτικό μεταγωγικό, ενώ στόχευε ισραηλινά μαχητικά αεροσκάφη, σκοτώνοντας και το 15μελές ρωσικό προσωπικό που επέβαινε σε αυτό. Η Μόσχα απάντησε οργισμένη αποστέλλοντας έναν άλλο ονομαστικά συριακό S-300 με δηλωμένο σκοπό να βοηθήσει τη Δαμασκό να αναβαθμίσει την αεράμυνά της. Καθ’ όλη τη διάρκεια της ανάπτυξής του, η Ρωσία πυροδότησε το σύστημα αυτό μία φορά, αναμφίβολα σε μια απόπειρα προειδοποιητικής βολής που δεν εισακούστηκε, και το απέσυρε λίγο αργότερα. Η παρουσία του δεν απέτρεψε ποτέ την ισραηλινή πολεμική αεροπορία, η οποία πιθανότατα θα είχε αποδειχθεί ικανή να το καταστρέψει εάν είχε ποτέ κάνει μια σοβαρή προσπάθεια να απειλήσει ισραηλινά μαχητικά.
Το Ιράν υποσχέθηκε αρκετές φορές καθ’ όλη τη διάρκεια της συριακής σύγκρουσης ότι θα βοηθούσε τον Άσαντ να αποκαταστήσει την αεράμυνα και να αποτρέψει τις επανειλημμένες ισραηλινές εισβολές στον εναέριο χώρο. Η ισραηλινή πολεμική αεροπορία κατέστρεψε αμέσως ένα ρωσικής κατασκευής σύστημα Tor μεσαίου βεληνεκούς που οι ιρανικές δυνάμεις επιχείρησαν να εγκαταστήσουν στο T-4 το 2018. Πιο πρόσφατες προσπάθειες να αναπτυχθούν στρατηγικά συστήματα ιρανικής κατασκευής, όπως το Bavar-373, δεν πέτυχαν. Με την πτώση του Άσαντ οι ιρανικές δυνάμεις εκδιώχθηκαν από τη χώρα. Η Ρωσία έχει επίσης αποσύρει τους S-400 της.
Και οι δύο αυτές εξελίξεις χρησίμευσαν για την ενίσχυση της ισραηλινής αεροπορικής υπεροχής πάνω από την κατεστραμμένη από τον πόλεμο χώρα.
Η Τουρκία διαθέτει σημαντικές εγχώριες αεράμυνες που ενσωματώνει επί του παρόντος στο πολυεπίπεδο, εθνικό της σύστημα Steel Dome, αλλά αυτές δεν είναι τόσο προηγμένες ή ικανές όσο του Ισραήλ. Η Τουρκία είχε αναπτύξει προηγουμένως τα αμερικανικής κατασκευής συστήματα Hawk-23 μεσαίου βεληνεκούς στη βορειοδυτική επαρχία Ιντλίμπ της Συρίας το 2020 κατά τη διάρκεια συγκρούσεων με τον στρατό του Άσαντ. Η Άγκυρα παρέλαβε S-400 από τη Ρωσία το 2019, αλλά δεν τα έχει θέσει σε υπηρεσία. Σε αντίθεση με άλλα μέλη του ΝΑΤΟ, δεν απέκτησε ποτέ το αμερικανικό σύστημα MIM-104 Patriot. Στο απίθανο σενάριο ότι η Τουρκία αναπτύσσει τους S-400 στη Συρία, ενδεχομένως ως προσπάθεια να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις των ΗΠΑ να διαλυθούν ή να απομακρυνθούν από το τουρκικό έδαφος, είναι απίθανο να αποτρέψουν τις ισραηλινές εισβολές στον εναέριο χώρο, ή τουλάχιστον αυτές που πραγματοποιούνται από τα F-35.
Στην προηγούμενη επέμβαση της Τουρκίας στη Λιβύη το 2020 είχε αναπτύξει πυραύλους Hawk μαζί με τα εγχώρια συστήματα μικρού βεληνεκούς Hisar και τα αντιαεροπορικά πυροβόλα Korkut. Τέτοια συστήματα θα μπορούσαν να αποδειχθούν ευάλωτα σε πυραυλικά πλήγματα που εκτοξεύονται από αέρος, από απόσταση. Το Ισραήλ έχει εκτοξεύσει χιλιάδες πυρομαχικά standoff όπως αυτά εναντίον πολυάριθμων στόχων που σχετίζονται με το Ιράν σε ολόκληρη τη Συρία από το 2013. Κατά τη διάρκεια των αεροπορικών επιδρομών του στις 26 Οκτωβρίου 2024 κατά του Ιράν, το Ισραήλ επέδειξε την αποτελεσματικότητα των βαλλιστικών πυραύλων του που εκτοξεύονται από αέρος στο να πλήττουν απομακρυσμένους στόχους, συμπεριλαμβανομένων των ιρανικών S-300.
Στον αέρα, η τουρκική πολεμική αεροπορία θα αντιμετώπιζε επίσης μειονεκτήματα σε οποιαδήποτε προσπάθεια πρόκλησης του ισραηλινού ομολόγου της πάνω από τη Συρία. Αν και τρομερός, ο στόλος των F-16 της είναι μικρότερος από τον ισραηλινό και δεν διαθέτει μαχητικά stealth. Η Τουρκία ελπίζει να ενισχύσει τις ικανότητές της στην αερομαχία με την απόκτηση του Eurofighter Typhoon και του πυραύλου αέρος-αέρος Meteor μεγάλου βεληνεκούς. Ωστόσο, οποιαδήποτε παράδοση αυτών των τρομερών αεροσκαφών και όπλων απέχει, τουλάχιστον, αρκετά χρόνια. Και, μέχρι να τα παραλάβει η Άγκυρα, το Ισραήλ θα έχει ήδη παρατάξει περισσότερα F-35 και πιο προηγμένα F-15. Μόνο πέρυσι, το Ισραήλ υπέγραψε συμφωνίες πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων για άλλα 25 F-35 -αυξάνοντας τον στόλο των μαχητικών πέμπτης γενιάς σε 75 αεροσκάφη- και 25 νέα αεροσκάφη F-15EX.
Για τους λόγους αυτούς, εκτιμά ο συντάκτης του δημοσιεύματος ότι η Τουρκία δεν θα κάνει σύντομα μια σοβαρή προσπάθεια να αμφισβητήσει άμεσα τη μακροχρόνια αεροπορική υπεροχή του Ισραήλ επί του νότιου γείτονά του.
