Στην πρώτη τους συνάντηση στον Λευκό Οίκο, Τραμπ και Μακρόν έκαναν δημόσια επίδειξη της «ιστορικής φιλίας» Ευρώπης-ΗΠΑ, πίσω από τις κάμερες ωστόσο το διατλαντικό ρήγμα βαθαίνει επικίνδυνα, για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες, με τη Δύση να διχάζεται για τους όρους και τις συνθήκες λήξης του πολέμου στην Ουκρανία
Στην πρώτη τους συνάντηση μετά την πρόσφατη αλλαγή σκυτάλης στον Λευκό Οίκο, ο Aμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ και ο Γάλλος ομόλογός του Εμανουέλ Μακρόν έκαναν χθες μία δημόσια επίδειξη φιλίας, πίσω όμως από τις αγκαλιές και τις χειραψίες δεν μπόρεσαν να κρυψουν το αυξανόμενο ρήγμα μεταξύ των ΗΠΑ και της Ευρώπης για τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Η χθεσινή ημέρα είχε έντονο διπλωματικό παρασκήνιο που εκτείνεται από το Κίεβο και τη Μόσχα μέχρι το Λονδίνο, την Ουάσιγκτον και τη Νέα Υόρκη, καθώς οι παγκόσμιες δυνάμεις αναζητούν θέση στο παγκόσμιο γεωπολιτικό παιχνίδι που ξαφνικά ανακινήθηκε από τον Τραμπ και τη σπουδή του για τον άμεσο τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία. Η στροφή του προς τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν και η απομάκρυνση από την Ουκρανία ΄προκάλεσε κλυδωνισμούς σε παλιές συμμαχίες και εγκαινίασε έναν αγώνα δρόμου από τους συμμάχους και τους αντιπάλους της Αμερικής για να διαμορφώσουν την ειρηνευτική συμφωνία που σχεδιάζει να συνάψει με τον Ρώσο ηγέτη.
Στην επέτειο της εισβολής, οι παγκόσμιοι ηγέτες πήραν το τρένο για το Κίεβο εν καιρώ πολέμου για να σταθούν στο πλευρό του προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι –αφού περιθωριοποιήθηκαν προηγουμένως από τον Τραμπ. Μεταξύ αυτών ήταν και ο Καναδός πρωθυπουργός Τζάστιν Τριντό, ο οποίος θα μπορούσε να συμφιλιωθεί με τον οικοδεσπότη του αφού ο Τραμπ τον προσέβαλε ξανά τη Δευτέρα ως «κυβερνήτη» της υποτιθέμενης 51ης πολιτείας.
Στο Λονδίνο, ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ, ο οποίος θα κάνει μετά τον Μακρόν το δικό του ταξίδι στον Λευκό Οίκο την Πέμπτη, είπε ότι η G7 θα πρέπει να αναλάβει «περισσότερο ρίσκο» για να βλάψει τη Ρωσία καθώς ανακοίνωσε μια νέα σειρά κυρώσεων. Αλλά ο Τραμπ θέλει τη Ρωσία πίσω στη λέσχη των «πλουσίων εθνών». Στη Μόσχα, ο Πούτιν καταδίκαζε τους Ευρωπαίους ηγέτες που όπως είπε είναι πολύ κοντά στην Ουκρανία για να βοηθήσουν στη διαμεσολάβηση της ειρήνης, ενώ ο Τραμπ ήταν απαλλαγμένος από τέτοια «δεσμά».
Πίσω από το διπλωματικό θέατρο υπάρχει ένα κοινό θέμα: Οι ηγέτες γνωρίζουν ότι ο Τραμπ επιθυμεί απεγνωσμένα μια «συμφωνία» για να ενισχύσει τη φήμη του και ανησυχούν ότι στην προσπάθειά του αυτή, ο πρόεδρος των ΗΠΑ δεν ασχολείται ιδιαίτερα με τις λεπτομέρειες.
Η νέα προσέγγιση του απέναντι στην Ευρώπη έχει αποτελέσματα. Η Γαλλία και η Βρετανία προσφέρθηκαν να στείλουν μια δύναμη «σταθεροποίησης» στην Ουκρανία μετά από μια ειρηνευτική συμφωνία και τα κράτη του ΝΑΤΟ φαίνεται ότι θα αρχίσουν επιτέλους να αυξάνουν σημαντικά τις αμυντικές δαπάνες. «Αλλά η Ουκρανία – όπως επίσης και Γάζα, την οποία ο Τραμπ θέλει να μετατρέψει σε “Ριβιέρα της Μέσης Ανατολής” αφού στείλει τους Παλαιστίνιους κάπου αλλού – δεν είναι μια συμφωνία ακινήτων.
Η ειρήνη περιλαμβάνει ανθρώπινες ζωές, εχθρότητες της ιστορίας και πολύπλοκους υπολογισμούς, συμπεριλαμβανομένου του υπαρξιακού ερωτήματος για το εάν η Ουκρανία θα επιβιώσει και τι θα σήμαινε μια «νίκη» του Πούτιν για τη μελλοντική ευρωπαϊκή ασφάλεια. Δεν υπάρχει σύγκριση με τις συμφωνίες και τις εξαγορές επωνυμίας που έκανε ο Τραμπ για καζίνο, κλαμπ του γκολφ και ουρανοξύστες κατά τη διάρκεια της καρό καριέρας του ως κατασκευαστής ακινήτων» σημειώνει το CNN.
Στη συνάντησή τους ανήμερα της τρίτης επετείου από της πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι δύο ηγέτες έδειχναν πρόθεση να αποφύγουν μια ανοιχτή ρήξη καθώς αντάλλαξαν φιλοφρονήσεις κατά τη διάρκεια μιας ευχάριστης συνάντησης στον Λευκό Οίκο. Διαφώνησαν ωστόσο ουσιαστικά για τα αίτια του πολέμου, τον ρόλο κάθε πλευράς στη σύγκρουση και τον τρόπο του πιθανού τερματισμού του.
Η σύνοδος πραγματοποιήθηκε καθώς οι ΗΠΑ και η Γαλλία διχάστηκαν έντονα στον ΟΗΕ για ένα ψήφισμα που καταδικάζει την επιθετικότητα της Ρωσίας. Ενώ η Ευρώπη και το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου τάχθηκαν στο πλευρό της Ουκρανίας, η κυβέρνηση Τραμπ διαφώνησε μαζί με τη Ρωσία, τη Βόρεια Κορέα και τη Λευκορωσία, τοποθετώντας τις ΗΠΑ σε ένα στρατόπεδο στο οποίο δεν είχαν βρεθεί σχεδόν ποτέ στην ιστορία των Ηνωμένων Εθνών. Το «δράμα» στην έδρα του ΟΗΕ αντικατόπτριζε καλύτερα το νέο διατλαντικό ρήγμα παρά η συνάντηση Τραμπ-Μακρόν στον Λευκό Οίκο, καθώς οι δύο ηγέτες επιδίδονταν σε χειραψίες και αμοιβαίες κολακείες.
Το αυξανόμενο διατλαντικό χάσμα είναι επίσης εμφανές στις πρωτεύουσες και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Ενώ ο Πύργος του Άιφελ στο Παρίσι, η Πύλη του Βρανδεμβούργου στο Βερολίνο και τα κτίρια της ΕΕ στις Βρυξέλλες φωταγωγήθηκαν με τα μπλε και κίτρινα χρώματα της ουκρανικής σημαίας σε ένδειξη αλληλεγγύης, ο Λευκός Οίκος δεν έκανε καμία προσπάθεια να δείξει υποστήριξη. Ενώ πολλοί παγκόσμιοι ηγέτες ταξίδεψαν στο Κίεβο για να σταθούν δίπλα στους Ουκρανούς ηγέτες, ο Τραμπ επικεντρώθηκε στη σύναψη συμφωνίας για τη διεκδίκηση των φυσικών πόρων της χώρας ως ανταπόδοση για στρατιωτική βοήθεια.
«Νομίζω ότι έχει σημειωθεί μεγάλη πρόοδος», είπε για τις προσπάθειές του να διαπραγματευτεί την ειρήνη με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν. «Είχαμε κάποιες πολύ καλές συνομιλίες με τη Ρωσία. Είχαμε μερικές πολύ καλές συνομιλίες με άλλους και προσπαθούμε να τερματίσουμε τον πόλεμο με τη Ρωσία και την Ουκρανία».
Ο Τραμπ είπε επίσης ότι μπορεί να πάει στη Μόσχα εάν επιτευχθεί ειρηνευτική συμφωνία, η οποία προέβλεψε ότι θα μπορούσε να συμβεί εντός εβδομάδων. Αυτό θα τον έκανε τον πρώτο Αμερικανό πρόεδρο που επισκέπτεται τη Ρωσία εδώ και περισσότερο από μια δεκαετία και θα θεωρηθεί ως δείγμα υποστήριξης για τον Πούτιν, ο οποίος αντιμετωπίζει διεθνές ένταλμα σύλληψης για εγκλήματα πολέμου.
Όμως, ακόμη και όταν ο Μακρόν αποκάλεσε τον πρόεδρο «αγαπητέ Ντόναλντ» και χρησιμοποίησε επανειλημμένα λέξεις όπως «φιλία» και «κοινή ατζέντα», σημείωσε χάραξε ευγενικά μια διαφορετική πορεία από εκείνη του Αμερικανού προέδρου για τον πόλεμο.
«Αυτή η ειρήνη δεν πρέπει να σημαίνει παράδοση της Ουκρανίας», είπε ο Γάλλος πρόεδρος κατά τη διάρκεια κοινής συνέντευξης Τύπου στο East Room του Λευκού Οίκου. «Δεν πρέπει να σημαίνει κατάπαυση του πυρός χωρίς εγγυήσεις. Αυτή η ειρήνη πρέπει να επιτρέπει την ουκρανική κυριαρχία». Ο Τραμπ δεν έκανε καμία αναφορά σε εγγυήσεις ή στην ουκρανική κυριαρχία, αρνήθηκε να αποκαλέσει τον Πούτιν «δικτάτορα» και δήλωσε -ανυπόστατα- ότι οι ΗΠΑ είχαν ξοδέψει τρεις φορές περισσότερα για τον πόλεμο από ό,τι η Ευρώπη. Ο Μακρόν από την πλευρά του, προσέχοντας να μην προκαλέσει τον Τραμπ, κατέστησε σαφές ότι η Ρωσία έφταιγε για τον πόλεμο, όχι η Ουκρανία, και διόρθωσε τους ισχυρισμούς του προέδρου για την ευρωπαϊκή βοήθεια.
Ο Τραμπ, ο οποίος απέτυχε να μεσολαβήσει για το τέλος του πολέμου σε 24 ώρες ή πριν από την ορκωμοσία του, όπως είχε υποσχεθεί να κάνει στην προεκλογική εκστρατεία, είπε ότι οι συνομιλίες που είχε ξεκινήσει με τον Πούτιν θα μπορούσαν να τερματίσουν τον πόλεμο «μέσα σε εβδομάδες, αν είμαστε έξυπνοι». Και πρόσθεσε: «Αν δεν είμαστε έξυπνοι, θα συνεχίσουμε και θα χάσουμε νέους, όμορφους ανθρώπους».
Ο πρόεδρος αναφέρθηκε στο αίτημά του να υπογράψει η Ουκρανία εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια σε δικαιώματα ορυκτών για την αποπληρωμή της στρατιωτικής βοήθειας των ΗΠΑ, στο οποίο ο Ζελένσκι αντιστάθηκε. Ο υπουργός Οικονομικών Σκοτ Μπέσεντ, ωστόσο, είπε ότι οι διαπραγματευτές των ΗΠΑ και της Ουκρανίας ήταν «πολύ κοντά» σε μια συμφωνία, και ο Τραμπ είπε ότι ο Ζελένσκι θα μπορούσε να έρθει στην Ουάσιγκτον για να την υπογράψει ακόμη και αυτή την εβδομάδα ή την επόμενη.
Η επιστροφή του Τραμπ στην εξουσία δημιουργεί αναταράξεις στις σχέσεις με τους Ευρωπαίους συμμάχους καθώς απειλεί να επιβάλει δασμούς στα καταναλωτικά αγαθά τους, απαιτεί να αυξήσουν τις στρατιωτικές δαπάνες ακόμη και πέρα από έναν προηγούμενο στόχο και διαφωνεί μαζί τους για την Ουκρανία. Οι σχέσεις εντάθηκαν μετά από μία ομιλία που εκφώνησε στο Μόναχο ο Αμερικανός αντιπρόεδρος Τζέι Βανς, ο οποίος τόνισε ότι η μεγαλύτερη απειλή για την ασφάλεια των ευρωπαϊκών εθνών δεν ήταν η Ρωσία ή η Κίνα, αλλά οι δικές τους πολιτικές.
Ο Μακρόν έχει οργανώσει δύο συναντήσεις Ευρωπαίων ηγετών για να διαμορφώσει ένα σχέδιο δράσης απέναντι σε μια Αμερική που φαίνεται να μετατοπίζει την εύνοια από τους παραδοσιακούς συμμάχους της στη Ρωσία. Στη συνέχεια όμως έσπευσε στην Ουάσιγκτον για μια εσπευσμένα οργανωμένη συνάντηση με τον Τραμπ και θέμα την τύχη της Ουκρανίας.
Η επίσκεψή του είναι μέρος μιας σειράς ταξιδιών από Ευρωπαίους στην Ουάσιγκτον αυτές τις μέρες με στόχο να επηρεάσουν τη νέα κυβέρνηση. Ο Πολωνός πρόεδρος Aντρέι Ντούντα παρευρέθηκε στη Διάσκεψη Πολιτικής Δράσης των Συντηρητικών έξω από την Ουάσιγκτον το Σαββατοκύριακο για να συναντηθεί με τον Τραμπ, ο οποίος τον άφησε να περιμένει για περισσότερο από μία ώρα. Και ο πρωθυπουργός της Βρετανίας Kιρ Στάρμερ σχεδιάζει να επισκεφθεί τον Λευκό Οίκο την Πέμπτη.
Ο Τραμπ και ο Μακρόν έχουν μακρά και περίπλοκη ιστορία. Καθώς ο πρόεδρος χαιρέτησε χθες τον Μακρόν στην είσοδο της Δυτικής Πτέρυγας, οι δυο τους επιδόθηκαν σε μια σφοδρή χειραψία, προσπαθώντας να επιβάλουν την κυριαρχία τους, θυμίζοντας παρόμοιες συναντήσεις κατά την πρώτη θητεία του Τραμπ. Κατά τη διάρκεια της μετέπειτα συνομιλίας τους στο Οβάλ Γραφείο, χαμογελούσαν, κολάκευαν ο ένας τον άλλον και έσφιξαν ξανά τα χέρια με χιούμορ. Στο τέλος της συνέντευξης Τύπου που ακολούθησε, ο Μακρόν επεσήμανε ότι αγκάλιασε τον Τραμπ.
Ο Γάλλος πρόεδρος ο οποίος την περασμένη εβδομάδα προειδοποίησε ότι «δεν μπορείς να είσαι αδύναμος μπροστά στον πρόεδρο Πούτιν», είπε ότι διέκοψε τις επαφές του με τον Ρώσο πρόεδρο μετά τη σφαγή Ουκρανών αμάχων στη Μπούτσα το 2022. Αλλά γρήγορα πρόσθεσε ότι ενέκρινε τη νέα προσπάθεια του Τραμπ επειδή η εκλογή του προτείνει «ένα νέο πλαίσιο».
Ταυτόχρονα, τόνισε ότι οποιαδήποτε συμφωνία με τη Ρωσία πρέπει να «ελεγχθεί και να επαληθευτεί» και έκανε επανειλημμένα αναφορά σε δύο εκεχειρίες, που ονομάζονται συμφωνίες του Μινσκ, που υπογράφηκαν και στη συνέχεια κατέρρευσαν. «Πιστεύω πραγματικά ότι θέλει να κάνει μια συμφωνία», είπε ο Τραμπ για τον Πούτιν. «Μπορεί να είναι λάθος, αλλά πιστεύω ότι θέλει να κάνει μια συμφωνία».
Ο Μακρόν, ένας από τους κύριους υποστηρικτές της ιδέας μιας ευρωπαϊκής ειρηνευτικής δύναμης, είπε ότι συμφωνεί με τον Τραμπ ότι η Ευρώπη πρέπει να αναλάβει περισσότερες ευθύνες. Όσο για τις Ηνωμένες Πολιτείες, πρόσθεσε ότι «οι Αμερικανοί θα είναι εκεί με αλληλεγγύη». Το αν ο Πούτιν θα δεχθεί πραγματικά ξένα στρατεύματα στο ουκρανικό έδαφος θα μπορούσε να είναι ένας σημαντικός παράγοντας σε οποιεσδήποτε διαπραγματεύσεις.
